Morgunblaðið - 09.01.2015, Síða 12

Vísitala, jan. 2000=100
Verðhlutfall sjávarafurða og hráolíu
Hæsta hlutfall siðan 2009
Jan. 2000 Ág. 2014
140
120
100
80
60
40
20
0
Heimild: Thomson Reuters, útreikningar Analytica
Verðhlutfall áls og hráolíu
Hæsta hlutfall siðan 2009
7.1. 2000 7.1. 2015
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Heimild: Thomson Reuters, útreikningar Analytica
Sveiflur í gengi
bandaríkjadals
Miðgengi síðustu mánuði
Dagsetning Miðgengi
6.6. 2014
7.7. 2014
7.8. 2014
5.9. 2014
6.10. 2014
6.11. 2014
5.12. 2014
7.1. 2015
113,14
113,31
115,4
118,48
121,19
123,27
124,08
130,01
Heimild: Seðlabanki Íslands
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Verð á áli og sjávarafurðum gagn-
vart hráolíu hefur ekki verið jafn-
hátt síðan 2009. Með öðrum orðum:
Olía hefur ekki verið jafnódýr í
samanburði við ál og sjávarafurðir í
um sex ár, að því er fram kemur í
greiningu Yngva Harðarsonar,
framkvæmdastjóra Analytica, sem
gerð var að beiðni Morgunblaðsins.
Vísar hann þar til þess að 13. febr-
úar 2009 kostaði tonnið af áli 36,7 föt
af hráolíu, borið saman við 36,8 föt af
hráolíu á miðvikudaginn var.
Á sama hátt hafi verðvísitala
sjávarafurða ekki staðið jafnhátt
gagnvart hráolíu síðan í maí 2009, er
hlutfallið var 58,8 stig. Það var 58,2
stig í nóvember sl. og hefur hækkað
síðan samhliða verðhruni á olíu.
Hlutfallið er stillt á 100 í jan. 2000.
„Þetta þýðir að kaupmáttur þess-
ara vara í olíu, þ.e. hvað við fáum
mikið af olíu fyrir þessar vörur, er að
aukast. Þetta er því mælikvarði á
viðskiptakjör þjóðarinnar og hvern-
ig þau eru að þróast. Þau hafa varla
verið betri síðan 2009,“ segir Yngvi
og bendir á að olía hafi ekki verið
jafnódýr í samanburði við vísitölu
hrávöru (CRB) síðan í mars 2009.
Hagvöxtur í Bandaríkjunum á
þriðja ársfjórðungi í fyrra var 5% og
er áætlað að vöxturinn verði nærri
3% þegar árið er gert upp, borið
saman við áætlaðan 0,8% hagvöxt á
evrusvæðinu í fyrra.
Sterk staða bandaríkjadals
Eins og sýnt er hér fyrir ofan hef-
ur krónan veikst mikið gagnvart
bandaríkjadal á síðustu mánuðum.
Yngvi segir uppganginn vestan-
hafs hafa áhrif á gengisþróunina.
„Það eru horfur á að bandaríkja-
dalur muni haldast áfram sterkur og
jafnvel verða sterkari, þótt ekki væri
nema vegna þess að það tekur tíma
fyrir svona atburðarás að snúast.
Bandarískt hagkerfi er miklu betur
statt og horfur þar betri en víðast
hvar annars staðar. Talið er að
Bandaríkjamenn muni ráðast fyrr í
vaxtahækkanir en önnur lönd, sér-
staklega ef horft er til Evrópu. Við
þetta bætist að litið hefur verið á
bandaríkjadal sem örugga höfn í
þeirri óvissu sem er í alþjóðaefna-
hagsmálum. Það er til dæmis spurn-
ing hver þróunin verður í Kína.
Samt sýnist mér þróun leiðandi hag-
vísis OECD fyrir Kína vera þokka-
leg. Það eru miklar viðsjár í Rúss-
landi og vegur þar þungt að olíuverð
er enn að lækka. Þá er mikil óvissa á
evrusvæðinu.“
Evrukreppan hefur áhrif
Yngvi segir aðspurður að banda-
ríkjadalur sé ekki að hækka til jafns
við lækkun á hrávöruverði. Minni
eftirspurn eftir hrávörum í Kína og
hægagangur í evrópsku efnahagslífi
séu þar áhrifavaldar. Lækkandi hrá-
vöruverð muni hafa þau áhrif að við-
skiptakjör Íslands séu að batna
mjög og það leiða til frekari kaup-
máttarstyrkingar á næstu mán-
uðum. Þá muni þessi þróun stuðla að
lágri verðbólgu og slá á þörfina fyrir
launahækkanir. „Okkar útflutnings-
vörur ganga enn á tiltölulega háu
verði. Meira að segja álið, sem er að
lækka í verði, hefur lækkað miklu
minna en aðrar hrávörur. Þannig að
hlutfallslega er okkar staða að batna
mikið og það mjög umtalsvert,“ seg-
ir Yngvi.
Fram kom í síðustu Peninga-
málum Seðlabankans í nóvember að
„þótt viðsnúningur hafi orðið í við-
skiptakjörum á öðrum ársfjórðungi
[2014] eftir þriggja ára samfellda
rýrnun hafi horfur fyrir viðskipta-
kjör og útflutning heldur versnað“.
Þórarinn Gunnar Pétursson, aðal-
hagfræðingur Seðlabankans, segir
horfur um viðskiptakjör hafa batnað
frá birtingu síðustu Peningamála.
