Fréttablaðið - 21.01.2015, Blaðsíða 17

MIÐVIKUDAGUR 21. janúar 2015 | SKOÐUN | 17
Í apríl kjósa starfsmenn og
nemendur Háskóla Íslands
nýjan rektor. Rektor er
æðsti stjórnandi skólans,
hefur talsverð völd og ber
ríka ábyrgð, hvort sem
litið er til fjármála og
innra starfs skólans, eða
ásýndar hans og orðstírs út
á við. Kjörgengir til rekt-
ors eru þeir umsækjend-
ur sem Háskólaráð hefur
metið hæfa til embættis-
ins: hún/hann sé prófessor eða hafi
sýnt með rannsóknum og kennslu
hæfi til að gegna slíkri stöðu. Enn
fremur skal hún/hann hafa „leið-
togahæfileika og skýra og metn-
aðarfulla framtíðarsýn fyrir
háskólann, ríka samskiptahæfni
og víðtæka reynslu af stjórnun og
stefnumótun“. Háskólasamfélagið
greiðir atkvæði um þau sem telj-
ast embættisgeng. Atkvæði starfs-
manna skólans sem hafa háskóla-
próf gilda 60%, atkvæði stúdenta
30% en atkvæði annarra starfs-
manna 10%. Ef enginn fær hrein-
an meirihluta atkvæða í fyrstu
umferð er haldin önnur þar sem
kosið er milli tveggja efstu. Að
þessu loknu gerir Háskólaráð til-
lögu til menntamálaráðherra sem
skipar rektor til fimm ára.
Þrátt fyrir ýmsar takmarkanir,
bæði á embættisgengi og
vægi atkvæða eftir stöðu,
er þetta nokkuð lýðræðis-
legt fyrirkomulag. Ég veit
ekki betur en að það sé
einsdæmi í íslensku sam-
félagi að starfsmenn stofn-
unar eða fyrirtækis kjósi
sér leiðtoga með þessum
hætti. Fyrir því eru sögu-
legar ástæður en líka mál-
efnalegar. Háskólar urðu
til á miðöldum sem sjálf-
stæð samfélög kennara og fræði-
manna. Það er því löng hefð fyrir
jafningjastjórnun, sem hefur
borið ríkulega ávexti: háskólar
hafa jafnan verið aflvakar fram-
fara í vísindum og tækni og ekki
síður vettvangur hugmyndalegrar
nýsköpunar. Mikilvægt er að þeir
sem vinna við að búa til nýja þekk-
ingu og þjálfa nemendur í öguðum
en jafnframt skapandi vinnubrögð-
um fræðimannsins finni fyrir
frelsi og ábyrgð sem því fylgir.
Þess vegna er við hæfi að þeir velji
sér forystukonu eða -mann og öðl-
ist með því hlutdeild í framtíð og
örlögum skólans.
Skert völd
Á undanförnum árum hefur verið
þrengt að lýðræðishefð Háskól-
ans. Áður var Háskólaráð skip-
að deildarforsetum, sem sjálfir
voru kjörnir af starfsmönnum.
Auk stúdenta, áttu þar m.a. sæti
fulltrúar stéttarfélaga. Nú eru í
ráðinu fulltrúar ríkisvalds, stúd-
enta og fulltrúar sem kjörnir eru
af Háskólaþingi þar sem sitja
stjórnendur skólans og fáein-
ir starfsmenn, mismargir eftir
deildum. Umboð þessara „fulltrúa
háskólasamfélagsins“ er óljós-
ara en það sem deildarforsetar
höfðu áður. Starfsmenn kjósa
enn um deildarforseta, en völd
þeirra eru mjög skert. Þeir sitja
ekki í Háskólaráði og yfir þá hafa
verið settir forsetar fræðasviða
sem rektor ræður án kosningar.
Loks eiga ráðningar akademískra
starfsmanna sér ekki lengur stað
eftir atkvæðagreiðslu í deild eins
og áður var.
Í ljósi þess hve frelsi og ábyrgð
starfsmanna í kraftmiklu þekk-
ingarsamfélagi Háskólans eru
þýðingarmikil, má spyrja hvort
þessar breytingar séu til bóta.
Rektorskjör er kærkomið tæki-
færi til að ræða þessi mál. Það
verður tekið vel eftir því sem
væntanlegir frambjóðendur hafa
um þau að segja.
Næsti rektor Háskóla Íslands
Síðustu mánuði hefur
mikið verið talað um
„pólitíska jarðskjálfta“ í
Evrópu. Í því samhengi er
átt við niðurstöður kosn-
inga til þings og sveitar-
stjórna, auk kosninga til
Evrópuþingsins sem fram
fóru í maí 2014, en þær
sýna svo um munar að
fylgi evrópskra kjósenda
er að færast frá megin-
straums- og miðjusækn-
um stjórnmálaflokkum
og yfir á jaðarflokka.
Flestir eiga þeir stjórnmála-
flokkar og aðrir formlegir eða
óformlegir hópar sem nú tröll-
ríða hinum pólitíska vettvangi í
Evrópu það sameiginlegt að ala
á þjóðernishyggju, innflytjenda-
andúð og andúð á því fjölmenn-
ingarsamfélagi sem hefur tekið
yfir í flestum ríkjum Evrópu.
