Húnavaka - 01.05.1965, Side 58

56
HÚNAVAKA
er hann getur hér, var Jón Ólafsson, föðurbróðir konu hans, og
hafði hann lengi búið í Hnausum, en sambýlið varð stutt, Jrví að
hann dó 1839, og eftir Jrað bjó Jósep læknir þar einn og við mikinn
myndarbrag. Hann keypti 1851 Beinakeldu, sem átti hlut í Sauða-
dal, lagði þann hluta dalsins undir Hnausa og hafði J:>ar í seli, enda
búið mannmargt. Arið 1852 vorn fastir heimilismenn auk hjónanna
og fjögurra barna þeirra, tvær systur læknisins, bróðurbörn hans,
þau Guðrún Einarsdóttir (síðar húsfreyja í Öxl og móðir Stefaníu
þar og Valgerðar á Fremstagili) og Jósep Einarsson, síðar bóndi á
Hjallalandi, 1 læknisfræðinemi (Arni Jónsson, síðar héraðslæknir
Skagfirðinga), 5 vinnumenn, 1 sauðamaður, 6 vinnukonur. Þar að
auki var kaupafólk, sem var með liesta móti árið eftir, sem sé 5
kaupamenn og 3 kaupakonur. Hafa því 15—20 manns gengið að
heyskap það sumar.
Lítið er kunnugt um húsakynnin í Hnausum í tíð Skaftasens, en
aðkomunni Jrangað lýsir hann á þessa leið: 11. febrúar 1839: „Kakal-
ofninn hefur ekki komið að haldi, því að ekkert var til að leggja í
hann. Kofarnir svo, að skeflir inn í hjónarúmið, hvað lítið fjúk sem
kemur úr lofti, en Jregar regn gerir, fer allt á liot.“ Hann hefur því
orðið að byggja bæinn frá grunni og byggja stórt, því að auk alls
heimilisfólksins voru oft sjúklingar í Hnausum til langdvalar, jafn-
vel langt að, og getur hann Jress í einu bréfa sinna, að hann taki
fyrir vist þeirra 24 skildinga á dag (J4 úr ríkisdal), þegar um karl-
menn sé að ræða.
Síra Eiríkur Briem, sem var sóknarprestur Jóseps læknis og ná-
granni síðustu ár ævi hans og sjállur mikill búmaður, segir svo í
líkræðu eftir hann: Hann var „bæði stórhuga og framkvæmdamikill;
þetta lýsti sér meðal annars í búskap hans; hann kannaðist að vísu
við, að hann gæti haft rneira næði með Jrví að hata minna bú, svo
og Jrað mundi svara betur kostnaði, en hann kunni ei við Jrað“.
Enn fremur:-----„enda mátti svo heita, að eigi væri ráð ráðið í hér-
aði þessu eða hafið máls á nokkru fyrirtæki og framkvæmdum svo,
að ekki væri hans fyrst leitað.“ Síra Jón Þórðarson prófastur á Auð-
kúlu, sem var samtímamaður Jóseps læknis í héraðinu í rúm 20 ár,
segir svo um hann: „Aldraður að árum var hann sem ungur að fjöri
og áhuga.“ — „Hann vakti hugmyndina um fyrirmyndarbti meðal
vor og fylgdi því máli með mikilli framkvæmd, Jró því eigi yrði
framgengt að sinni.“ — „Hann var einn á meðal stofnenda búnaðar-