Morgunblaðið - 20.02.2015, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. FEBRÚAR 2015
Nú hefur Hæsti-
réttur kveðið upp dóm
í hinu svokallaða Al
Thani-máli. Hér er
um að ræða alvarleg-
asta efnahagsbrot
sem framið hefur ver-
ið hér á landi, þar
sem öll þjóðin tapaði
miklum fjármunum og
mun aldrei fá neitt til
baka. Fjölmiðlar hafa
farið mikinn vegna þessa máls og
þar eru ekki spöruð stóryrðin um
innrætingu og einlægan brotavilja
hinna dæmdu. Það er vissulega rétt
að glæpurinn er mikill og engin
ástæða til verja hann á nokkurn
hátt. Þessi dómur mun hins vegar
ekki færa almenningi hér á landi
neina fjármuni til baka, sem er al-
varleiki þessa máls. Allur almenn-
ingur sem átti í viðskiptum við hin-
ar ýmsu fjármálastofnanir í hruninu
tapaði, ekki bara á viðskiptum við
Kaupþing heldur aðra líka. Það
voru ekki bara fyrrverandi stjórn-
endur Kaupþings, sem höguðu sér
sem mestu fjármálasnillingar allra
tíma, heldur virðist sem stjórn-
endur annarra fjármálastofnana
hafi verið litlu betri.
Hvað gerðist og hvers vegna?
Sá sem þetta skrifar hefur alist
upp við höft og skammtanir lengst
af ævinnar, en um síð-
ustu aldamót töldu
landsfeðurnir nóg
komið af slíku og nú
skyldu menn fá að
kynnast frelsinu á öll-
um sviðum. Þá komust
menn að því að best
væri að allt sem var í
eigu þjóðarinnar
skyldi selt því ein-
staklingurinn myndi
stjórna málum mun
betur ef hann ætti fyr-
irtækin. Þetta eru jú
hin miklu sannindi Sjálfstæðis-
flokksins um frelsi einstaklingsins
og þar sem hann fór fyrir lands-
stjórninni var auðvitað sjálfsagt að
stefnan fengi að sanna sig í reynd.
Það fyrsta sem mönnum datt í hug
var að selja bankana og koma þeim
í hendur einstaklinga, sem örugg-
lega myndu reka þá með stæl og
opna landanum áður óþekktan
heim á sviði fjármálaþjónustu og
nýjar víddir í alls konar fjár-
málagjörningum. Í fyrstu var okk-
ur talin trú um að allt léki í lyndi
og þeir sem stjórnuðu fjármála-
stofnunum væru slíkir töframenn
að talað var um að hér á landi ætti
að setja á stofn alþjóðafjármála-
stofnun því heimurinn þyrfti að
kynnast þessum miklu fjár-
málasnillingum. Nú hefur dómur
fallið og ekki er hægt annað en
spyrja sig þeirrar spurningar hvort
ótakmarkað frelsi til athafna hafi
ekki fengið heldur hraklega útreið
með Al Thani-dómnum.
Eindæma ófyrirleitni
Það var dálítið merkilegt að lesa
forsíðu Moggans föstudaginn 13.
febrúar sl. en þar eru notuð stór
orð um gjörðir fjórmenninganna í
Al Thani-málinu. Það er svolítið
skondið að rifja upp hverjir stóðu
fremstir í að opna mönnum dyr að
nýjum möguleikum í rekstri fyrir-
tækja. Ef minnið bregst mér ekki
þá voru það forystumenn núverandi
stjórnarflokka um síðustu aldamót
með dyggri aðstoð forsetans sem
auglýstu þessa sömu menn úti um
allan heim sem mikla töframenn á
sviði fjármála. Það er því mat
Moggans að fjórmenningarnir hafi
sýnt eindæma ófyrirleitni með
gjörðum sínum og er ég sammála
þeirri greiningu. Maður getur hins
vegar ekki varist því að velta því
fyrir sér hvort þessi gjörningur
hefði orðið mögulegur ef hið óhefta
frelsi til athafna hefði ekki komið
til. Þeir valda miklu sem upphafinu
valda.
Eru nú allir glaðir?
Eftir Guðmund
Oddsson »Er frelsi til allra at-
hafna það besta sem
við getum hugsað okkur
í fjármálagjörningum?
Höfundur er fyrrverandi skólastjóri.
Guðmundur Oddsson
Bindindissamtökin á Íslandi óska
landslýð öllum gleðilegs árs þar sem
farsæld allra verði í fyrirrúmi í athöfn-
um öllum. Við óskum þess að árang-
ursrík verði baráttan fyrir betra
mannlífi heilbrigðra lífshátta í hví-
vetna. Við þökkum fyrir gengið ár
margra góðra verka, en hörmum um
leið hversu alvarlegar afleiðingar
hvers konar vímuefna eru, þar sem
áfengið er mikilvirkasti skaðvaldur-
inn, en hræðilegar afleiðingar annarra
vímuefna svo alltof oft einnig þyngri
en tárum taki. Það
undarlega í sambandi
við þann skaðvald sem
áfengið er sannarlega
er að nær er ætíð talað
um það öðruvísi og á
allt annan og mildari
hátt en önnur vímuefni.