Í kjölfarið hefur umræðan
um innflytjendamál stigmagn-
ast víða í Evrópu og tekið á sig
„nýjar“ myndir. Þannig safn-
ast nú þúsundir manna saman á
götum Evrópu til þess að sýna
andúð sína á því sem þeir kalla
„íslams væðingu Vesturlanda“
sem er tekið upp úr stefnuskrá
öfga-hægriflokka sem ala á þjóð-
ernisrembingi og andúð á inn-
flytjendum, oft á tíðum sérstak-
lega múslima.
Til þess að slíkir hópar fengju
hljómgrunn þurfti ekki hryðju-
verkaárás í Frakklandi. Upp-
gangur þessara afla var haf-
inn löngu áður. Sá óhugnanlegi
atburður varð hins vegar til þess
að umræðan varð enn ósvífnari
og enn ógeðfelldari og stjórn-
málamenn fóru að nýta sér hana
í pólitískum tilgangi, auk þess
sem hún fór að teygja anga sína
til ríkja sem hafa aldrei þurft
að hafa áhyggjur af fjölmenn-
ingu, ákveðnum trúarhópum, eða
árásum eins og þeirri sem átti sér
stað í París. Ísland er dæmi um
slíkt ríki.
Vissulega hafa innflytjendamál
ávallt verið til umræðu á Íslandi.
Hún fór hins vegar að taka á sig
nýja mynd þegar múslimar fóru
að velta fyrir sér möguleikanum
á að byggja mosku. Í kringum
síðustu sveitarstjórnarkosning-
ar varð hún svo enn óhuggulegri.
Það er hins vegar ekk-
ert í samanburði við þá
umræðu sem hefur átt
sér stað síðustu daga og ljóst er að
uppgangur öfgaafla er raunveru-
leiki á Íslandi rétt eins og víðar
í Evrópu.
Fjölmenningarsamfélag
Fólk er nú í miklum mæli farið
að óttast innflytjendur og áhrif
þeirra á íslenskt samfélag. Fólk
er í meiri mæli farið að horfa
til möguleikans á hryðjuverkaá-
rás á Íslandi og nú er búið að
stofna samtök á Íslandi sem ætla
að berjast gegn „íslamsvæð-
ingu Evrópu“ án þess að nokkur
ástæða sé til.
Að ala á ótta er elsta trixið í
bókinni. Það er mikilvægt að bíta
ekki á agnið.
Íslenskt samfélag er og verð-
ur fjölmenningarsamfélag.
Slíkt samfélag á að byggjast á
umburðar lyndi, kærleika, rétt-
læti, trúfrelsi og á að vera laust
við alla mismunun. Íslensku sam-
félagi stafar ekki ógn af innflytj-
endum, fjölmenningu eða öðrum
trúarbrögðum en við höfum hing-
að til kynnst. Íslensku samfélagi
stafar ógn af öflum sem telja sig
yfir aðra hafin vegna þjóðernis,
kynþáttar, litarafts, trúarbragða,
menningar eða annarra slíkra
þátta.
Umræðan um innflytjendamál
má ekki stjórnast af slíkum hug-
myndum. Það mun einungis leiða
til sundrungar í samfélaginu.
Umræðan um innflytjendamál
verður að vera uppbyggileg,
yfirveguð og sanngjörn auk þess
sem hún þarf að byggjast á gagn-
kvæmri virðingu.
Það er þannig sem við sigr-
umst á öfgunum. Það er þann-
ig sem við aðlögumst öll nýju
fjölmenningar samfélagi. Ekki
með ótta eða hatri.
Að ala á ótta!
LÝÐRÆÐI
Torfi H. Tulinius
prófessor
➜ Mikilvægt er að þeir sem
vinna við að búa til nýja
þekkingu og þjálfa nem-
endur í öguðum en jafn-
framt skapandi vinnubrögð-
um fræðimannsins fi nni
fyrir frelsi og ábyrgð sem því
fylgir.
SAMFÉLAG
Sema Erla Serdar
stjórnmála- og
Evrópufræðingur
➜ Íslensku samfélagi
stafar ógn af öfl um
sem telja sig yfi r aðra
hafna vegna þjóðern-
is, kynþáttar, litarafts,
trúarbragða, menn-
ingar eða annarra
slíkra þátta.
EKKERT PINN
ENGIN HEIMILD
PINNIÐ
Á MINNIÐ
Nú verður þú að nota pinnið. Frá og með 19. JANÚAR
kemur græni takkinn á posanum ekki lengur til hjálpar ef
þú manst ekki pinnið þitt. Ef þú stað festir ekki með pinni
þá áttu á hættu að fá ekki heimild fyrir greiðslunni.
Vertu klár með pinnið.
UNDANTEKNINGAR
• Ef þú getur ekki notað pinnið vegna fötlunar eða af heilsu-
fars ástæðum skaltu ræða við útgefanda kortsins, banka eða
spari sjóð. Útgefendur greiðslukorta eiga sértækar lausnir sem
kunna að gagnast þér.
• Ef kortið þitt er án örgjörva skrifar þú áfram undir
greiðslukvittun.
www.pinnid.is
ÍS
LE
N
SK
A
/S
IA
.I
S/
FG
M
7
23
49
0
1/
15
Liggurðu á skoðunum þínum? Það er algjör óþarfi .
Sendu greinina þína á greinar@visir.is
og við komum henni á framfæri hið snarasta.
0
3
-1
2
-2
0
1
5
2
3
:5
3
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
7
7
B
-E
E
8
C
1
7
7
B
-E
D
5
0
1
7
7
B
-E
C
1
4
1
7
7
B
-E
A
D
8
2
8
0
X
4
0
0
2
A

F
B
0
6
4
s
_
2
0
_
1
_
2
0
1
5
C
M
Y
K