Tímarit Máls og menningar - 01.04.1960, Blaðsíða 5

UM OXFORDHREYFINGUNA
eftir Helge Krog
Sem sálfrœðilegt fyrirbæri er Oxfordhreyfingin skipulögð sjáljsblekking er
miðar að }>ví að svœfa samvizku hinna einstöku fylgismanna sinna og veila
þeim fró með hjálp andlegrar dúsu. Hún er ákjósanlegt svefnlyf, en enginn
heilsudrykkur. Það á við um hana sem önnur eiturlyf, að hún getur blekkt svo
um fyrir þeim sem eru orðnir vanir áhrifunum, að þeim virðist þeir vera and-
lega frjálsir. Hún bendir okkur á undankomuleið burt frá veruleikanum, en
allar andlegar undankomuleiðir eru blindgötur.
Oxfordhreyfingin er skottulœkning við hœfi mjög grunnhyggins Jólks. Hún
getur reynzt hœttuleg eins og allar skottulœkningar. Treggájað jólk getur auð-
veldlega heðið varanlegt tjón af þeim mjóðursjúka tilfinningalosta er hún vís-
vitandi leysir úr lœðingi. Biskupinn í Durham, Herbert Dunelm, hefur opin-
berlega skýrt frá því, að fjöldi fólks haji beðið andlegt skipbrot aj hennar
völdum. Og frá öllum sjónarmiðum er hreyfingin óheilbrigð, í þess orðs víð-
uslu merkingu. Hún getur veitt trúuðu fólki lausn jrá óróleikanum, sem er
innra með oss öllum. En þessi áunna vellíðan kostar samsvarandi rýrnun
manngildisins. Því þessi innri óróleiki er dulbúin mótmœli gegn manndóms-
leysinu, krafa á hendur sjáljum okkur um dáðríkara líf, og ber vott um djúpa
meðvitund um samábyrgð okkar á neyð mannkynsins. Ef við deyjum þennan
óróleika með öðrum meðölum en alorku og starji, þá táknar það að við höj-
um slakað á kröfunum til sjáljra okkar, og að samvizka okkar hefur sljóvgazt.
Sem þjóðfélagslegt fyrirbœri. er hœgt að skilgreina Oxfordhreyjinguna með
tveim orðum: Kristilegur nazismi.
Hið ytra snið hreyjingarinnar nægir eitt saman til að jæra sönnur á nazist-
iskan uppruna hennar. Og sjálfur „andi“ hennar er í fullkomnu samrœmi. við
eðli nazismans.
Aróðursskrumið, auglýsingaherferðirnar, hrokinn, sjálfsánœgjan, algjör
skorturinn á sjálfsgagnrýni og virðingu jyrir almennu velsœmi — kannast
menn ekki við það?
Foringjadýrkunin, trúðleikar settir á svið á jjölmennum samkundum, slag-
orðajlaumurinn sem orkar ísenn slœvandi og eggjandi á tilheyrendurna, hrifn-
ingaraldan sem reynt er að vekja — höfum við ekki kynnzl þessu áður?
Hrœsnin, slepjulegur brœðralagsandinn, sem ásamt ófyrirleitninni, hégóma-
skapnum og jordildinni renna saman í eina allsherjar andlega hvelju — höf-
um við ekki haft spurnir af þessu jyrr?
83