Morgunblaðið - 21.03.2015, Blaðsíða 28

28 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. MARS 2015
Laugavegi 25, 101 Reykjavík. Sími 552-7499
Glerártorg, 600 Akureyri. Sími 461-3006
Glæsileg ný verslun opnar í dag
kl. 12:00 á Glerártorgi
Hlýr og notalegur
ullarfatnaður á
alla fjölskylduna
á góðu verði
www.ullarkistan.is
Opnunartilboðog léttar
veitingar
Hætta er á alvarlegum skorti á ferskvatni í
löndum þar sem loftslagið er hlýtt og þurrt ef
ríki heims gera ekki ráðstafanir til að bæta
nýtingu vatnsins, að því er fram kemur í nýrri
skýrslu stofnana Sameinuðu þjóðanna.
Í skýrslunni segir að til sé nægilegt fersk-
vatn til að fullnægja þörf heimsbyggðarinnar,
að því tilskildu að gerbreyting verði á því
hvernig vatnið er nýtt, hvernig ríkin stjórna
nýtingunni og deila vatninu með öðrum.
Hættan á vatnsskorti stafar einkum af íbúa-
fjölgun í heiminum. Íbúar jarðar eru nú um 7,3
milljarðar og þeim fjölgar um 80 milljónir á
ári. Líklegt þykir að íbúarnir verði orðnir 9,1
milljarður árið 2050.
Til að mæta þessari fjölgun og brauðfæða
íbúana þarf að auka landbúnaðarframleiðsluna
um 60%. Nú þegar eru um 70% af allri vatns-
notkun í heiminum notuð til matvælafram-
leiðslu.
Hlýnun jarðar er einnig talin geta ýtt undir
vatnsskort þar sem líklegt er að breytingar
verði á úrkomunni, þ.e. að hún minnki á sum-
um þéttbýlum svæðum en aukist ef til vill ann-
ars staðar.
Þéttbýlismyndun getur ýtt undir vatns-
skort, að sögn skýrsluhöfundanna. Þeir spá því
að vatnsþörfin aukist um 55% í heiminum fyrir
árið 2050, einkum vegna mannfjölgunar á þétt-
býlum svæðum.
„Borgir þurfa að leita lengra eða grafa
dýpra til að ná í vatn, eða þurfa að reiða sig á
nýjar lausnir eða tækninýjungar til að full-
nægja vatnsþörfinni,“ segir í skýrslunni.
Grunnvatn ofnýtt til áveitu
Skýrsluhöfundarnir benda á margt sem bet-
ur mætti fara, meðal annars á mengun vatns af
völdum efna á borð við skordýraeitur, auk
mengunar frá verksmiðjum og vegna óhreins-
aðs skólps. Í skýrslunni er einnig varað við of-
nýtingu vatns, einkum til áveitu.
Rúmur helmingur íbúa heimsins notar
grunnvatn og um 43% af öllu áveituvatni
heimsins eru grunnvatn. Um 20% af vatns-
gengu jarðlögunum eru ofnýtt, að sögn
skýrsluhöfundanna. Svo mikið vatn er tekið úr
jarðlögunum að vatnstakan hefur oft valdið
landsigi, eða því að saltvatn hefur borist í
ferskvatn undir yfirborði jarðskorpunnar á
strandsvæðum.
Aukin vatnsnotkun hefur þegar leitt til
vatnsskorts á svæðum á borð við Norður-
Kínasléttuna, um 410.000 ferkm landsvæði.
Þar hefur mikil áveita valdið því að grunn-
vatnsborðið hefur lækkað um meira en 40
metra á sumum svæðum. Ennfremur er talin
hætta á miklum vatnsskorti á Indlandi vegna
ofnýtingar á grunnvatni til áveitu á sumum
svæðum. bogi@mbl.is
0
2
4
6
8
106.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
Ferskvatn í heiminum
2000 1970 1990 2010 20302050*
Vatnsnotkun
0 500 1 000 1 700 2 500 7 500 15 000 50 000
Aðgangur að endurnýjanlegum vatnsbólum (þrír rúmmetrar á mann á ári, miðað við 2013)
Alger
skortur Skortur
Álag
Viðkvæm staða
Heimili
10%
Landbúnaður
Iðnaður
20%
Heimild: Skýrsla Sameinuðu þjóðanna: The UNWorld Water Development Report
Heildaríbúafjöldi í heiminum
(í milljörðum)
3,7
5,3
6,9
8,4
Áveitur Heimili
ÞéttbýliIðnaður Raforkuframleiðsla
* spár
Búfé
Dreifbýli
Eftirspurn í heiminum (í rúmkm)
70%
Segja hættu á alvar-
legum vatnsskorti
 Vatnsþörfin gæti aukist um 55% á 35 árum
Galati. AFP. | Í rúmenskum bæ við
Dóná dönsuðu þrjár bókelskar syst-
ur af gleði í hvert sinn sem póstber-
inn afhenti þeim bréf frá jöfrum á
borð við Mark Twain, Emile Zola
og Jules Verne.