Spáðu ekki svo mikilli lækkun
„Horfur um viðskiptakjör hafa
batnað. Innflutningsverð er að
lækka töluvert og þá fyrst og fremst
olían. Á meðan útflutningsverð gef-
ur ekki eftir blasir við að horfur um
viðskiptakjör hafa batnað frá því í
nóvember. Við vorum að spá olíu-
verðslækkun en ekkert í líkingu við
það sem síðan
hefur orðið. Ál-
verðið hefur ekki
gefið eftir með
sama hætti og
verð á sjávar-
afurðum hefur
hækkað umtals-
vert. Þessi þróun
er því mjög já-
kvæð. Þetta er að
gerast hjá öllum
ríkjum sem flytja inn olíu. Þau hafa
fengið töluverðan bata í viðskipta-
kjörum. Það mun þá þýða, að öðru
óbreyttu, batnandi hagvaxtarhorfur
fyrir þau ríki.“
– Hefur þessi þróun áhrif á hag-
vaxtarhorfur á Íslandi?
„Já, að öðru óbreyttu ætti þetta að
hjálpa til.“
– Gæti þetta ýtt undir að hag-
vöxtur á fjórða ársfjórðungi 2014
verði meiri en á fyrstu þremur fjórð-
ungum ársins sem Hagstofan áætlar
að hafi verið 0,5%?
„Það gæti vel gerst. Ráðstöfunar-
tekjur heimila aukast vegna lægra
olíuverðs að öðru óbreyttu.“
– Hvaða áhrif hefur þetta á þróun
kaupmáttar á fyrri hluta þessa árs?
„Að öðru óbreyttu verður verð-
bólga minni vegna þessarar þróunar
og að því leyti sem laun gefa ekki
eftir líka verða raunlaun hærri og
kaupmáttur heimilanna verður þá
meiri. Þau spara í bensínkostnaði og
hafa þá meira til ráðstöfunar í aðra
neyslu.“
– Seðlabankinn hvetur til að
launahækkunum verði stillt í hóf til
að viðhalda verðstöðugleika. Kemur
þessi þróun ekki á besta tíma?
„Jú, þetta hjálpar til við það. Eftir
því sem kaupmáttur heimila er meiri
ætti þrýstingur á nafnlaunahækk-
anir að vera minni en ella.“
Búið að festa gengið við evru
Á meðan krónan veikist gagnvart
dalnum hefur gengi hennar gagn-
vart evru verið mjög stöðugt.
Ragnar Björn Ragnarsson, gjald-
eyrismiðlari hjá Arion banka, segir
gjaldeyrismarkaðinn á Íslandi „hafa
þróast á þann veg eftir hrun að
bankarnir og Seðlabankinn hafi
horft á krónuna sem evrukrónu“.
„Gengi krónu í evrum hreyfist
varla nema það fari fram viðskipti
með gjaldeyri á millibankamarkaði.
Frá miðju síðasta ári hefur evran
kostað um 154 krónur. Seðlabankinn
hefur keypt mikið af gjaldeyri á
tímabilinu. Þegar krónan hefur verið
að styrkjast og gengi evru að nálg-
ast 153 krónur hefur Seðlabankinn
keypt mikið af evrum. Gengi evru
gagnvart krónu hefur því ekki náð
að veikjast að neinu marki. Gengi
krónu gagnvart bandaríkjadal flökt-
ir hins vegar í takt við þróun dollars
gagnvart öllum myntum. Það má því
að vissu leyti segja að búið sé að
festa gengi krónunnar við evru,“
segir Ragnar Björn Ragnarsson.
Olíuhrunið bætir viðskiptakjörin
 Olía hefur ekki verið jafnódýr miðað við sjávarafurðir og ál síðan 2009  Krónan veikist mikið
gagnvart bandaríkjadal  Seðlabankinn telur horfur um viðskiptakjör hafa batnað síðan í haust
CRB hrávöruvísitalan, $
7.1. 2000 7.1. 2015
500
450
400
350
300
250
200
150
100
Heimild: Thomson Reuters, útreikningar Analytica
Yngvi
Harðarson
Þórarinn G.
Pétursson
Ragnar Björn
Ragnarsson
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. JANÚAR 2015
Hæ sæti, hvað ert þú að borða?
Smáralind | Kringlunni | Reykjanesbæ | sími 511-2022 | www.dyrabaer.is
Verð frá
2.494 kr.
– fyrir dýrin þín
Bragðgott, holl
t og næringarr
íkt
Árni Geir Páls-
son, forstjóri Ice-
landic Group,
segir veikingu
krónu gagnvart
bandaríkjadal
hafa lítil áhrif á
rekstur fyrirtæk-
isins. Viðskipta-
vinirnir séu mikið
til stórar versl-
unarkeðjur, á borð við Tesco og
Marks & Spencer í Bretlandi og
Metro og Delhaize í Belgíu. Samn-
ingar við slíka aðila feli í sér vinnslu
á miklu magni af fiski til langs tíma.
„Um 90% af veltunni eru til svona
aðila. Gengissveiflur á bandaríkja-
dal til eða frá hafa því ekki nein stór-
vægileg áhrif til skemmri tíma fyrir
okkur,“ segir Árni Geir.
Hann bendir aðspurður á að við-
skiptabann í Rússlandi geti haft
áhrif á framboð á fiski í Evrópu. Það
geti, ásamt lækkun norsku krón-
unnar, leitt til þess að fyrirtæki Ice-
landic Group fari að kaupa meira af
fiski í Noregi og Rússlandi.
Gengissveiflurnar
hafa óveruleg áhrif
Árni Geir Pálsson