Húnavaka - 01.05.1965, Side 8

6
HÚNAVAKA
einnig til eflingar, að á 11. öld dvöldu hér útlendir biskupar, er
margir hverjir voru mestu atgervismenn. Einn þeirra, Bjarnvarður
Jiinn saxlenzki, var hér í 20 ár og bjó á Sveinsstöðum og Giljá hér í
sveit. Vígði hann marga hluti, er birtu tign hans og gæzku. A 11.
öld hefur áhugi rnanna vaknað á því að innleiða hér klausturlifn-
að, en einsetulifnaður áður tíðkazt. Af landnámsmönnum mætti þar
t. d. nefna Jörund kristna og Ásólf Tenálsson. Samkvæmt Laxdælu
hefur Guðrún Osvífursdóttir orðið einsetukona eftir lát síðasta
manns síns, Þorkels Eyjólfssonar. Þar segir, að hún hafi verið „fyrst
nunna á Islandi og einsetukona". Þá má nefna Mána hinn kristna
á Holti á Kolkumýrum, sem frá var sagt í Þorvalds þætti víðförla,
er liélt helga trú með mörgum manndygðum og góðlifnaði. í Græn-
lendingasögu er getið um, að Guðríður kona Þorfinns Karlsefnis,
hafi gerzt einsetukona og nunna í Glaumbæ. —
Eftir kristnitökuna höfum vér einnig heimildir um einsetufólk.
A dögum Jóns biskups Ögmundssonar var einsetukona á Hólum, er
Hildur hét. Svo er henni lýst í jarteiknum úr Jóns sögu helga:
„Ung að aldri en hrein að líkama, lítillát í verki, mild í hugskoti,
fögur að áliti en fegri að trú.“ Sagt er, að hún hafi aldrei talað
veraldlegt orð gálaust, heldur hafi hún bent er hún þurfti á
lífsviðurværi að halda. Gróa Gissurardóttir biskups gerðist nunna
í Skálholti eftir lát manns síns, Ketils biskups Þorsteinssonar. F.innig
var þar nunna á dögum Páls biskups, er mjög var talin heilög,
Ketilbjörg að nafni. Og á Þingeyrum er getið mjög strangrar ein-
setukonu, er Úlfrún hét. Á hún að hafa sagt Guðmundi Arasyni
fyrir um biskupsdóm hans. Um 1200 var hér á Þingeyrum einsetu-
maður að nafni Björn eða Bjarni, og hét Kolþerna móðir hans.
Hann á að hafa búið í háu og fögru húsi og var hljótt þar hjá. Loks
má geta þess, að Katrín fyrsta abbadís á Reynistað hafði áður verið
einsetukona á Munkaþverá. —
Af þessum dæmum má sjá, að menn hafa talið það vænlegt til
sáluhjálpar að hafna heiminum og lifa kyrrlátu lífi í guðrækileg-
um hugleiðingum. Hitt mun þó hafa tíðkazt mest, eftir að klaustr-
in risu, að menn færu þangað og lifðu einlífi. Þar öðluðust sumir
höfðingjar Sturlungaaldarinnar hvíld og næði, þar sem þeir gátu
iðkað iðrun og yfirbót fjarri skarkala heimsins.
Ein tilraun var gerð til klaustursstofnunar fyrir árið 1133, og var
það í Bæ í Borgarfirði. Þar var að verki Hrúðólfur, erlendur biskup.