Tímarit Máls og menningar - 01.12.1990, Page 22

við viljum heldur alast upp við en þá ein-
stefnu að vestan sem ríkt hefur. Utanríkis-
viðskipti geta ekki lengur spilað á
ógnaijafnvægi milli fiskhamborgarastaða í
vestri og fimmáraáætlana í austri heldur
beinast þau þangað sem við viljum 'helst
vera: í samfélagi annarra Evrópuþjóða. Og
sameinuð Evrópa gæti lagt fram friðar-
gæslusveit á íslandi, sem fylgdist með
hemaðarumsvifum á Atlantshafi og sæi um
vamir landsins. Með slíkri smáþjóðasam-
vinnu gætum við með öðmm orðum snúið
okkur úr klóm tröllsins og aukið sjálfstæði
okkar.
Hvort er menningu okkar þá betur borgið
innan eða utan við Evrópubandalagið? Fyr-
irfram vitum við að almenn lögmál um sögu
og þróun þjóða eiga ekki við um jafn fá-
mennan hóp og við íslendingar emm. Við
getum týnst á mjög skömmum tíma ef svo
ólíklega skyldi vilja til að hingað norður-
eftir tækju að flytjast menn af alls kyns
þjóðemum í leit að fersku lofti og lífsrými.
Sú tilraun að opna hér allar gáttir gæti því
orðið dýrkeypt — ef hún mistækist. En það
er jafnvel enn hættulegra að loka sig úti og
neita að vera með öðrum; hamra á sérstöð-
unni og búast við því að hingað komi alltaf
vellauðugir ferðamenn að skoða skrýtna
Islendinga éta svið og prjóna lopapeysur.
Það er ömurlegt hlutskipti að lokast inni
sem sýningargripur á þjóðmenningarsafni í
ferðamannalandi. Og úr því að hvorug
þessara leiða er fýsileg verðum við að finna
þriðju leiðina; láta ekki stilla okkur upp við
vegg spumingarinnar: Viltu eða viltu ekki
ganga í Evrópubandalagið?
Þessi þriðja leið gæti legið um þá samn-
inga sem nú er unnið að en hún ætti miklu
fremur að stefna að samvinnu þeirra þjóða
og hópa sem óttast miðstýringu og skrif-
ræði í Evrópu. Slík samvinna gæti jafnvel
haldist innan tollamúra álfunnar því að eins
og jafnaðarmenn í Danmörku og Svíþjóð
hafa bent á gætu sameinuð Norðurlönd haft
mikil áhrif á ákvarðanir innan Evrópu-
bandalagsins. Hvemig svo sem við högum
okkar alþjóðamálum megum við ekki sitja
hjá og láta „hina“ um að móta stefnuna
þangað til allt er komið í óefni — og segja
þá með yfirlætissvip: „Ég vissi alltaf að
svona færi“ um leið og stórveldin kyrkja
okkur í greip sinni.
Grein þessi er að mestu byggð á erindi sem höf-
undur flutti á þingi norrænna móðurmálskennara í
Þórshöfn í júní 1990 (sbr. Norsklœreren 4:90, bls.
48-54). Þar var fjallað um jaðarmenningarsvæði
Norðurlanda undir yfirskriftinni „Myter og identi-
tet“.
20
TMM 1990:4