Dagrenning - 01.12.1953, Page 36

kvæmt stjarnfræðilegum útreikningum hafi
sá tunglmyrkvi verið h. 13. marz árið 4 f. K.
Ástæðan fyrir því að menn telja að átt sé
við þennan tunglmyrkva, er sú, að það er
vitað, að Heródes dó nokkrum vikum fvrir
páska, og árið 4 byrjuðu páskar að kvöldi
hins 19. apríl. Þá þarf ekki frekar vitnanna
við, hugsa menn, hér stendur allt heima, og
á þessum grundvelli hafa margir söguritar-
ar byggt þá skoðun sína, að árið væri stjarn-
fræðilega sannað og ákveðið urn tíma og
eilífð, þar sem það virðist greinilega stað-
fest af nokkrum öðrum sögulegum frásögn-
um Josephusar (sem brátt skal vikið að). Við
nákvæma rannsókn kemur þó í ljós sú stað-
reynd, að þessar forsendur eru gersamlega
rangar.
En jafnvel þótt vér gerðum ráð fyrir að
árið 4 f. K. væri hið rétta dánarár Heródesar,
er óhugsanlegt að fæðing Jesú, sem skeði á
undan dauða Heródesar, hefði skeð sama
árið, af þeirri einföldu ástæðu, að Heródes
dó snemma á ári, en Jesús er fæddur á síðari
hluta árs (eins og bæði kirkjufeðrunum og
Ritningunni ber saman um). — Þess vegna
gæti Jesús ekki verið fæddur síðar en árið
áður, þ. e. árið 5 f. K. og raunar tæplega svo
seint, þegar þess er gætt, hvað sagan greinir
frá að gerst hafi á tímabilinu milli fæðingar
Jesú og dauða Heródesar. Það er því aug-
ljóst, að hvert sem hið rétta dánarár Heró-
desar er, þá er Jesús fæddur annað ár og áður.
Tunglmyrkvinn, sem svo oft er vitnað til
sem sönnunar fyrir því, að Heródes hafi dáið
árið 4 f. K., var aðeins 28 dögum fyrir páska
þetta ár. En atburðirnir sem gerðust milli
þess, að Heródes lét brenna „hinn Matthías",
— en það var sarna árið og tunglmyrkvinn —
og páskanna, tóku talsvert lengri tíma en 28
daga. Á þessu tímabili fór frarn lokaþáttur-
inn í veikindum Heródesar, dauði hans, um-
fangsmikill undirbúningur fyrir jarðarför
hans, viðhafnarmikil greftrun, þar sem heill
her fór í hægfara skrúðgöngu frá Jerikó til
Heródium, en það tók 25 daga, síðan hirð-
sorg í 7 daga og loks óspektirnar, sem bæld-
ar voru niður rétt fyrir páskana (Josephus
Antiquities XVII, IX., 1—3). Hin hægfara
greftunarskrúðganga og almenni sorgartím-
inn stóðu yfir í 32 daga, og þá er óhugsanlegt
að allt, sem skeði á tímabilinu milli tungl-
myrkvans og páskanna, hafi getað gerzt á
styttri tírna en tveimur mánuðum. Þess
vegna er myrkvinn 13. rnarz árið 4 f. K. ekki
sá tunglmyrkvi, sem Josephus átti við.
Eitt er víst, að þessi myrkvi var mjög lítill
(aðeins um 4 digit þ. e. hann huldi aðeins
4/i2 hluta af yfirborði tunglsins) og sást að-
eins frá því nokkrum mínútum fyrir klukk-
an 2 og til klukkan rúmlega 4 um nótt-
ina, og þar að leiðandi hafa fáir séð
hann. Josephus lagði ekki í vana sinn að skrá-
setja tunglmyrkva, því að í öllum hans miklu
ritum er tunglm\'rkvinn fyrir dauða Heró-
desar sá eini, sem hann minnist á. Með hlið-
sjón af því, að tunglmyrkvar eru mjög al-
geng fyrirbrigði, stundum þrír sama árið, er
harla ósennilegt að Josephus hefði farið að
geta um lítinn myrkva, sem var snemma að
morgni, þegar nálega allir sváfu, og tengja
hann við brennslu Matthíasar, daginn áður.
Þegar Josephus er að tala um að Heródes
hafi látið brenna Matthías, farast hinum orð
á þessa leið: „og einmitt þessa nótt varð
rnyrkvi á tungli.“ Það er sannarlega langsótt
að reyna að heimfæra þetta til smámyrkva,
sem varð snemma morguns daginn eftir, og
mjög fáir hafa því vitað um og enn færri séð.
En ef vér höldum oss við það, sem frá er
skýrt, verðurn vér að leita að tunglmyrkr'a,
sem raunverulega var tekið eftir, í tvennum
skilningi. — í fyrsta lagi vegna þess, að hann
var nægilega stór til þess að vekja athvgli
og í öðru lagi vegna þess, að hann varð á
fyrri hluta nætur, meðan fólk var ekki geng-
ið til náða og gat því séð hann.
34 dagrenning