Morgunblaðið - 04.06.2015, Blaðsíða 26

26 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. JÚNÍ 2015
✝ RagnheiðurEide Bjarnason
fæddist í Reykjavík
17. mars 1924. Hún
lést á Vífilsstöðum
26. maí 2015.
Foreldrar henn-
ar voru Guðrún Vil-
borg Jónsdóttir,
fædd í Gilsárteigi í
Eiðaþinghá 1894, d.
1941, og Hans Eide,
kaupmaður og
heildsali í Reykjavík, fæddur í
Kopervik í Karmöy, Noregi
1892, d. 1972. Systkini Ragn-
heiðar eru Kristine, f. 1921, og
Hans, f. 1929, d. 1933.
Árið 1943 gekk Ragnheiður
að eiga Ágúst Bjarnason, síðar
skrifstofustjóra í Reykjavík, f.
1918, d. 1994. Foreldrar hans
voru Áslaug Ágústsdóttir, f.
1893, d. 1982, og séra Bjarni
Jónsson, f. 1881, d. 1965. Börn
Hrefna. Eiginkona Árna er
Anna María Hauksdóttir og
dætur þeirra eru María Kristín
og Áshildur Margrét. Eig-
inmaður Gunnhildar er Sig-
urður Ólafsson og börn þeirra
eru Helga og Kristján.
Fyrir hjónaband þeirra
Ágústs starfaði Ragnheiður
meðal annars á ljósmyndastofu
Lofts í Reykjavík og á unglings-
árunum hafði hún keppt í sundi.
Hún var virk skíðakona langt
fram eftir ævi. Ragnheiður var
listræn, stundaði myndlist og út-
skurð og skildi eftir sig marga
fallega gripi. Hún unni íslenskri
náttúru, var blómakona svo af
bar og fuglavinur. Þau Ágúst
bjuggu allan sinn búskap í
Reykjavík, fyrstu ár sín í Lækj-
argötu 12b þar sem bæði börnin
voru fyrstu ár sín. Síðan fluttu
þau á Snorrabraut og þaðan ár-
ið 1954 að Kleifarvegi þar sem
þau bjuggu til 1991 er þau fluttu
á Jökulgrunn þar sem Ágúst
lést, en Ragnheiður, oftast köll-
uð Agga, bjó til dauðadags.
Útför Ragnheiðar fer fram
frá Dómkirkjunni í dag, 4. júní
2015, og hefst athöfnin kl. 13.
Ágústs og Ragn-
heiðar eru: 1)
Bjarni, f. 1945, eig-
inkona: Matthildur
Kristinsdóttir.
Börn þeirra eru
Ingibjörg, Kristín
og Ágúst. Börn
Ingibjargar og
Hilmars Viðars-
sonar eru Hildur
Sif, Daníel Krist-
inn, Sóley Ósk og
Viðar Snær. Eiginmaður Krist-
ínar er Árni Björgvin Hall-
dórsson og börn þeirra eru
Bryndís Inga, Bjarni Björgvin,
Snorri Steinn og Snædís Tinna.
2) Guðrún, f. 1947, maki: Svavar
Gestsson. Börn Guðrúnar og
Kristjáns Árnasonar eru Ragn-
heiður, Árni og Gunnhildur.
Eiginmaður Ragnheiðar er
Svavar Hrafn Svavarsson og
dætur þeirra eru Guðrún og
Þegar við vorum í Kanada
tókum við eftir því að jarðarfar-
ir voru líka til þess að halda upp
á líf fólksins sem var dáið en
ekki aðeins til að syrgja. Þegar
liðlega níræður einstaklingur
kveður eftir iðulega fallegt og
oft viðburðaríkt líf þá er einmitt
rétt að halda upp á líf þessa ein-
staklings; þakka fyrir það sem
er bjart, fallegt og skemmtilegt.
Það er upplagt að hugsa þannig
um tengdamóður mína til 25
ára, Ragnheiði Eide Bjarnason,
sem var oftast kölluð Agga af
sínum nánustu eða frú Agnes í
hálfkæringi.
Það mætti kannski halda upp
á það hvernig hún sagði frá
pabba sínum, Norðmanninum
Hans Eide, sem hjólaði með
stelpurnar sínar á vit náttúr-
unnar og kenndi þeim á jurtir
og fugla. Þannig varð hún
blóma- og fuglavinur upp á lífs-
tíð. Að ekki sé minnst á útileg-
urnar og fjallgöngurnar; ferðin
á Botnssúlur var henni í huga
allt til loka. Ef hún væri lifandi
núna væri Guðrún að tala við
hana um blómin og fuglana fyr-
ir vestan. Nú er fuglasöngssin-
fónía Hólasels einmitt með sam-
fellda tónleika, einkum á
morgnana. Spóinn, lóan, stelk-
urinn, tjaldurinn, jaðrakan –
óttalegt væl – og undirleikurinn
er æðarfuglsins sem spilar á
djúpan bassann í flæðarmálinu.
