Tímarit Máls og menningar - 01.09.1992, Blaðsíða 6

með gjöfum þínum hjálpað okkur til að
verða það sem við erum, það sem þú átt í
okkur öllum, þá hefur þú alltaf verið að
koma okkur á óvart, koma að okkur nýr úr
óvæntri átt og beita okkur nýjum gerning-
um, galdra þannig að þú hefur hjálpað okk-
ur að eignast ókunn lönd í okkur sjálfum, í
umhverfínu okkar, nýja landasýn, nýja
vakningu við spegilinn.
Eia leikur! Eia perlur!
Orðkynngin, vísindin, vísdómurinn,
fyndnin, að finna alltaf eitthvað á fömum
vegi sem gerir leiðina alveg nýja, vera sí-
fellt að sýna okkur það veika og það smáa,
það grófa og það hrikalega í órjúfandi sam-
búð. Þú sýndir okkur líka fuglinn í storms-
ins fári sem hjúfrar sig við svell og verður
ekki hnikað. Sumt verður ekki drepið; í
þessu stríði mun enginn sigra nema nætur-
galinn, sagðirðu okkur þegar heimsstyrj-
öldin geisaði. Hvað segir Jón Prímus? Hann
segir að sá sem ekki lifi í skáldskap hann
muni ekki lifa af. Hvað er það að smíða
tunglflaug hjá því að hnita svo skáldskap
sinn að það er ekki nema mundangshóf á
milli hláturs og gráts? Þetta hárfína jafn-
vægi sem er skyldast ögurstundinni þegar
náttúran stendur á öndinni milli beggja
skauta, áhorfandinn í sögunni tvíátta milli
gleði og harms. Svo fyndið og djúptækt,
óvænt í bendingunni að hið sprenghlægi-
lega verður svo óumræðilega sorglegt,
átakanlegt, við hljóðnum í miðjum hlátri og
brosum í hluttekningunni. Jafnvel einhver
hlægilegasti maður í bókmenntum okkar,
Pétur Pálsson Þríhross, sem er dreginn
sundur og saman í háði á oflæti valdsins,
þegar hann stendur á bryggjunni, stassjón-
istinn í verkfallinu miðju að koma frá því
að biðja liðsemdar í herskipinu gegn erfið-
ismönnum, og báturinn brunar með Beina-
sleggjuna dóttur hans út fjörðinn ásamt fær-
eyska foringja verkfallsmanna:
Hann gekk fram á sporð litlu bryggjunnar
fyrir framan hjá sér og veifaði hattinum
sínum bjánalega á eftir báti Jens færeyíngs
og kallaði þrisvar sinnum Dísa, hæst í
fyrsta skipti, lægst í seinasta skipti. En
einginn gaf því gaum. Bátur færeyíngsins
fjarlægðist óðum. Framkvæmdastjórinn
stóð enn um hríð á bryggjusporðinum,
gleiður, bjúgfættur, alt annað er herfor-
íngjalegur, með Júelshattinn sinn í annarri
hendinni og loníettumar í hinni og hélt
áfram að horfa eftir bátnum, og vindurinn
feykti til þunnu grámeinguðu hári hans og
lét sjakketlöfin hans blakta.
Ef hann hafði farið útí danska herskipið
ljónumlíkur sté hann á land með yfirbragði
lambsins.
Það er ekki aðeins að Halldór segi okkur
þannig frá að við sjáum það fyrir okkur, við
erum ekki í rónni fyrr en við getum lesið
upp fyrir einhvem nákominn og jafnvel
farið að reyna að herma eftir þessum per-
sónum úti á götu, án þess að gá að okkur,
að við séum að gera okkur andkannaleg og
vekja á okkur athygli sem gæti misskilizt.
Ég skal fúslega játa það á mig að hafa reynt
að líkja eftir göngulagi þess ágæta fram-
bjóðanda á móti Júel J. Júel sem svo er lýst
þar sem hann fór um með göngustaf sinn á
meðan Júel var að láta bílstjóra sinn aka
krökkum og edjótum aftur og fram um
eignina nótt og dag með óhemju flautugargi
og gíraskrölti:
Augljóst var af öllum tilburðum mannsins
að þessi gaungustafur var ekki aðeins
tignarmerki hans og veldissproti, heldur
einnig auðlegð hans, enda gætti hann stafs-
ins einsog sjáaldurs auga síns. Hann bar
4
TMM 1992:3