Morgunblaðið - 21.03.2015, Blaðsíða 31

31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. MARS 2015
Horft til himins Mikill mannfjöldi safnaðist saman við Háskóla Íslands í gærmorgun til að verða vitni að sólmyrkvanum. Var góð stemning í hópnum sem samanstóð af fólki á öllum aldri.
Kristinn
… er stjórnarstefna
þegar ríkið þjóðnýtir
tap, en afhendir gróð-
ann til einkaaðila, oftar
en ekki svokallaðra
klíkukapítalista (crony
capitalists).
Óhætt er að flokka
sem orwellska snilld
þegar svo vel tekst til
að hægt er að blekkja
heila þjóð með ágæti
einokunarverslunar undir formerkj-
um lýðheilsusjónarmiða, samfélags-
legrar ábyrgðar, hagkvæmni í
rekstri og síðast en ekki síst að ein-
ungis einokun tryggi gott vöruval!
Eitt grófasta dæmið um slíka þjóð-
arblekkingu er núverandi fyrir-
komulag áfengissölu hér á landi. Svo
vel hefur tekist til að stór hluti þjóð-
arinnar raunverulega trúir því að
einokunarverslun sé neytendum
hagfelld (jú, jú, sama fyrirkomulag
og Samkeppniseftirlitið á að hindra)
hvort heldur litið sé til vöruvals,
þjónustu eða verðlags.
Fæstir átta sig hinsvegar á að
ÁTVR er í raun tví-
höfða skepna sem rek-
in er með um 18%
álagningu. Annar
helmingurinn rekur 48
áfengisverslanir með
stórfelldu rekstrartapi.
Hinn hlutinn er ein-
hverskonar gervi-
heildsala með tóbak
sem augljóslega þjónar
engum tilgangi öðrum
en að niðurgreiða smá-
söluverslunina. Hið
upplogna „heildsölu-
hlutverk“ er svo réttlætt með því að
einungis starfsmenn ÁTVR geti
passað upp á að íslenskir hræðslu-
áróðursmiðar séu til staðar á tóbaks-
umbúðum. Þó er sú kvöð í raun ekki
annars eðlis en umbúðamerkingar
almennt. Nýlega upplýsti svo DV að
ÁTVR hefði brotið reglur um um-
búðir á neftóbaki en auðvitað eru
aldrei viðurlög við lögbrotum ríkis-
stofnana, hvort heldur er þegar ung-
lingar eru afgreiddir með áfengi eða
lög um innihaldslýsingar eru brotn-
ar, hvað þá banni við einokun.
Af einhverjum óútskýrðum ástæð-
um er embættismönnum ÁTVR ekki
treyst til þess að reka hina einok-
unarverslunina sem ríkið rekur í
Leifsstöð. Í hinni rangnefndu „frí-
höfn“ er hinsvegar ekkert „frítt“
þvert á móti er álagning á áfengi og
aðrar vörur um 60% sem þó dugar
ekki til þess að reksturinn standi
undir sér. Ástæða þess að hægt er
að reka ÁTVR með hagnaði með
18% álagningu en fríhöfnin nær ekki
landi með 60% álagi er hinsvegar sú
að tóbaksskattur sem með réttu ætti
að renna í ríkissjóð er notaður til að
niðurgreiða áfengissölu. Að ríkið
niðurgreiði 48 áfengisverslanir er
svo kostuleg staðreynd með tilliti til
hugmyndar margra að ÁTVR tor-
veldi aðgengi að áfengi.
Það er svo einungis á færi hæf-
ustu vísindamanna í erfðatækni að
útskýra lýðheilsurökin fyrir því af
hverju óhætt er að einkaaðilar sjái
um smásölu á tóbaki en einungis
heildsölu á áfengi og svo aftur af
hverju ríkisvaldinu sé ekki treyst-
andi til að sjá um heildsölu og inn-
flutning á áfengi. Af hverju skyldi
tóbak ekki vera selt í smásöluversl-
unum ÁTVR undir formerkjum lýð-
heilsusjónarmiða eins og háttað er
til með áfengi? Sömuleiðis hlýtur að
mega spyrja hvernig „lýðheilsa“ geti
verið tryggð með því að treysta
einkaaðilum (lesist afgreiðslufólki
sem ekki er í BSRB) til að afgreiða
áfengi á veitingahúsum og börum
þar sem hinn margumræddi
„freistnivandi“ hlýtur að vera mest-
ur og stærstu rökin einmitt fyrir bá-
biljunni um „torvelt aðgengi“
Sósíalismi andskotans er rekinn
áfram í þágu samtaka undir forystu
Ólafs Stephensen sem skyndilega
varð andsetinn af ríkisforsjárhyggju
við það eitt að skipta um starf en
hans fyrra sjálf hafði áður mært
fyrirliggjandi áfengisfrumvarp í
leiðara Fréttablaðsins. Félag at-
vinnurekenda er jafnframt hags-
munasamtök hilluplásshafa í ÁTVR.
Að undirlagi þessara samtaka var
því kostulega („kostunarlega“ væri
kannski betur lýsandi) fyrirkomu-
lagi að heildsöluálagning tóbaks
myndi greiða niður smásöluverslun-
ina, sem þar með yrði heildsölum
ókeypis auk þess sem þeir einir
fengju því ráðið hvað rataði í hillur
ríkisverslana! Einnig var hinu opin-
bera meinað að keppa við félags-
menn samtakanna með innflutning
áfengis.
Nytsamir sakleysingjar á Alþingi
sporðrenndu þessari spillingu og
gera enn.
Líklega er það svo einnig einungis
á færi hæfustu vísindamanna að út-
skýra hvernig framangreint kerfi
færir arðinn af ósómanum til þjóðar-
innar. Varlega áætlað kostar rekstur
hinnar óþörfu stofnunar um 2,5millj-
arða á ári, taprekstur sem er þjóð-
nýttur til að áfengisinnflytjendur
geti hirt gróðann.
Eftir Arnar
Sigurðsson » Ástæða þess að hægt
er að reka ÁTVR
með hagnaði með 18%
álagningu en fríhöfnin
nær ekki landi með 60%
álagi er hinsvegar sú að
tóbaksskattur sem með
réttu ætti að renna í rík-
issjóð er notaður til að
niðurgreiða áfengissölu.Arnar Sigurðsson
Höfundur starfar á fjármálamarkaði.
Sósíalismi andskotans …