Og maríuerlan trítlar á pallin-
um svo galdralétt. Svo má halda
upp á blómin sem hún ræktaði í
görðunum. En það mætti líka
tala um barnabörnin og lang-
ömmubörnin og allt það fólk og
fagna frammistöðu þeirra í líf-
inu. Svo má gjarnan hugsa um
systur hennar, Kristine, en
samband þeirra var sérstaklega
fallegt og heilt. Má kannski líka
nefna stærsta laxinn í Laxá í
Dölum?
Amma Agga fór ekki með
veggjum. Stundum voru at-
hugasemdir hennar taldar mjög
á mörkunum. Varð óðara mið-
punktur allra fjölskylduboða
um jól og í afmælum. Þótt hún
settist innarlega varð hún fljótt
aðalatriðið. Stríðin var hún oft.
Hún hafði sérstaklega gaman af
því að tala vel um Sjálfstæð-
isflokkinn innan um vinstrisinn-
uð afkvæmi sín; keypti Morg-
unblaðið líka eftir að hún var
orðin blind.
Enginn veit hvað hefði gerst
ef eitthvað annað hefði ekki
gerst og svoleiðis vangaveltur
eru yfirleitt fánýtar. En samt
leyfi ég mér hér að fullyrða að
þessi kona hefði getað gert hvað
sem var, ekki síst sem myndlist-
armaður, ef hún hefði ekki lent í
því sama og allar aðrar konur á
fyrri hluta síðustu aldar að
verða „bara“ húsmóðir. En það
gerði hún líka af list. Matargerð
hennar var viðbrugðið. Hún
hafði reyndar óbrigðulan og
hiklausan smekk á flest í um-
hverfi sínu. Þessi eiginleiki hef-
ur erfst í beinan kvenlegg.
Amma Agga átti margbrotið
líf, reyndar ekki alltaf auðvelt
en hún tókst á við vandamál
upprétt og sigraðist á þeim.
Hún átti síðustu andvörpin í
fanginu á Guðrúnu dóttur sinni.
Svona lokaði hún hringnum;
hafði 68 árum áður haldið á
Guðrúnu lítilli í fanginu. Þannig
kvöddust þær mæðgur sem
voru ekki líkar og þó, þegar allt
er talið. Endalokin voru falleg,
smekkleg, björt. Þegar við
kveðjum þessa konu höldum við
upp á líf hennar og þökkum fyr-
ir að hún fékk að kveðja með
reisn eins og hún átti skilið og
hefði viljað.
Svavar Gestsson.
Amma mín var engin venju-
leg amma. Hún var glæsikona,
það sópaði að henni á götum
Reykjavíkur og henni leiddist
ekki að eftir sér væri tekið. Hún
var mikill heimsborgari, ferðað-
ist töluvert og var fljót að til-
einka sér nýjustu siði utan úr
heimi, hvort sem það var í mat-
argerð eða í fatatísku. Jafn-
framt var hún náttúrubarn sem
þekkti landið sitt vel og efaðist
aldrei um að Ísland væri besta
land í heimi.
Við áttum margar góðar
stundir saman. Amma spilaði
mikið við mig, fyrst var það
langavitleysa og veiðimaður,
seinna kenndi hún mér manna.
Hún gaf lítið eftir enda var hún
mikil spilakona og keppnis-
manneskja og ætlaði sér eflaust
að láta það skila sér til komandi
kynslóða. Sundferðirnar í Laug-
ardalnum voru einnig eftir-
minnilegar. Þangað fór amma
eins oft og hún gat í áratugi.
Hún fór oft með mig um Grasa-
garðinn þar sem hún þuldi upp
nöfn á flestum jurtum, jafnt á
íslensku og latínu. Hún kenndi
mér að bera virðingu fyrir nátt-
úrunni og hlusta á þytinn í
trjánum og fuglana syngja.
Amma reyndi ítrekað að snúa
mér í pólitík, þó án árangurs.
Við fjölskyldan fluttum aftur
til Íslands fyrir tveimur árum
eftir áratug erlendis. Mér þótti
vænt um að fá þá aftur að vera í
reglulegum tengslum við ömmu.
Síðasta skiptið sem ég hitti
hana, daginn áður en hún dó, lá
hún fyrir og átti orðið erfitt
með að tjá sig. Þá náði hún
samt að koma þeim fallegu orð-
um til mín að ég væri sólar-
megin. Skömmu síðar var hún
ekki lengur í sambandi við
þennan heim. Það var gott að
kveðjast á þessum indælu nót-
um og mér þykir afar vænt um
þessa síðustu minningu um
ömmu mína.
