Dagrenning - 01.08.1947, Blaðsíða 10

er þetta tímabil auðkennt sem mjög mikið
erfiðleikatímabil, nærri því jafn örðugt og
tímabilið frá 4. ágúst 1914 til 11. nóv. 1918.
Héldu því ýmsir, að þá mundi verða ný
heimsstyrjöld, en aðrir spáðu fjárhagshruni
og ýmiskonar vandræðum í sambandi við
það.“ (Lbr. hér.)
Þykir mér rétt að benda á þetta þar sem
hér keniur fram sama fyrirbærið og 1928,
er menn töldu að vel gæti kornið til nýrrar
styrjaldar. Það dróst þó enn í nær 11 ár og
svo getur enn farið, að nokkuð dragist að til
kjarnorkustyrjaldar komi.
VII.
En auk þessa er enn eitt að athuga, sem
aldrei má gleynrast. Nú við endalok hinnar
„gömlu veraldar,“ sem æðri máttarvöld eru
að brjóta niður til grunna til þess að önnur
ný og betri fæðist, er það fleira en hin stjórn-
málalega harðstjórn, sem þarf að hverfa úr
sögunni. Öll þau kerfi, sem eru ranglát og
þar af leiðandi viðhalda ranglæti og skapa
nýtt ranglæti eiga og verða að hverfa úr sög-
unni. Urn það atriði fórust A. Rutherford svo
orð strax 1937: „Áður en „þúsund ára ríkið“
(hin nýja öld) kemur er nauðsynlegt að allar
núverandi ranglátar stofnanir, þjóðfélags-
legar, borgaralegar og kirkjulegar, verði þurk-
aðar út af yfirborði jarðar, því það kemur
að engu gagni, að „saurna nýja bót á gamalt
fat.“ Öll heiðin stjórn, allar ranglátar stofn-
anir, sérhver falskenning — trúarlegs, þjóð-
félagsleg eða vísindalegs eðlis verður þurkuð
út. Allt sem skolfið getur mun skjálfa, og
aðeins það, sem byggt er á fullkomnu rétt-
læti nrun standa.“ (Israel-Britain XIX. kap.)
Eitt þeirra kerfa, sem hvað nrest rang-
læti hefur skapað — e. t. v. á stundum rneira
og svívirðilegra ranglæti og kúgun en
hin versta stjórnmálaleg harðstjórn — er
einmitt fjárhagskerfið, sem vestrænar þjóð-
ir hafa búið við. Og einmitt nú við endalok
þessarar styrjaldar kemur ranglæti þess allra
bezt í ljós. Bretland, sem á tímabili stóð
eitt uppi gegn nasismanum og barðist gegn
honum eins og ljón rneðan Rússland var
besti bandamaður Hitlers og Bandaríkin
gátu enn ekki gert upp við sig hvað þau ættu
til bragðs að taka, er nú hneppt í fjötra þessa
svívirðilega hagkerfis. Öll forusta þess og
fórn í ófriðnum er einskis rnetin af Mammoni
þegar hann kenrur frarn á sjónarsviðið og
heinrtar reikningsskilin. Svipað er að segja
urn öll önnur lönd í Evrópu, er ekki hafa
gengið undir hagkerfi Sóvietríkjanna. Hag-
kerfi þeirra er að vísu að ýrnsu fullkonmara
senr kúgunartæki en hagkerfi vesturvekl-
anna, en þó jafnframt nokkru einfaldara og
betur samhæft þeirn áætlunarbúskap og
þrælahaldi, sem það hagkerfi byggist á. Um
það verður ekki frekar rætt hér að þessu sinni.
Flest hin vestrænu ríki eru nú annað-
hvort gjaldþrota eða eiga örskammt eftir
til þess að verða gjaldþrota nema Banda-
ríkin. Þegar hin mikla fjárhagskreppa nú
skellur yfir í öllum sínum mikilleik lokast
fyrir mestöll viðskipti við Bandaríkin og
afleiðingin verður sú að atvinnuleysið segir
þar til sín fyrir alvöru. Með Marshall-plan-
inu, eins og það enn hefur verið hugsað,
mætti að vísu fresta eitthvað hinu yfirvof-
andi atvinnuleysi Bandaríkjanna og yfirfæra
það til Evrópu, en það yrði aðeins um stund.
Að lokum fær þetta fjárhagskerfi, sem byggir
á vaxtakúgun og þröngsýnni bankapólitík
ekki staðist og mun hryn/a yfir höfuð þeirra
sem halda fastast við það. Hinn nýi vestræni
heimur verður að þora að horfast í augu við
þá staðreynd, að það verður að hverfa burt
frá því fjárhagskerfi, sem við nú búum við.
Það verður að taka upp einn sameiginlegan
gjaldeyri fyrir allar þjóðir og tollmúrar allir
verða að hverfa úr sögunni. Hvert land verð-
ur að fá nægilegan gjaldeyri til kaupa á nauð-
synjurn sínurn annarsstaðar ef það leggur
8 DAGRENNING