Systurnar Antonie, Rovena og
Emilia Schwarz fæddust á síðari
helmingi 19. aldar. Þær helguðu líf
sitt kennslu, lestri fagurbókmennta
og söfnun eiginhandaráritana og
ljósmynda af rithöfundum, að sögn
Ilie Zanfir, forstöðumanns bóka-
safns í bænum Galati.
Yngsta systirin, Emilia, gaf bóka-
safninu 714 bréf sem þær höfðu
safnað. Fyrsta bréfið er frá árinu
1891 og það síðasta frá 1961. Flest
bréfanna fengu systurnar undir lok
19. aldar og í byrjun 20. aldar þegar
þær voru unglingar.
Lítið er vitað um líf systranna,
annað en það að þær voru gyðingar,
eignuðust aldrei börn og ráku skóla
fyrir stúlkur. Í frístundunum skrif-
uðu þær þekktum rithöfundum,
spurðu þá um bækur þeirra og
skoðanir þeirra á málefnum líðandi
stundar. Þær gerðust einnig svo
djarfar að biðja þá um að senda
myndir af sér.
Margir rithöfundanna svöruðu
með glöðu geði og sendu systrunum
bréf. Sum þeirra voru aðeins
nokkrar línur en önnur lengri. Einn
rifhöfundanna skrifaði heila síðu
um skoðanir sínar á hlutverki
kvenna í samfélaginu, bókmenntum
og stjörnufræði, helstu hugðar-
efnum elstu systurinnar, Antonie,
sem dó árið 1912.
Franski rithöfundurinn Emile
Zola (1840-1902) svaraði bréfi frá
Rovenu og ráðlagði henni að lesa
ekki bækur hans fyrr en foreldrar
hennar eða eiginmaður leyfðu
henni það. Meðal annarra sem svör-
uðu voru Jules Verne og Mark Twa-
in sem synjuðu báðir kurteislega
beiðni systranna um myndir af sér.
AFP
Sagnaskáld Mynd og svarbréf sem Emile Zola sendi einni systurinni.
Söfnuðu bréfum
frá skáldjöfrum
 Systur skildu eftir sig merkilegt safn
AFP
Bókelsk Ljósmynd af Emiliu
Schwarz, yngstu systurinni.
Að minnsta kosti 142 biðu bana í
þremur sprengjuárásum á tvær
moskur sjíta í Sanaa, höfuðborg
Jemens, í gær. Um 350 manns særð-
ust í árásunum, að sögn embættis-
manns í heilbrigðisráðuneyti lands-
ins.
Áður óþekktur hópur liðsmanna
Ríkis íslams, samtaka íslamista, í
Sanaa lýsti árásunum á hendur sér í
yfirlýsingu á netinu. Hryðjuverka-
samtökin hafa
náð svæðum í
Sýrlandi og Írak
á sitt vald og
lýstu því yfir í
nóvember síðast-
liðnum að þau
hefðu hafið starf-
semi í Jemen.
Árásirnar á
moskurnar eru
þær fyrstu sem
liðsmenn samtakanna lýsa á hendur
sér í Jemen.
Glundroði hefur ríkt í landinu frá
því að einræðisherrann Ali Abdullah
Saleh hrökklaðist frá völdum árið
2012. Saleh er sakaður um að styðja
uppreisnarhreyfinguna Houthi sem
hefur náð höfuðborginni á sitt vald.
Forseti landsins, Abedrabbo Manso-
ur Hadi, slapp úr stofufangelsi í
Sanaa í febrúar og flúði til borgar-
innar Aden sem er á valdi stuðnings-
manna hans.
Uppreisnarhreyfingin Houthi,
sem er skipuð sjítum, er talin njóta
stuðnings klerkastjórnarinnar í Ír-
an. Hreyfingin hefur reynt að ná
fleiri svæðum í Jemen á sitt vald en
mætt mótspyrnu vopnaðra hópa
súnníta og liðsmanna hryðjuverka-
hreyfingarinnar al-Qaeda á Arabíu-
skaga. bogi@mbl.is
Urðu 142 að bana í moskum
Önnur moskanna í
Sanaa í gær.
 Ríki íslams lýsti
sprengjuárásunum
á hendur sér