Húnavaka - 01.05.1965, Blaðsíða 13

HÚNAVAKA
11
fjölda munka, en heimildir þegja alveg þar um. Sennilega hafa
klaustrin verið fámenn, þá skoðun styður ein heimild, sem til er
lrá því um siðaskipti. Er það skrá ylir tölu munka í klaustrum
Skálholtsbiskupsdæmis. Samanlögð tala klaustramunka og nunna er
þá talin 25—26. Má þá einnig gera ráð fyrir að klaustrin nyrðra hafi
verið fáliðuð, þótt fleiri kunni að hafa sótt klaustrin á fyrsta hluta
tímaskeiðs þeirra en þegar nær dró siðaskiptum. Regla Benedikts
miðaðist við hvert einstakt ábótadæmi en ekki skipulagsbundið
kerfi klaustra. Hvert einstakt klaustur var því sjálfstæð stofnun, er
setti sér lög. Abótanum voru því falin mikil völd, enda máttarviður
í klausturfyrirkomulagi heilags Benedikts. Hann var umboðsmaður
Krists í klaustrinu. Hann er einráður varðandi alla stjórn þess.
Hann er faðir og fyrirmynd munka sinna, framfærandi Jreirra og
kennari. Hann þarf að vera gæddur mörgum góðum eiginleikum,
svo sem vera djúpvitur og flytja rétta kenningu, vera skriltlærður,
skírlífur, hógvær, mildur og réttlátur. í umfangsmiklu starfi höfðu
ábótarnir aðstoðarmenn og var príórinn þeirra æðstur. Að vinna
og biðja var meginstarf munka í Þingeyraklaustri. Sólarhringnum
var skipt niður til guðsþjónustugerðar, bæna, lestrar og bókiðju,
máltíða, hvíldar og svelns. — í klaustrinu ríkti að jalnaði þögn.
Störf og bænaiðja fóru fram í kyrrð og næði. —
Segja má, að fyrsta lærða stofnunin komi hér með biskupsdæmi
Jóns helga árið 1106. Hann hélt skóla á Hólum og fékk til kennslu-
starfa erlenda menn. Það er athyglisvert, að Jón biskup var Sunn-
lendingur af Oddverjaætt, þremenningur við Sæmund fróða Sigfús-
son. En samt er ekki vitað til að hann hafi fengið kennara norður
frá skólanum í Odda. Gæti það bent til þess, að honum hafi ekki
þótt skólarnir í Odda og Haukadal mikils megandi. Hafa þeir aðal-
lega verið lesskólar og þjóðleg fræði stunduð nokkuð. I skólanum á
Hólum urðu fræðiiðkanir meira kirkjulegs eðlis og með erlendum
blæ. Áhrifin frá Hólaskóla bárust svo til klaustranna nyrðra, Þing-
eyra- og Munkaþverárklaustra. Og þegar þessir tveir straumar, hinn
þjóðlegi að sunnan og hinn kirkjulegi nyrðra runnu saman varð
úr því hið glæsta blómaskeið íslenzkra bókmennta, er náði hámarki
á 13. öld. Flestum fræðimönnum, er um íslenzka sögu fjalla, kemur
saman um, að það sem gert hafi Þingeyraklaustur nafntogað sé,
iiversu bókleg iðja stóð þar með miklum blóma. Hafa sumir geng-
ið svo langt, að telja Þingeyraklaustur eina aðaluppsprettu íslenzkr-