Gunnhildur Kristjánsdóttir.
Eftir á að hyggja sameinaði
amma þá kosti sem heilla barnið
mest; röð, reglu og nostursemi
heimilisins og tilfinningu lista-
mannsins sem leitar útrásar í
leik sem gerir grín að slíkum
smámunum.
Hús ömmu og afa á Kleif-
arvegi var listaverk. Hvert her-
bergi var málað í sínum lit. Inn-
réttingarnar voru sérsmíðaðar,
bókaskápar úr harðvið og fata-
skápar með margskonar
hirslum, jafnvel sérstökum skó-
grindum. Eldhúsið er eftir-
minnilegast, smíðað eftir máli,
stíflakkað í ljósappelsínugulum
lit og borðplatan græn. Ísskáp-
urinn var amerískur og fullur af
góðum mat, því amma var kokk-
ur. Þar geymdi hún líka
kákasusgeril sem átti að
tryggja langlífi. Innan af eld-
húsinu var búr fullt af aðföng-
um, en ég man best eftir kart-
onum af Chesterfield og
flöskum með engiferöli, tónikki
og sódavatni.
Fyrir aftan hús voru matjurt-
ir, jarðarber og rifs, en fyrir
framan runnar, blóm, klifur-
plöntur og álmur sem var orð-
inn stór og fallegur þegar þau
afi fluttu yfir í Jökulgrunn sum-
arið 1991. Amma hafði lagt sig
fram um að byggja upp fallegan
skrúðgarð og litla garðinum í
Jökulgrunni sinnti hún af sömu
natni. Þar blómstruðu bónda-
rósir, pelargóníur, gladíólur og
rodondendron.
Ég veit ekki hvernig amma
fékk áhuga á garðyrkju, en af
því sem hún sagði mér um æsku
sína má ráða að fólk úr báðum
ættum hafi kennt henni að njóta
náttúrunnar og leggja rækt við
garðinn. Mamma hennar Guð-
rún var sögð listelsk og amma
hennar og nafna, Ragnheiður
Sigurbjörg Ísaksdóttir, var ljós-
móðir sem safnaði grösum til
lækninga. Mest voru þó líklega
áhrifin frá pabba hennar, Hans
Eide, sem var fæddur í Noregi
en alinn upp að miklu leyti aust-
ur á fjörðum. Hann fór með
ömmu og eldri systur hennar
Kristine á skíði og hjólaferðir út
úr bænum, önnur sat á böggla-
beranum en hin á stýrinu. Eitt
af því síðasta sem við ræddum
voru lóurnar sem urðu innlyksa
í Reykjavík í vor og þá sönglaði
amma norska vísu sem pabbi
hennar hafði kennt henni um
lóuna. Ég man ekki eftir að hafa
heyrt hana áður, því oftast fór
hún með fuglavísur eftir Jónas
Hallgrímsson. Óhræsið var í
uppáhaldi.
Sem unglingur lærði amma
að teikna og mála og því sinnti
hún alla tíð. Eins hafði hún
stundað leiklist og þótt hún hafi
ekki fylgt því eftir var stutt í
leikræn tilþrif og gáska. Við
fórum í Laugardalslaug með
pylsur í hitabrúsa. Á leiðinni
heim datt henni í hug að við
færum sín hvorum megin við
handrið upp tröppurnar utan á
sundstúkunni. Ég var send til
Parísar en sjálf fór hún til
London og svo hittumst við aft-
ur í Reykjavík sem hún sagði að
væri best því þar var hægt að
sjá Esjuna og Snæfellsjökul. Í
bíltúrum skemmti amma okkur
með því að snarhemla og taka
snöggt af stað og mér finnst
eins og hún hafi kunnað að taka
handbremsubeygju. Kannski er
það misminni.
Í veikindunum lék hún sér á
svipaðan hátt, talaði um að fara
í fallhlífarstökk og á sjóskíði
þegar hún kæmist af spítalan-
um, en síðustu vikurnar var svo
af henni dregið að það varð sí-
fellt erfiðara að fá hana til að
slá á létta strengi. Ég kveð
hana með miklum söknuði og
þakklæti.
Ragnheiður.
Elsku fallega, góða amma
okkar, hjartans þakkir fyrir allt
saman. Guð geymi ykkur afa.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
Grátnir til grafar
göngum vér nú héðan,
fylgjum þér, vinur. Far vel á braut.
Guð oss það gefi,
glaðir vér megum
þér síðar fylgja’ í friðarskaut.
(Vald. Briem)
Ingibjörg, Kristín og Ágúst
Bjarnabörn og barnabörn.
