Ský - 01.02.2007, Blaðsíða 16

16 ský
sagði Vilmundur og bætti við að í
kosningunum hefði skynsemin sigrað en
refskapurinn í eftirleiknum. Fyrir vikið væri
tímabært að huga að því að ríkisstjórn og
löggjafarsamkoman yrðu kjörin hvort í sínu
lagi og var það sjónarmið rauði þráðurinn í
öllum málflutningi Vilmundar upp frá því.
„Stjórnmálin eru eins og hver önnur
skák, þar sem einn veikur leikur getur breytt
yfirburðastöðu í tapað tafl. Í stjórnmálum er
unnt að vinna yfirburðasigur í kosningum,
en glutra honum síðan niður í eftirleiknum.
Í alþingiskosningum þessa sumars sigraði
Alþýðuflokkurinn, en Framsóknarflokkurinn
tapaði. Í eftirleiknum hefur dæmið hins
vegar snúizt svo við, að Framsóknarflokkurinn
er hinn sterki flokkur, en Alþýðuflokkurinn
flýtur klofinn að feigðarósi,“ sagði Jónas
Kristjánsson í leiðara í Dagblaðinu þegar
ríkisstjórnin var á hveitibrauðsdögum
sínum.
Vildu stjórnina feiga
Eðlilega lögðu ráðherrar í ríkisstjórn Ólafs
Jóhannessonar, og eins þingflokkarnir sem
að baki stjórninni stóðu, upp með góð og
fögur fyrirheit um að bæta hag lands og
þjóðar. Veruleikinn fer þó ekki alltaf saman
við hugsjónirnar og innan ríkisstjórnarinnar
var deilt um mál, stór jafnt sem smá.
Ráðherrar Alþýðubandalags og
Alþýðuflokks deildu gjarnan sín í millum
og innan síðarnefnda flokksins voru raunar
þingmenn sem vildu stjórnina feiga allt frá
fyrsta degi. Þar fóru fremstir í flokki
Sighvatur Björgvinsson og Vilmundur
Gylfason sem á sínum tíma höfðu greitt
atkvæði gegn myndun stjórnarinnar. Svo
baráttuglaðir þóttu þeir félagar á stundum
í málflutningi sínum að þeir voru kallaðir
Sighvatur og Orðhvatur.
Í ævisögu sinni segir Steingrímur
Hermannsson að smæstu mál út um borg
og bí hefðu þurft að fá samþykki ríkisstjórn-
arinnar að hætti vinnubragða þessara tíma.
Engu að síður hefðu efnahagsmálin verið
tímafrekust. Þannig hafði ríkisstjórnin aðeins
verið rúma viku við völd þegar hún setti
bráðabirgðalög um ráðstafanir í efna-
hagsmálum sem kváðu meðal annars á um
15% gengisfellingu, áframhaldandi verð-
stöðvun, auk þess sem ákvæði sólstöðu-
samninganna frá árinu áður voru sett í
gildi.
„Þar með voru efnahagsmálin í raun
komin í sömu stöðu og í upphafi ársins
þegar ríkisstjórn hafði neyðst til að helminga
verðbætur á laun,“ segir Steingrímur.
Kötturinn fer í burtu
Þegar kom fram í janúar 1979 lagði
efnahagsnefnd þriggja ráðherra fram tillögur
um ráðstafanir í ríkisfjármálum. Það var
meðal annars á grundvelli þessara tillagna
sem Ólafur Jóhannesson samdi við
„eldhúsborðið heima“, eins og hann komst
að orði, hin svonefndu Ólafslög. Frumvarp
til laga þessara lagði hann fram í eigin nafni
og fékk samþykkt, en lögin sem enn eru í
gildi, kveða á um verðtryggingu
fjárskuldbindinga með viðmiðun í láns-
kjaravísitölu og „voru virðingarverð tilraun
til þess að taka á sem flestum þáttum efna-
hagsmála,“ segir Eiríkur Tómasson í ritinu
Ólafsbók, sem kom út árið 1984, til heiðurs
Ólafi sjötugum.
Einleikur forsætisráðherrans í þessu máli
mæltist þó ákaflega illa fyrir, einkum meðal
Alþýðubandalagsmanna. Á endanum náðist
þó lending og samstaða í málinu, þótt
Leiðir skilja. Benedikt Gröndal og Ólafur Jóhannesson halda hvor sína leið að loknum
ríkisstjórnarfundi 10. október 1979, en þá voru dagar stjórnarinnar taldir. Benedikt varð
svo forsætisráðherra.
Ráðherrar Alþýðubandalagsins í stjórn Ólafs Jóhannessonar voru taldir hafa samið
af sér um Ólafslögin sem tóku upp verðtryggingu fjárskuldbindinga. Ragnar Arnalds,
Svavar Gestsson og Hjörleifur Guttormsson sitja fyrir svörum hjá Ómari Ragnarssyni.