Tímarit Máls og menningar - 01.06.1968, Qupperneq 103

Þrjú ung sagnaskáld
ekki a'ð dáma að' einhverju, oftast rr.eð
neitun. Höfundi eru vissulega manna dæmi
um afkáralega meðferð orðasambandsins
sinn hvor, en líklega hefur engum tekizt
betur í skáldverki. Á bls. 176 stendur:
„Hjúkrunarkonan aðstoðaði við að lyfta
undir sinn hvorn handlegg". Á bfaðsíðu
202 hripuðu mennirnir tölur á sitt hvort
blaðið. Á blaðsíðu 245 segist sögumaður
hafa spennt sundur kokið á eldspýtu. Þar
sem maður veit ekki til að eldspýtur hafi
kok, þá hlýtur maður að álykta, að hér sé
eitthvað klaufalega að orði komizt. Fleira
verður ekki til tínt, en þetta ætti að vera
nægileg sönnun þess, að þetta lárviðar-
skáld hefur engan sérstakan næmleika fyrir
íslenzku máli.
3.
Eg tek nærri mér að skrifa svona um
ungan mann, sem greinilega hefur töluvert
til brunns að bera þrátt fyrir allt. Það er
þó nokkurt flug í stráknum, en sá sem ætl-
ar sér að fljúga út um geiminn, hann verð-
ur að afla sér einföldustu siglingatækja og
kunna einhver tök á þeim. Það er illa gert
að stilla sviðsljósin svo áberandi á þennan
unga mann sem gert hefur verið við tvær
síðustu bækur hans. Mér virðist þessi inað-
ur þarfnist sérstaklega stuðnings og leið-
beininga á þessu kjörsviði sínu. Þess í
stað hafa gagnrýnendur blásið bonuni í
brjóst tilfinningu fyrir sérstöku ágæti og
þar með svæft alla þá sjálfsgagnrýni, scm
kynni að hafa verið fyrir hcndi.
Hin hörðu ummæli mín um Ástir sam-
lyndra hjóna hafa það fyrst og fremst sér
til afsökunar, að þau eru sönn. Þar við
bætist svo, að það er ómögulegt að láta
þennan sannleika liggja í þagnargildi, þeg-
ar búið er að dæma svona ómerkilega og
sóðalega bók beztu bókina á íslenzkum
bókamarkaði á því herrans ári 1967. Ég
ætlast til þess, að gagnrýnendnrnir, sem
felldu sinn dóm um ágæti bókarinnar, taki
til sín sinn hluta af þessum dómi. Þ3ð er
mikið verkefni að gera starfi gagnrýnenda
listformsrita viðhlítandi skil. Það verkefni
verður að bíða. En til þeirra vildi ég beina
þeirri athugun í allri vinseind, hvort þeir
muni taka hlutverk sitt nægilega alvarlega,
svo mikil ábyrgð sem á þeim hvílir um
framtíð bókmenningar á Islandi. Til mín
hefur ekki náð fullnægjandi greinargerð
fyrir því, hvað þeir telja bókinni til gildis,
svo að hún beri af öðrum samtíðarbók-
menntum. Ummæli þeirra, sem ég hef lesið
eða hlýtt á, eru mér ekki einu sinni sönnur,
fyrir því, að þeir hafi litið í bókina. Engan
bef ég heyrt minnast á það, að málfari
eða orðfæri væri í nokkru ábótavant eða
þar væri neitt, sem betur mætti fara. Þá er
mjög erfitt að henda reiður á bin lofsam-
legu ummæli, sem fallið bafa. Við liina
hátíðlegu athöfn, þegar verðlaunagripur-
inn var afhentur, þá var lögð mikil áherzla
á, hvílík ósköp höfundurinn væri ineð í
vösunum, manni virtist belzt að þar væru
allir leyndardómar liins margslungna sálar-
lífs og þjóðlífs nútímans, og svo þurfti
höfundurinn ekki annað en að læða lumm-
unni í vasann, og þá glóði snilldin á hverj-
um fingri. I útvarpsumræðum um bókina
var talað um húmör, sem gagnsýrði bók-
ina. Sá sem þannig talar virðist ekki vita
hvað húmör er, eða hann heldur, að það
sé sama og dónaskapur, og það er sízt
betra. Á kápu stendur meðal annars:
„Hann (höf.) sýnir lesandanum gegnum
bátíðlegar glósur og lykilorð nútímamáls
inn í tómleikann bak við“. Ilvað cr meint
með lykilorð nútímamáls? Eg leita og leita
að orðum, sem ekki hafa verið algcng í
bókmenntum okkar til þessa, og þá rekst
ég fyrst og fremst á orð eins og böllur,
kunta, rassgat, pungur, graður, klof. Ég
veit ekki, að hverju þessir lyklar eiga að
93