Tímarit Máls og menningar - 01.05.1951, Blaðsíða 61

ÆVI MITSJÚRINS
179
loítslagi af sjálfsdáðum, heldur aðeins
vegna einhverra skynsamlegra aðgerða,
sem viðhafðar eru af ræktandanum —
og engin breyting má verða um gæði
ávaxtanna. 2) Þetta aðflutta afbrigði
verður að standast hin nýju skilyrði
svo fullkomlega að afkvæmi þess vaxi
einnig vel og beri ávöxt án þess að
þurfa meiri umönnun en heimavön af-
brigði.
Reynslan sýnir sem sagt að jurtir að-
lagast nýjum lífsskilyrðum aðeins, ef
þær eru fluttar sem fræ. Jurtir eða tré
í heilu lagi er ekki hægt að flytja í
nýtt loftslag með góðum árangri, og
ekki heldur þótt skilyrðin virðist vera
betri á hinum nýja stað.
Sérhver ung jurt hefur þann eigin-
leika að geta breytt gerð sinni og bygg-
ingu og aðlagazt þannig nýjum lífsskil-
yrðum, en aðeins snemma á lífsskeiði sínu. Þessi eiginleiki er ríkastur á fyrstu
dögunum eftir að fræið springur út, en minnkar síðan ört, og eftir að jurtin hefur
borið ávöxt í tvö til þrjú ár hverfur þessi eiginleiki smátt og smátt.
Hin fullvaxna jurt veitir svo mikla mótsstöðu gegn öllum breytingum að aðlög-
un að nýjum skilyrðum, ekki sízt að kaldara loftslagi, verður ómöguleg.
Kynblöndun milli jurta sem tilheyrðu tveim ólíkum tegundum var eitt sinn
talin óframkvæmanleg. Og það er líka vafalaust miklu erfiðara viðfangs en að
kynblanda tvö afbrigði sömu tegundar. Mitsjúrin hefur fundið upp aðferð til að
kynblanda saman jurtir af mismunandi tegundum (species), einnig tókst honum
að kynblanda jurtir, sem tilheyra ólíkum ættkvíslum (genus). Og það eru jafnvel
dæmi þess að kynblöndun milli ólíkra ætta (familia) hefur heppnazt í tilraunastöð
Mitsjúrins.
Aðferð Mitsjúrins er sú að nálægja fjarskyldar tegundir hvora annarri með
ágræðslu áður en bein víxlfrjóvgun fer fram [„preliminary vegetative approxi-
mation“]. Setjum svo að verkefnið sé að kynblanda tvær ólíkar tegundir, t. d.
eplatré og perutré eða peru- og reynitré, plómu- og apríkósu- eða plómu- og kirsi-
berjatré, möndlu-, apríkósu- eða ferskju- og plómutré o s. frv. — Þá er byrjað á
því að víxlfrjóvga tvö afbrigði annarrar tegundarinnar. Þegar þessir kynblendingar
eru eins árs gamlir eru fáeinir kvistir af þeim græddir á greinarnar í krónunni á
fullorðnu tré af hinni tegundinni. Að vísu sameinast ekki nærri allir græðikvist-
imir stofninum, en sumir gera það, og á 5—6 næstu árum halda græðikvistir
þessir áfrarn að vaxa og verða fyrir áhrifum af lífsstarfsemi trésins og laufkrónu
þess og taka smátt og smátt breytingum, sem gera beina kynblöndun auðveldari
Ivan Vladímirovitsj Mitsjúrin