Tímarit Máls og menningar - 01.04.1960, Blaðsíða 66

TIMARIT MALS OG MENNINGAU
liafa blátt áfram komið í veg fyrir að' helztu
lífsbjargartæki okkar stöðvuðust, fyllt jafn-
óð'um skarð þeirra manna, sem kusu heldur
að setjast að rjúkandi kjötkötlum hjá er-
lendum her á ættjörð sinni en draga fisk úr
djúpi í misjöfnum veðrum. Þrátt fyrir forn
og ný samskifti í atvinnumálum, verður þó
að játa að íslendingar, sem dá stórveldi sér
til heilsutjóns, hafa löngum verið furðulega
tómlátir um færeyska sögu, menningu og
sjálfstæðisbaráttu, viðhorf þeirra til frænda
sinna jafnvel mótazt á stundum af hvim-
leið'u steigurlæti smáþjóðar við aðra enn
smærri.
Með'an Aðalsteins heitins Sigmundssonar
kennara naut við, áttu færeyingar hauk í
horni á Islandi. Aðalsteinn tók ástfóstri við
þessa frændur okkar og kappkostaði að efla
við þá menningarleg kynni, ferðaðist til
þeirra með nemendur sína og beitti sér fyr-
ir samskonar ferðum þeirra hingað, ritaði
margt vel og drengilega um þá og land
þeirra, sneri verkum þriggja öndvegishöf-
unda þeirra á íslenzku, skáldsögum eftir
Jörgen-Frantz Jacobsen, William Heinesen
og Heðin Brú. Skömmu áður en Aðalsteinn
féll frá vorið 1943, hafði hann ennfremur
lokið við að íslenzka gagnmerka bók um
Færeyjar eftir Jörgen-Frantz Jacobsen.
Það er undravert, og raunar kraftaverki
líkast, hvað færeyingar hafa eignazt mörg
góðskáld og jafnvel snillinga á fyrri hluta
þessarar aldar, en víðfrægastur þeirra nú
er William Heinesen. Hann stendur á sex-
tugu, á fjögra áratuga ritferil að baki og
semur verk sín á dönsku, eins og ýmsir höf-
undar okkar hafa einnig neyðzt til að gera
allt að þessu. Þrjár bækur hans ent áður
kunnar íslenzknm lesendum, skáldsögurnar
Nóatún, Ketillinn og Slagur vindhörpunn-
ar, en nú bætist við f jórða bókin, smásagna-
safnið I töjrabirtu, sem kom út 1957 og
hlaut svo góðar viðtökur á Norðurlöndum,
að sumir nafnkunnir ritdómarar töldu að
höfundurinn ætti skilið að fá Nóbelsverð-
laun fyrir það eitt. Eg læt ósagt hvort þeir
hafi tekið of djúpt í árinni, en hitt skal ját-
að, að mér hefðu þótt slík ummæli eðlilegri
um Slag vindhörpunnar.
William IJeinesen er maður gagnmennt-
aður, í senn rammur færeyingur og fjöl-
vís heimsborgari, verk hans mörg í bundnu
máli og lausu geyma ógleymanlegar mann-
lífsmyndir úr færeyskri byggð, slungnar al-
gildum og áleitum táknum. Svo sem vænta
mátti eru þessar smásögur hans bæði kjarn-
miklar og traustlega samdar, enda þótt höf-
undurinn beiti óvíða nýstárlegum aðferðum
og kæri sig kollóttan um tízkulögmál. Að
öllu samanlögðu bygg ég að „Grýlan" beri
gleggst vitni um afl og snilli þessa stór-
skálds, en ýmsir mundu þó benda um leið
á „Himinninn brosir" ellegar „Stormnótt",
ágætar sögur, sem báðar leyna á sér og
reynast margræðar, þegar að er gætt. List-
rænar og hugnæmar eru sögurnar „1 töfra-
birtu“ og „Vængjað myrkur“, svo og dæmi-
“Sagan af skáldinu Lín Pe og tömdu trön-
unni hans“. Aftur á móti fæ ég ekki betur
séð en hin dæmisagan í bókinni, „Tartar-
os“, missi marks vegna ofhlæðis. í „Djöfla-
klónni“ og „Vargavetri" er fjallað á rösk-
legan liátt um margþvælt efni, að vísu jafn
tímabært í dag eins og í gær, en hvorug
þeirra hefur orðið mér sérlega minnisstæð.
William Heinesen ritar danska tungu af
mikilli íþrótt, orðfæri hans er útsmogið og
linitmiðað, kímni hans og glettni einatt á
gægjunt bak við setningarnar. Þýðing
IJannesar Sigfússonar skálds hefur mjög
margt til síns ágætis. Hún er fjörleg og yfir-
leitt á þróttmiklu og snotru máli, svo að
varla örlar á lögboðnum dönskublendingi.
Því er þó ekki að leyna, að mér þykir nokk-
uð á skorta um fyllstu nákvæmni þýðanda,
eftir að hafa borið verk hans saman við
frumtextann.
Ó.J. S.
144