Tímarit Máls og menningar - 01.05.1951, Blaðsíða 4

122
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ekki til mála á friðartímum; alveg á sama hátt var því hátíðlega lýst yfir þegar
Keflavíkursamningurinn var gerður að ekki kæmi til mála að þar yrðu nokkrar
herstöðvar, eða að í samningnum fælust nein fríðindi Bandaríkjamönnum til
handa sem gerðu þeim kleift að setja þar upp herstöðvar fyrirvaralaust. Andstæð-
ingar beggja þessara samninga héldu fram alveg gagnstæðum sjónarmiðum og
sögðu fyrir nákvæmlega þá atburði sem nú hafa gerzt. Skoðanir þeirra voru þá
taldar rógur og getsakir, ef ekki annað verra, en því miður hefur reynslan sýnt
að þær voru réttar.
Nú á að telja okkur trú um að það sé undir samþykki íslenzkra stjórnarvalda
komið hver aðstaða Bandaríkjamönnum verði veitt til hervarna hér á landi. En
dettur nokkrum manni í hug að halda því fram í fullri alvöru að hernaðaryfir-
völd erlends stórveldis muni taka að sér hervamir íslands upp á það að íslenzk
stjórnarvöld segi þeim fyrir verkum eða skammti þeim úr hnefa mannafla og land-
rými til hernaðaraðgerða? Hætt er við að íslenzk stjórnarvöld eigi ekki um sinn
svo herfróðum mönnum á að skipa að þeir geti sannfært herforingjaráð Banda-
ríkjamanna um réttmæti skoðana sinna ef á milli ber. Og þó að svo sé látið heita
að samningurinn raski ekki úrslitayfirráðum íslands yfir íslenzkum málefnum, þá
gefur reynsla undanfarinna ára ekki tilefni til að vænta mikillar andstöðu af nú-
verandi ráðamönnum íslendinga gegn nýjum kröfum erlendrar herraþjóðar.
Þegar þetta er skrifað er enn allt óséð um framkvæmd þessa nýja samnings.
En eitt ætti að vera hverjum hugsandi manni ljóst nú orðið: Bandaríkjamenn eiga
nú skammt eftir ófarið að því marki sem þeir settu sér með herstöðvakröfum sín-
um 1945. Þá reis þjóðin öll til andmæla sem einn maður, en kjörnir fulltrúar henn-
ar brugðust henni, fyrst með Keflavíkursamningnum, síðan með Atlantshafssátt-
málanum og loks nú með þessum nýja samningi. Á hundrað ára afmæli þjóð-
fundarins höfum við Islendingar ekki borið gæfu til að halda því merki á loft sem
þá var reist. Þeir sem völdin hafa í þjóðfélagi okkar setja nú traust sitt á erlent
herlið, forfeður okkar á þjóðfundinum mótmæltu því allir.
7. maí 1951.
/. B.
Til félagsmanna
l
Næsta félagsbók Máls og menningar verður úrval úr ritum og ræðum Jóns Sig-
urðssonar fram að þjóðfundinum, en sú bók á að vera eins konar minningarrit um
100 ára afmæli þessa stórviðburðar. Á næsta ári eru liðin 100 ár síðan Sveinbjörn
Egilsson dó. Stjórn félagsins hefur ákveðið að minnast þessa afmælis með því að
gefa út vandaða útgáfu af kvæðum Sveinbjarnar sem félagsbók á næsta ári.