Tímarit Máls og menningar - 01.05.1951, Blaðsíða 63

ÆVI MITSJÚRINS
181
Á einum staff þar sem Mitsjúrin ræðir um erfðalögmál Mendels segir hann
þetta: „Eftir margra ára reynslu mína í kynblöndun aldintrjáa virðist mér ungar
kynblendingsplöntur því nær aldrei hafa ákveðna vel skilgreinda eiginleika, og
því síður að hægt sé að segja nokkuð fyrir um annan og þriðja ættliff." Niður-
stöður Mitsjúrins eru því í algeru ósamræmi við ályktanir Mendels af tilraunum
sem hann gerði með kynblöndun tveggja ákveðinna baunaafbrigða og samskonar
ályktanir fylgismanna hans af tilraunum sem þeir hafa gert með kynblöndun mis-
munandi afbrigða af byggi, maís og brenninetlum. Þessar niðurstöður gilda aðeins
fyrir þessi ákveðnu afbrigði og sömu ytri skilyrði. Slíkar tilviljanir geta einnig
hent við kynblöndun trjáa, en undantekningar af þessu tagi geta ekki haft neina
hagnýta þýðingu. Það eru aðeins viðvaningar í jurtarækt sem halda að Mendels-
lögmál séu nokkurs virði.“
Gerð og eðli hinnar ungu kynblendingsjurtar er háð fjölda ytri skilyrða, svo
sem loftslagi, einkum á meðan jurtin er í örum vexti. Það er margreynt að kímið
getur líkzt öðruhvoru foreldranna meira eða minna eftir því hver hin ytri áhrif
eru og einnig getur jurtin sjálf líkzt öðruhvoru foreldranna á víxl á meðan hún er
að vaxa, og fer það mjög eftir því hver skilyrði jutin býr við. Það er hægt að
benda á mörg dæmi þess að mismunandi þurrkun fræjanna áður en þeim er sáð
hefur áhrif á það, hvoru foreldranna jurtin líkist meir, og mundi þetta atriði eitt
nægja til að afsanna mendelslögmál.
Engin jurt nær fullkomnun undir eins, heldur smátt og smátt, í mörgum stigum,
fyrir fjölærar jurtir tekur það mörg ár að ná fullum þroska. Kynblönduff afbrigði
af ræktuðum jurtum ganga fyrst í gegnum sömu stig og villtar jurtir áður en þau
fá alla eiginleika og einkenni hinnar ræktuðu afbrigða. Þetta virðist vera í sam-
ræmi við hið algilda bíógenetiska lögmál: að sérhver lífvera endurtekur á kím-
stiginu eða fósturstiginu og fyrstu þroskaskeiðum eftir það allar þær formbreyt-
ingar, sem kynþátturinn hefur gengið í gegnum á fyrri tímabilum.
Það er því nauðsynlegt, þegar rætt er um arfgengi, að gera mun á einærum
grasjurtum og fjölærum trjám. Það er feikilegur munur á þeim tíma sem þessar
jurtir eru háðar áhrifum umhverfisins, þeim skilyrðum sem móta eiginleika jurtar-
innar og valda því aff ný afbrigði hennar koma fram. Það er vissulega mikill mun-
ur á lífsbraut baunarinnar, sem Mendel gerði tilraunir með eða hvaða afbrigðis
sem vera skal af eplatrjám, sem geta haldið áfram að þroskast þangað til þau eru
20 eða jafnvel 30 ára gömul.
Á þessum tíma tekur öll gerð eplatrésins, sem við getum gert ráð fyrir að sé
kynblendingur tveggja afbrigffa, svo miklum breytingum að óþekkjanlegt er. Sum-
ir eiginleikar hverfa gjörsamlega, svo að ekki vottar fyrir þeim þegar tréð er full-
orðið, aðrir koma seint í ljós og þróast smátt og smátt.
Það er mikill munur á því að rækta aldingarð með þekktum hagvönum, frjó-
sömum tegundum eða að ala upp kynblendinga eða ný afbrigði og tegundir. Jurt-
ir, sem eiga að gefa mikinn ávöxt þurfa ævinlega mikla umhirðu, frjósaman jarð-
veg, plægingu, mikinn áburð o. s. frv.
Gagnstætt þessu og gagnstætt því sem ráðlagt er venjulega í ritum um ávaxta-