Tímarit Máls og menningar - 01.12.1961, Síða 13

ÍSLENZK ÞJÓÐERNISMÁL
sameign handritanna við Dani. Þessar tillögur hlutu góðar undirtektir á
Islandi og urðu síðar uppistaðan í frumvarpi dönsku ríkisstjórnarinnar. Loks
ber fráfarandi menntamálaráðherra, Jörgen Jörgensen, heiður af því að leiða
handritamálið til góðra lykta, þó að andstæðingar hans á þingi brygðu fæti
fyrir að sú ósk hans rættist að mega í ráðherratíð sinni afhenda íslendingum
handritin.
Lögin gera ráð fyrir skiptingu Árnasafns, en eftir afhendingarreglum sem
samkomulag hefur orðið um milli ríkisstjórna íslendinga og Dana og ráð-
gjafanefnda þeirra um handritaskiptinguna fær Háskóli íslands til varðveizlu
og umsjár meginhluta íslenzku handritanna úr Ámasafni og einnig mörg
handrit úr Konungsbókhlöðu, og þó að íslendingar fái ekki kröfum sínum
fullnægt út í æsar, eru málsúrslit mjög viðunanleg. Mest eftirsjá er í handrit-
um konungasagna sem Dönum eru látin eftir, nema djásnið sjálft, Flateyjar-
bók, kemur í hlut íslendinga. Alls eru handritin sem við eigum von á nálægt
tveim þúsundum.
Um leið og von er á handritunum heim er eins og vér sjáum þau allt í einu
í nýju ljósi, ofar stund og stað, og oss sé lyft á hæsta sjónartind íslandssög-
unnar með útsýn yfir aldirnar og fram í tímann.
Þessi handrit eins og vér höfum séð þau í Árnasafni láta ekki mikið yfir
sér. Það fer ekki mikið fyrir þeim. Þau komast fyrir í rúmgóðri stofu. Sum
þeirra eru óneitanlega fagrir gripir en fleiri óásjáleg, mórauð máð og slitin,
fjöldi þeirra svo illa farin að þau eru að dómi próf. Jóns Helgasonar ekki
ferðafær til íslands nema gert sé við þau áður. Þó er varðveittur á þessum
blöðum sá auður sem flestar þjóðir mega öfunda oss af og eini auður vor frá
fyrri öldum. Varla hafa þau mikið aðdráttarafl í augum framandi gests er
kemur að skoða þau sem safngripi og hefur engin tengsl við tungu þeirra sögu
eða þjóðerni. Jafnvel þeir sem vita að á þau eru skráðar miklar bókmenntir,
en aðgreina ekki handrit frá prentaðri bók og meta ef til vill prentuðu bókina
meira af því hún er aðgengilegri, geta látið sér fátt um handritin finnast,
litið á þau sem forngripi og dauðar skræður. Þeir sem sljóir eru fyrir verð-
mætum geta í háði nefnt þau skinnpjötlur og rifrildi. Þó lifir á spjöldum
þeirra allur orðstír íslendinga. Enginn hlutur kemur af sjálfu sér og ekki
heldur sá skilningur sem til þarf að taka með réttu hugarfari á móti öðrum
eins verðmætum og handritin eru eða kunna að meta þau að verðleikum. Eða
hvers vegna eru þau svo máð og fúin og illa leikin? Því veldur ekki aldurinn
einn þó að vitaskuld vinni hann á þeim. Hátt á þriðju öld hafa flest þeirra
legið í söfnum í Höfn, en þar áður áttu þau sér lengri feril og ævintýralegri,
347