Tímarit Máls og menningar - 01.04.1960, Síða 23

BÓKIN
út á hlað, rétt eins og hún hefði fundið á sér rausnarskap hans. Hún veifaði
og Mattis lyfti húfunni. Og þótt hann vingsaði henni aðeins einu sinni, varð
hann hnugginn og úrræðalaus, því að ekki gat hann byggt handa henni höll
fyrir tíu aura. Þau voru allt annað en glæsileg húsin þarna á hæðinni, þar sem
móðir hans stóð og veifaði. Þau klúktu þarna í vornepjunni. Letingjaland,
kölluðu gárungarnir þennan niðurnídda stað.
Mattis fannst sanit bókaskorturinn tilfinnanlegastur í Letingjalandi. Atak-
anlegast var það hina löngu vetrarmánuði, þegar hann var veikur í hnénu og
varð að Hggja. Það hafði sparkað í hann kýr, og það hljóp illt í það, og þannig
var hann í sannleika orðinn fínn maður, sem var heima og lét hjúkra sér og
lagði stund á nám. En hann gat ekki satt lestrarfýsn sina með þeim bókakosti,
sem til var í hreysunum. Bærist dagblað inn á heimilið, var það notað utan um
matarpakka eða til að skreyta með eldhúshillurnar. Það stappaði nærri guð-
lasti, fannst Mattisi, og hann reyndi að fela dagblaðið í dýnuhálminum. Hví-
líkan mat gat hann ekki gert sér úr einu dagblaði? Hann las það upp til agna.
Nú sá Mattis bjarma af nýjum degi . .. Eitthvað óvænt og stórkostlegt var
í vændum. Þessi dagur fól í sér mikil fyrirheit .. . Hinn dásamlegi námstíini
fór í hönd. Faðir hans hafði höggvið eldivið fyrir fulltrúann, bókaorm og sér-
vitring bæjarins. Og fulltrúinn hafði sagt: Drengurinn getur fengið lánaðar
bækur hiá mér.
Mattisi sóttist ferðin seint. Hann var ekki orðinn góður í fætinum og hann
hafði aldrei farið svo langa leið áður. Hann gekk samt ekki eins rösklega og
hann gat. Var ekki hægt að ætlast til þess af honum, öðrum eins lestrarhesti,
að hann neytti krafta sinna? En Mattis dró af sér. Hversu oft hafði hann ekki
farið þessa leið í huganum eins og fuglinn fljúgandi . . . Nú ætlaði hann að
njóta hvers skrefs. Það var líka óviðeigandi að þjóta af stað eins og afglapi.
Mattis hefði vel getað beðið til næsta dags. Oft var hann að því kominn að
óska þess að hann hefði gert það. Honum fannst hann eiginlega ekki fullbúinn
til þessarar farar. Svo var líka fulltrúinn. Hann var hvorttveggja í senn, fínn
maður og sérvitringur. Og það eina, sem Mattis hafði til marks um vald manna
og vegsemd, var bókaeign þeirra.
Já þannig gekk hann lengi og það lá illa á honum. En þá tók hann eftir
nokkrum drengjum, sem voru að leika sér og ærslast úti á enginu. Þeir hentust
yfir skurði og þeyttust yfir þúfurnar, léttir á sér eins og hérar. Það gat Mattis
ekki leikið eftir þeim. En hann tók það ekki nærri sér . . . Þvert á móti taldi
hann fótarmeinið sér til ágætis. Slæmskan í hnénu gaf honum tækifæri til að
láta ljós sitt skína. Fólk tók tillit til hans, sá að hann var vel viti borinn og
101