Tímarit Máls og menningar - 01.12.1990, Síða 93

Hjálmar Sveinsson
Fáein orð um Robert Walser
Robert Walser átti sér fjölmarga aðdáendur
meðal þýskra rithöfunda á þriðja áratug
þessarar aldar. Hermann Hesse skrifaði rit-
dóm um bókina Poetenleben eftir Walser
árið 1917 þar sem hann sagði: „Heimurinn
væri betri ef Robert Walser ætti hundrað-
þúsund lesendur.“ Það hefði eflaust glatt
Hesse að heyra að á síðustu árum hefur
vaknað upp mikill áhugi fyrir Walser í
þýskumælandi löndum. Og það þýðir von-
andi að heimurinn fari batnandi.
Annar frægur aðdáandi Walsers var
Franz Kafka. Vinur hans, Max Brod, hefur
sagt frá því að Kafka hafi stundum komið í
heimsókn til sín og lesið texta Walsers upp-
hátt. Kafka var heillaður af „prósum“ Wals-
ers og skáldsögunni Jakob von Gunten og
enginn vafi leikur á að fyrsta bók hans,
Athuganir (Betrachtungen) var skrifuð
undir áhrifum frá Walser..
Walser sá lengst af fyrir sér með því að
semja texta fyrir alls konar vikublöð og
tímarit sem sum hver voru ekki af vandaðri
gerðinni. Hann var alltaf blankur og á stöð-
ugum flækingi milli leiguherbergja. Lán-
leysi hans minnir stundum á ofvita Þór-
bergs Þórðarsonar og söguhetjuna í Sulti
eftir Hamsun.
Walser var S visslendingur og fæddist árið
1878 í borginni Biel. Hann átti stóran syst-
kinahóp og fátæka foreldra og fór átján ára
gamall til Zúrich þar sem hann vann fyrir
sér sem kontóristi í nokkur ár. í Zúrich
skrifaði hann fyrstu bók sína og kallaði
hana RitgerðirFritz Kochers. Hann flutti til
Berlínar árið 1905 en þar bjó bróðir hans,
Karl Walser, sem var allþekktur leikmynda-
teiknari og listmálari. Walser gekk fyrst um
sinn í þjónaskóla í Berlín en fór síðan al-
farið að drabba í skáldskap. Hann bjó við
bágan kost í stórborginni en undi samt hag
sínum vel fyrstu árin. Hann slarkaði með
skáldum og listamönnum, orti ljóð og
samdi þijár skáldsögur. Ein þeirra gerði
lukku hjá kollegum hans í rithöfundastétt
og hjá einstaka gagnrýnanda. Þetta var sag-
an Jakob von Gunten sem byggði á reynslu
Walsers af þjónaskólanum. Walser sneri
aftur til Sviss eftir að hafa búið í tæp átta ár
í Berlín. Hann settist að í Biel, spásseraði
úti í náttúrunni og skrifaði ógrynni af stutt-
um prósatextum. Árið 1921 flutti hann til
Bemar og bjó þar við krappari kjör en
nokkru sinni fyrr. Hann gerðist einrænn og
árið 1929 var svo komið að hann þurfti að
leggjast inn á geðveikrahæli. Hann dvaldi á
hælinu í þau tæpu þijátíu ár sem hann átti
eftir ólifuð.
TMM 1990:4
91