Tímarit Máls og menningar - 01.07.1982, Side 89

Ljúflingar og fleira fólk
og vel má hugsa sér mæður messa þær yfir dætrum sínum til að herða
þær gegn freistingum heimsins. Til ungu mannanna eru gerðar þveröf-
ugar kröfur, sérstaklega þegar karlarnir taka þá með sér í helgarferðir til
að kenna þeim á lífið. Aberandi er hve þeir hærra settu eru fyrir það að
brjóta siðgæðisreglur samfélagsins, bændur, húsfreyjur og þá sérstak-
lega prestarnir, nokkuð sem vafalaust á rætur í veruleikanum. Viðhorf-
ið til þeirra er hins vegar ólíkt. I draumsýn vinnukonunnar eða
viðvörun uppalandans hefnist húsfreyjunni rækilega fyrir syndir sínar
meðan ekkert kemur fyrir kvennamennina, þeir njóta fremur virðingar
og öfundar og eru fyrirmyndir þeirra ungu þó þeim takist ekki að fylgja
þeim eftir.
I ástum huldukvenna og mennskra manna eru það alltaf þær sem eiga
frumkvæðið og áherslan er á hinum líkamlega þætti. Huldukonur eru
sífellt að eltast við karlmenn og refsa þeim sem ekki vilja þýðast þær.
Jafnvel þegar þeir flytja til þeirra í álfheima er sama uppi á teningnum,
„hann varð strax að fara að sofa hjá henni,“ segir á einum stað. Þessu er
öfugt farið í ástum huldumanna og mennskra kvenna. Unnusti selmat-
seljunnar er óskmynd hins rómantíska, tillitssama og trygga elskhuga,
hjálpar henni við verkin í selinu meðan hún er ólétt, firrir hana
vandræðum með því að taka að sér barnið og springur af harmi þegar
hann fær hana ekki. Aðrar stúlkur flytja í steininn og una þar hamingju-
samar upp frá því, því eiginmaðurinn er alltaf svo góður við þær. Manni
gæti dottið í hug að eitthvað hafi skort á það í mannheimi. Andstæða
þessara eru mennskir menn sem eiga vetursetu í álfheimum, barna
huldustúlku, hlaupast svo frá öllu saman og neita að gangast við
barninu sínu þó það kunni að bitna illa á móðurinni sem stundum á sér
sams konar föður og selmatseljan. Engir fá verri refsingu en þessir
menn, hvort sem þar er á ferð óskhyggja svikinna kvenna eða uppeldis-
boðskapur mæðra til sona sinna til mótvægis við þann sem fyrr var
nefndur.
I stuttu máli má segja að konurnar dreymi um ást, falleg föt, góðan
mann og sómasamlegt gjaforð og hafi ekkert á móti því að ná sér niðri á
vondum húsfreyjum og kvennabósum í leiðinni. I karlasögunum flétt-
ast hins vegar saman draumar um holdlegar ástir og óttinn við þær
kröfur sem þeim fylgja, bæði að því er varðar kyngetu og ábyrgð á
afleiðingunum. Sá mikli ótti sem mönnum stendur af huldukonunum
er raunar merkilegt fyrirbæri, hliðstæða við hann kemur varla fyrir í
sambandi við huldumenn og mennskar konur. Er þessi hræðsla e.t.v.
335