Tímarit Máls og menningar - 01.06.1968, Side 100

Tímarit Máls og menningar
skiptum. Þar segir frá því merkilega fyrir-
bæri, aff forstöffukona viffskiptanna lagði
metnað sinn í þaff, aff stúlkum sínum gæti
hún skilaff í hjónaband aff viffskiptum
loknum sem hreinum meyjum. Ein stúlkn-
anna kemur sérstaklega við sögu. Hún
slapp ekki óspjölluð, því aff henni hafði
orffið það á að fá sér einum of mikið og
herrann notaði sér tækifæriff meðan hún
lá í dauffasvefni. Sagan er óhugnanleg,
ekkert á henni að græða, maður fær ekki
samúff meff einni einustu persónu. — Ein
sagan virtist hafa mesta möguleika til aff
verffa eitthvað. Börn og tengdabörn hnapp-
ast meff börnin sín út á bændabýliff á helg-
um sumardegi. Á yfirborðinu er þetta kurt
eisisheimsókn, en undir niffri er sá hundur
grafinn, aff tengdasynirnir vilja fá gamla
manninn til aff hætta búskap, fyrst hann
getur ekki hrokkiff upp af, svo aff hægt sé
aff braska meff jörðina í þjónustn verndar-
anna á Suffurnesjum. En karl er óbifan-
legur, og hér er höfundur vissulega í kviku
þjóðlífsins, sem ætla mætti að eitthvað
yrði úr. En verkefniff kafnar í óheyrilegum
dónaskap. Mikill hluti sögunnar er um
gamla manninn í leik meff bamabömum
sínum úti í guffsgrænni náttúrunni, leikur-
inn er meðal annars í því fólginn, að afi
rannsakar sköp drengjanna, og öll er frá-
sögnin í þeirri tóntegund. — Ein sagan er
um mann, sem kemur heim meff krans á
kistu frænda síns, sem hann segir konu
sína hafa haldiff viff. Frásögnin er sæmi-
lega skýr, en rifrildi og ofsi afbrýðissama
eiginmannsins er meff afbrigffum sóðaleg.
— Þá fjallar ein sagan um umhyggju móff-
ur fyrir syni sínum, sem hún er mjög hrif-
in af vegna mikilla gáfna hans, og henni
liggur á hjarta aff koma honum í vinnu.
Affferff hennar er sú aff klofa yfir smiff,
sem hafffi lagt sig á eldhúsgólfiff og lofa
honum aff sjá uppundir sig. Ekki sakar að
geta þess, að tilræffiff misheppnaðist.
En meginhluti bókarinnar er þess eðlis,
aff ekki verffur fært undir neitt það bók-
menntaform, sem íslenzk tunga á nafn á,
en sveimar milli háspekilegra hugleiðinga
og dæmisagna og kemst inn á sagnfræði.
Það skín út úr þáttum þeim, að svo er til
ætlazt, að litið sé á þá sem andlegt þrek-
virki. En því nánar sem maður les þá, því
augljósara verður, aff þeir eru hreinn ó-
skapnaður, fáfengilegir effa óhrjálegir að
inntaki nema hvort tveggja sé. Einn þátt-
urinn er um vísindalega rannsókn á þras-
girni íslendinga, og eru Akureyringar
kjörnir til rannsóknar í þeim efnum. —
Annar er stórkostleg dæmisaga. Kona verff-
ur þunguff á þann hátt, aff hún situr í fýlu
úti undir kletti, og til hennar kom sívaln-
ingur, og af þeim sívalningi valt kúla, og
konan féll fyrir kitlandi kúlunni. Fyrir fall
þetta fæddi konan af skauti sínu geisla-
virka kúlu, sem sendi frá sér útvarpsbylgj-
ur með áður óþekktri tíffni. Lífeðlisfræð-
ingum bar saman um þaff, aff síendur-
teknar fréttir um geimskot í Ríkisútvarp-
inu hefffu smogið svo djúpt inn í eðlis-
kjarna konunnar, að hún þungaðist af. —
Einn þátturinn segir frá afarmerkilegum
biskupi, sem hélt afarmerkilega ræffu um
Hallgrím Pétursson viff vígslu Hallgríms-
kirkju í Saurbæ, og var sú ræða flutt fyrir
munn Hallgríms sjálfs. Þar kemur í ljós,
að Hallgrímur dó ekki úr holdsveiki, held-
ur kynsjúkdómi, sem Gudda kom meff frá
Alsír. Biskup þessi tók viff af guffi almátt-
ugum að ósk hins síffar nefnda, sem sagði
af sér. En það varff biskupi ofviða, og
hann varð vitlaus. Þetta hygg ég veiga-
mestu þætti bókarinnar, og verffur ekki
fleira taliff.
2.
Vissulega er bók þessi mjög nýstárleg á
allan hátt. Nýir tímar krefjast nýrra forma,
en nýtt form er ekki einhlítt til ágætis í
90