Bókasafnið - 01.09.2009, Blaðsíða 42

42
Minningarorð
Benedikt S. Benedikz 1932-2009
Benedikt Sigurður Benedikz bókavörður lést í Birmingham á
Englandi 25. mars 2009. Hann fæddist 4. apríl 1932 í Reykjavík,
sonur Eiríks Benedikz og Margaret Benedikz (fædd Simcock)
en Eiríkur var um langt skeið sendiráðunautur við íslenska
sendiráðið í London. Faðir hans og afi Benedikts var hinn
þjóðkunni bókasafnari Benedikt S. Þórarinsson (1861-1940),
kaupmaður í Reykjavík. Árið 1964 kvæntist Benedikt Phyllis
Mary (f. 1940). Börn þeirra eru Einar Kenneth (f. 1966, dó ungur),
Anna Þórunn (f. 1969) og Eyjólfur Kenneth (f. 1970). Barnabörnin
eru fi mm.
Benedikt stundaði nám við Pembroke College í Oxford og
lauk þaðan M.A.-prófi í enskri tungu og bókmenntum 1958.
Hann hlaut Diploma in Librarianship við University College
í Lundúnum 1959 og var þar með fyrstur Íslendinga til að
taka lokapróf frá háskóla í bókasafnsfræði. Honum var veitt
doktorsgráða í heimspeki frá University of Birmingham 1979
fyrir safn prentaðra greina og bóka um íslensk fræði, býsönsk
fræði og bókfræði.
Benedikt vann í aðfangadeild Durham University Library 1959-
67 og var jafnframt kennari við þann skóla. Hann var bókavörður
við New University of Ulster 1968-71. Eftir það var hann lektor
í bókasafnsfræði við Leeds Polytechnic. Frá 1973 til starfsloka
var Benedikt bókavörður við University of Birmingham og
kenndi líka handritafræði. Auk bókavarðarstarfsins og annarra
skyldustarfa var hann mikilvirkur höfundur rita og greina um
íslensk efni, bókfræði og ýmislegt fl eira. Benedikt annaðist
útgáfu minningarrits sem út var gefi ð á aldarafmæli Benedikts
afa hans árið 1961. Hann tók saman, ásamt Ólafi F. Hjartar, skrá
yfi r doktorsritgerðir Íslendinga frá upphafi til 1980. Hann þýddi
og endurritaði Væringjasögu eftir Sigfús Blöndal og kom hún
út 1978. Auk þess þýddi Benedikt mörg rit úr íslensku og öðrum
Norðurlandamálum á ensku og yfi rfór í handriti ýmsar slíkar
þýðingar. Meðal annars þýddi hann úr ensku og setti á svið í
Durham Galdra-Loft eftir Jóhann Sigurjónsson. Nánara yfi rlit
um ritstörf Benedikts má fi nna í Gegni.
Benedikt var félagi í lærdómsfélögunum Society of
Antiquaries og Royal Historical Society. Til hans var oft leitað
um að fl ytja háskólafyrirlestra eða önnur erindi um íslensk efni.
Árið 1989 höfðu Landsbókasafn Íslands og Háskólinn samvinnu
um að bjóða Benedikt hingað heim til að fl ytja fyrirlestur í tilefni
af hundrað ára ártíð Guðbrands Vigfússonar.
Þegar Benedikt var að alast upp dvaldist hann langdvölum
á Smáragötu 10 hjá afa sínum, Benedikt S. Þórarinssyni, og
ömmu, Hansínu Eiríksdóttur. Vafalaust má rekja hinn mikla
bókaáhuga hans til þessara ára en Sigurður Nordal orðar það
þannig að hann hafi verið fóstraður í hinu mikla bókasafni afa
síns. Benedikt var orðinn fl uglæs fj ögurra ára og það þurfti að
passa allar bækur fyrir honum því hann átti það til að stelast út
með bók en á þessum tíma var Smáragatan bara byggð öðrum
megin og þar voru mörg hálfbyggð hús sem hægt var að fela sig í.
Það má segja að á þessum árum hafi verið lagður grunnurinn að
þeirri ræktarsemi sem Benedikt sýndi íslenskum menningararfi ,
en hann hélt ætíð ötullega uppi merki íslenskra bókmennta og
fræða á erlendum vettvangi. Eins og áður kom fram starfaði
Benedikt í Bretlandi öll sín fullorðinsár. Hann byggði m.a. upp
söfn í íslenskum fræðum við fj óra þarlenda háskóla. Hann
ætlaði að sækja um sem landsbókavörður árið 1964 en hætti
við því hann vildi ekki sækja um á móti Birni Sigfússyni. Það var
síðan Finnbogi Guðmundsson sem fékk stöðuna. Benedikt var
sérstaklega annt um Benediktssafn, sem svo er kallað, safn sem
Benedikt eldri gaf Háskóla Íslands áður en hann lést 1940 og er
nú varðveitt sem sérsafn í Landsbókasafni. Benedikt sendi safni
afa síns bækur, handrit og peninga.
Um haustið 2007 fór sá sem þessar línur skrifar í nokkurra
daga heimsókn til þeirra Benedikts og Phyllis í Birmingham.
Erindið var að fræðast nánar um bókasafn afa hans en Benedikt
bjó yfi r miklum fróðleik um það. Móttökur þeirra hjóna voru
hinar ljúfustu og vildu þau allt fyrir mig gera. Við fórum m.a. í
stutta ferð til Nottingham til að skoða bókasafn föður Benedikts,
Eiríks, sem er núna sérsafn í University of Nottingham. Benedikt
var hafsjór af skemmtilegum og fróðlegum sögum um menn
og málefni í Reykjavík fyrri tíma og lausavísur kunni hann
fj ölmargar. Það var ekki bara hugur hans sem dvaldi í gamla
tímanum, heldur má einnig segja að sú kjarnmikla tunga sem
Benedikt notaði hafi verið íslenska eins og hún var töluð á
árunum fyrir seinna stríð. Benedikt var söngmaður góður og
söng oft í óperum en Pétur Jónsson óperusöngvari var einn af
kennurum hans. Hann fékkst einnig við tónsmíðar.
Jarðarför Benedikts var 7. apríl frá St. Peter‘s Church í
Birmingham en hann var jarðsettur við hlið sonar síns í
Durham.
Jökull Sævarsson