Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.04.1960, Blaðsíða 46

Tímarit Máls og menningar - 01.04.1960, Blaðsíða 46
ZOFIA LISSA Cliopin og pólsk þjóðlög egar rætt er um þjóðleg einkenni í tónlist Chopins, eru það ekki eingöngu tengsl tónskáldsins við pólsk þjóðlög sem skipta máli. Þegar alls er gætt má greina áhrif alþýðutónlistar og þjóðlaga á verk margra tónskálda fyrir daga Chopins: Or- lando di Lasso, Johann Sebastian Bach, þó ekki sé ininnzt á Haydn og Beethoven, not- uðu allir alþýðulög, vinsæl á þeirra tíð, og stílfærðu hljóðfall þjóðdansa og þjóðlaga. Samt sem áður finnst ekki í tónlist þeirra sú auðlegð þjóðlegra einkenna, sem öll verk Chopins eru þrungin af. Á eftir Chopin leit- uðu Brahms og Moussorgsky, Szymanowski og Bartok, De Falla og Strawinsky og mörg önnur tónskáld hugmynda í þjóðlegum erfðum. Sum þeirra notuðu þjóðlög ann- arra landa, án þess að hætta að vera þjóðleg tónskáld eigin þjóðar. En þegar allt kemur til alls ákvarðast þjóðleg einkenni tónverka ekki eingöngu af einstökum þjóðlegum atriðum sem þau innihalda, enda voru það ekki áhrif pólskra þjóðlaga á Chopin sem ákvörðuðu hin óvefengjanlegu pólsku ein- kenni allra verka hans. Vér leggjum áherzlu á að þessi einkenni koma í ljós í öllum verkum hans, því það væri algjörlega rangt að einangra verk með greinilegum þjóðleg- um einkennum, svo sem mazurka, polonesur eða sönglög, frá rómantísku verkunum eða verkum hins „hreina forms“. Tengsl Chopins við pólska menningu, hin skýra afstaða hans gagnvart lífi þjóðar sinnar, gagnvart þeim vandamálum sem á þeim tíma höfðu úrslitaþýðingu fyrir pólsku þjóðina, og sú staðreynd að hann batt sitt eigið líf lífi þjóðarinnar — allt þetta til samans setti merki Póllands á tónlist hans. Chopin var fær um að hugsa og skynja í pólskum tónsetningum vegna þess að saga og örlög þjóðarinnar voru hans eigin saga og örlög. Og tilfinningar lians voru óbreytt- ar eftir að hann settist endanlega að í París. Hann settist þar að sem pólskur útflytjandi af frjálsum vilja, en hugur hans var undir sterkum, óafmáanlegum áhrifum reynslu hans í Varsjá, reynslu æskuáranna. Þótt Iiann eyddi hálfri ævi sinni utan föðurlands- ins, hélt hann áfram að vera Pólverji til hinztu stundar, og þessvegna eru sérein- kenni verka hans pólsk. Það er ekki tilvilj- un að mazurkar fléttast inn í öll önnur verk hans og að lokaþætti ævistarfs hans lauk með mazurka. Hinn pólski stíll tónlistar Chopins er myndaður af mörgum þáttum: næmur hug- ur hans drakk í sig áhrif frá hinum mis- munandi hliðum þjóðlífsins. Þjóðlög gegna hér tvímælalaust mjög mikilvægu hlutverki, og eru sá þáttur sem auðveldast er að greina en enganveginn sá eini. Verk Chopins end- urspegla ótal bönd sem tengdu hann við pólska menningararfleifð, og það var ein- mitt þessi arfur sem mótaði hinn persónu- lega og einstæða tónlistarstíl hans, sem jafnframt er fullkomin mynd hinnar full- þroska rómantísku stefnu í Evrópu. Og ef pólsk menningararfleifð ákvarðaði hin mis- 124
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.