Tímarit Máls og menningar - 01.12.1990, Blaðsíða 7

Gísli Sigurðsson
Feitur þjónn eða barður þræll?
Hvernig getur jaðarmenning haldið sérkennum
sínum í heimi alþjóðahyggjunnar?
Maður sem ætlar að kyrkja lítið dýr í
greip sinni mun að lokum þreytast. Hann
heldur því armsleingd frá sér, herðir
takið um kverkar þess sem má, en það
deyr ekki; það horfir á hann; klær þess
eru úti. Þetta dýr mun ekki vænta sér
hjálpar þó tröll komi með blíðskapar-
yfirbragði og segist skulu frelsa það. Hitt
er lífsvon þess að tíminn sé því hall-
kvæmur og lini afl óvinar þess.
Ef vamarlaus smáþjóð hefur mitt í
sinni ógæfu borið gæfú til að eignast
mátulega sterkan óvin mun tíminn
gánga í lið með henni einsog því dýri
sem ég tók dæmi af. Ef hún í neyð sinni
játast undir tröllsvemd mun hún verða
gleypt í einum munnbita. Eg veit þið
Hamborgarmenn munduð færa oss ís-
lenskum maðklaust kom og ekki telja
ómaksvert að svíkja á oss mál og vog.
En þegar á íslandsströnd em risnir þýsk-
ir fiskibæir og þýsk kauptún, hve leingi
mun þess að bíða að þar rísi og þýskir
kastalar með þýskum kastalaherrum og
málaliði. Hver er þá orðinn hlutur þeirra
þjóðar sem skrifaði frægar bækur? Þeir
íslensku mundu þá í hæsta lagi verða
feitir þjónar þýsks leppríkis. Feitur
þjónn erekki mikill maður. Barður þræll
er mikill maður, því í hans bijósti á frels-
ið heima. (13. kafli í Eldi í Kaupinhafn
eftir Halldór Kiljan Laxness)
— sagði Amas Amæus við tilboði þýskra
Hansakaupmanna um að taka yfir verslun
og stjóm íslands.
Eftir að heimsmynd kaldastríðsáranna
hmndi og stórveldi Evrópu og Norður-Am-
eríku ákváðu að snúa bökum saman gegn
stríðsglöðum Aröbum hafa vandamál ís-
lenskra stjómmála tekið á sig alnýja mynd.
Skyndilega þarf enginn lengur að skamm-
ast út í Sovétmenn og heimskommúnism-
ann og þeir sem áður fordæmdu lögreglu-
leik Bandaríkjamanna í alþjóðamálum eru
nú guðslifandifegnir að George Bush skuli
taka að sér að skipa sonum og dætmm
þjóðar sinnar út í eyðimörkina að beijast
við her Saddams Husseins. í þessari stöðu
er ekki efst á baugi að hrópa: „ísland úr
Nató — herinn burt!“
í stað tveggja fylkinga með og á móti
hernum hefur komið upp nýr klofningur
með þjóðinni sem skiptir henni eftir af-
stöðunni til Evrópubandalagsins. Og sá
klofningur liggur ekki um þær spmngur í
þjóðarsálinni sem virtust óyfirstíganlegar
fyrir nokkrum ámm þegar Varið land sleit í
sundur heimilisfriðinn. Mörg okkar sem lit-
um áður á hermálið sem mál mála á vinstri
væng stjómmálanna, þ.e. nálægt Alþýðu-
TMM 1990:4
5