Það er jafnvel borið
saman við aðrar nauð-
synjavörur, hollustu-
vörur jafnvel og nú
spyr einhver eflaust
hvert ég sé nú að fara.
Svarið við því rataði inn
í borgarstjórn á dögunum, því þar var
í tillögugerð talað fullum fetum um
áfengið sem venjulega neyzluvöru og
ekki nóg með það, heldur var vakin at-
hygli á því að umhverfis- og skipulags-
nefnd borgarinnar þyrfti að fjalla um
það hróplega ranglæti að vínbúðir
skyldu ekki vera nær neytendunum,
já, um þá ósvinnu að meira en þriggja
mínútna göngufæri væri víða til næstu
vínbúðar.
Ég las þetta aftur og aftur, því ég
skildi ekki þetta tal um nauðsynjavör-
una, enn síður það að skipulag borg-
arinnar ætti að byggjast á því að hvar-
vetna væri vínbúð í innan við þriggja
mínútna göngufæri frá íbúunum. Sem
betur fer var þó fulltrúi VG ekki svo
heillum horfinn að elta endaleysuna,
en nú sitja menn víst yfir því hvernig
megi þétta nálægð vínbúðanna við
þegnana, svo auðvelda megi fólki sem
allra bezt að nálgast þessa „venjulegu
neyzluvöru“ og mesta furða að ekki
skuli höfðað mál á hendur ÁTVR fyrir
að mismuna þegnum sínum svo hrap-
allega, þeim eflaust til óbærilegra
vandræða. Ég hélt nú hreinlega að
þetta með „nauðsynjavöruna“ hefði
verið endanlega kveðið í kútinn með
skarpri og vel rökstuddri grein Ró-
berts Haraldssonar prófessors í
Morgunblaðinu ekki alls fyrir löngu,
en auðvitað er engin von til að fólk í
trúnaðarstöðum borgarinnar hugi að
slíku, hvað þá lesi sér til eflaust
ómældrar hrellingar sannleikann um
áhrif skaðvaldsins sem það blessaða
fólk setur við hliðina á mjólkinni þegar
um nauðsynjar er fjallað. En meira
um það, því þetta sama fólk hefur
örugglega fagnað fregnum af því að
áfengisneyzla síðasta árs jókst þó
„blessunarlega“ um rúm 3% þrátt fyr-
ir hina háskalegu fjarlægð svo víða.
Mér finnst alvara þessara mála og
allar þær fórnir sem
færðar eru á altari vímu-
efnanna skelfilegri en að
þeim hæfi slíkt dár og
spé eins og svo alltof oft
verður vart við í skrifum
og tali, látið eins og eng-
inn sé vandinn, engar al-
varlegar afleiðingar, að-
eins dregin upp
glansmynd, falsmynd,
um leið af neyzluvörunni
sem sjálfsögðum þætti í
lífi fólks.
Ég kalla til vitnis hér
allan þann fjölda fólks sem er að fást
við ógnvænlegan vanda þeirra sem
lotið hafa í lægra haldi fyrir áfenginu
sem og öðrum vímuefnum, allt það
fólk sem hefur horft upp á sína nán-
ustu glata tækifærum lífsins, já allt yf-
ir í að fórna lífinu sjálfu af völdum
þessara skaðvalda og gamall maður
spyr sjálfan sig hvað valdi hinni ær-
andi þögn þessa mikla fjölda, sem
gæti sagt svo mikið og margt til af-
sönnunar falsmyndinni sem er svo
ríkjandi.
Þar gætu margir vitnað svo eftir
væri tekið og í kjölfar þessa minni ég á
það sem eftir einu okkar bezta skáldi í
dag var haft, eitthvað á þá leið að það
væri svo dýrmætt að geta munað eftir
öllu sem gerðist morguninn eftir, ein-
faldlega af því að viðkomandi bragðaði
aldrei áfengi. Betur að fleiri mættu
hugsa svo og segja opinskátt frá.
Við í Bindindissamtökunum á Ís-
landi heitum á liðsinni sem allra
flestra svo að á árinu nýja megi far-
sæld góð verða einkennið sem til
blessunar leiðir byggð og búendum og
minnumst þess að skaðvaldurinn
áfengi er ekki og má aldrei verða
venjuleg neyzluvara.
Megi farsæld góð fylgja ári nýju
Eftir Helgi Seljan
» Það undarlega í sam-
bandi við þann skað-
vald sem áfengið er
sannarlega, er að nær
ætíð er talað um það
öðruvísi og á allt annan
og mildari hátt en önnur
vímuefni.
Helgi Seljan
Höfundur er form. fjölmiðlanefndar
IOGT.
Smiðjuvegi 66 • Kópavogi • 580 5800 • www.landvelar.isFuruvöllum 3 • Akureyri • 461 2288
Kamasa verkfæri
– þessi sterku
Ármúla 19 | S: 553-9595 | gahusgogn@gahusgogn.is | www.gahusgogn.is
GÁ húsgögn ehf. er traust fyrirtæki sem hefur verið á
íslenskum markaði um árabil. Við leggjum áherslu á
stílhrein, vönduð húsgögn og góða þjónustu.
Við tökum málin þín
í okkar hendur
Sérsmíðum fyrir heimili og fyrirtæki