Við systkinin vorum mikið
með ömmu Öggu og afa Ágústi
á æskuárunum, bæði á ferðalög-
um um landið, sem og á Kleif-
arveginum. Ferðalögin eru
kannski eftirminnilegust – ferð-
irnar í sumarbústaði SPRON í
Húsafelli, skíðaferðir og ferðir á
Þingvelli, sem ég held að amma
hafi talið fegursta og mikilvæg-
asta stað á jörðinni, enda kynnt-
ust hún og afi þar.
Amma var óhemju fyndin,
skemmtileg og hugmyndarík,
og urðu þessi ferðalög oft að
miklum ævintýraferðum þar
sem sagðar voru magnaðar sög-
ur svo börnum varð nóg um.
Hún hafði margar sögur að
segja um landið og ferðir henn-
ar um það þegar hún var ung og
tók þátt í skátaferðalögum, og
fór í ferðalög með pabba sínum
(afa Hans) og Kristínu systur
sinni.
Sterkustu minningarnar sem
ég á um ferðalög með ömmu
Öggu eru þó líklega úr ferðum
austur á firði þangað sem amma
átti ættir að rekja. Mjög minn-
isstætt er þegar ég fór 1985
með ömmu, pabba, mömmu og
Gunnhildi systur minni að Sól-
bakka á Borgarfirði eystri. Þar
heimsótti amma móðurbróður
sinn, Sigurð brúarsmið, og fjöl-
skyldu hans, sem hún hafði
aldrei fyrr hitt. Ég man vel eftir
þegar hún tók skrefin upp að
bænum til að heilsa fólkinu og
kynna sig. Hún sagði að þetta
hefðu verið erfið skref, en mikið
var hún fegin að hafa tekið þau,
því þarna var henni innilega
fagnað.
Sumarið 1997 fórum við síðan
ásamt nokkrum hópi ættmenna
í Loðmundarfjörð – sigldum
þangað frá Seyðisfirði. Það var
gríðarlega gaman og áhrifamik-
ið að skoða þessa heimabyggð
forfeðra ömmu, sem hafði þá
verið í eyði um áratugaskeið.
Ég fann hve mikilvægt ömmu
fannst að vitja þessara staða;
Seljamýrar, Stakkahlíðar, og
legsteins ömmu hennar og
nöfnu við kirkjuna á Klippstað.
Ég held að þegar amma Agga
dó hafi hún verið sátt við að
fara. Heilsan leyfði henni ekki
að njóta lífsins eins og hún vildi.
Augun gerðu henni ekki lengur
kleift að sjá landið sem henni
þótti svo vænt um og fæturnir
leyfðu henni ekki að ganga um
það. Hún var jafn eldskörp og
skemmtileg og vanalega, en lík-
aminn er hvíldinni feginn.
Ég þakka innilega fyrir allar
góðu minningarnar.
Árni Kristjánsson.
Þegar ég hugsa um lang-
ömmu kemur nær alltaf sama
minningin upp í hugann, það er
af henni sönglandi á meðan hún
dundaði sér. Sönglið var
kannski nær hummi af því að
maður heyrði ekki laglínuna en
vissi að eitthvað gott var í
vændum, kannski súkkulaðisj-
eik eða skyr með bláberjum og
rjóma. Ég sat oft við eldhús-
borðið á Jökulgrunni og horfði á
langömmu í eldhúsinu. Þarna
spiluðum við lönguvitleysu og
ólsen ólsen og ég fékk að
drekka appelsín úr staupi bara
af því að mig langaði til þess, þó
að það þýddi að hún þyrfti að
fylla glasið á nokkurra mínútna
fresti. Hún var svo góð við mig
að ég stóð hana stundum að
svindli til þess að leyfa mér að
vinna.
Í minningunni var hún frekar
vinkona en amma, hvað þá
langamma, enda meiri prakkari
en ég. Hún setti á sig grímu og
sveipaði sig rúmteppinu til þess
að þykjast vera álfakóngur eða
prinsessa. Þegar við fórum í bíó
lögðum við alltof snemma af
stað ef ske kynni að við villt-
umst og lentum í ævintýri og ef
við mættum snemma gerði það
ekkert til, af því að við áttum
hvort eð er eftir að heilsa upp á
álfana. Fiskarnir á Hrafnistu-
gólfinu lifnuðu við þegar við
komum inn og við þurftum að
halda utan um hvor aðra til þess
að fljóta ekki burt með
straumnum. Það var engin logn-
molla í kringum ömmu Öggu.
En þó að langamma hafi ver-
ið mikill grínari þá var það
margt sem hún tók alvarlega,
þá sérstaklega náttúran. Hún
kenndi mér nöfnin á hverju
strái og blómi sem sást í Heið-
mörk, þangað sem við fórum að
skoða haustlitina. