Tímarit Máls og menningar - 01.09.1992, Blaðsíða 85

Árni Sigurjónsson
Að skrifa með sundfit
Rætt við Péter Esterházy
Á Bókmenntahátíð 1992, sem stóð íReykja-
vík dagana 13.-19. september 1992, var
ungverski rithöfundurinn Péter Esterházy
meðal gesta. Esterházy hefur vakið athygli
á Vesturlöndum undanfarin ár fyrir sér-
kennilegar sögur sínar og greinar. Hann er
fæddur árið 1950 og tók stúdentspróf árið
1968. Hann fékk leyfi til að stunda há-
skólanám enda þótt hann vœri af gamalli
aðalsœtt; en honum var ekki leyft að verða
kennari. Lagði hann stund á stærðfrœði í
Búdapest og lauk prófi í henni árið 1973.
Eftir það starfaði hann sem stœrðfrœðingur
við rannsóknarstofiiun til ársins 1978 en
stundaði skriftir meðfram, enda kom í Ijós
að hann gat lokið hálfs árs verkefni á stof-
nuninni á svosem tveim vikum. Fyrstu bók
sína sendi hann frá sér árið 1976. Arið
1978 fékk hann þýskan styrk til aðfara til
Berlínar og hófþá rithöfundarferil sinn af
alvöru. Hann hefur sent frá sér 17 bækur,
aðallega skáldsögur, en einnig þrjú rit-
gerðasöfn.
Viðtalið sem hérfer á eftir var tekið upp
í Reykjavík 19. september síðastliðinn.
Breytingar eftir „umskiptin"
Hvernig horfa umskiptin eftir 1989 við rit-
höfundum í Ungverjalandi?
Þegar rætt er um bókmenntir nútímans í
þessu ljósi er það fyrst að segja að þróunin
gerist hægt. Það er ekki svo að þjóðfélags-
legir atburðir speglist jafnharðan í bók-
menntunum, það væri misskilningur. í
bókmenntunum koma atburðimir smátt og
smátt í ljós.
Margt breyttist gríðarlega við atburðina
1989 en það er þó spuming á hvem hátt líf
fólksins og líf höfundarins breytast þegar
frelsi fæst. Auðvitað breytist líf höfundar-
ins í takt við bókmenntirnar en það er ekki
einfalt mál, því bókmenntimar lifa á vissan
hátt eigin lífi. í Ungverjalandi var þetta
sjálfstæða líf þeirra undirorpið sérstökum
aðstæðum. Það hefur verið komist svo að
orði að textinn stýrist í rfkum mæli af sam-
henginu, og þetta samhengi hefur breyst
mikið. Breytingamar hafa verið margvís-
legar, sumpart einfaldar og þar á meðal er
sú staðreynd að rithöfundar em ekki eins
mikils metnir nú og áður. Þeir vekja ekki
sama áhuga og fyrr vegna þess að skáld-
skapur var fyrir breytingamar ekki bara
skáldskapur heldur ein gerð pólitískrar
TMM 1992:3
83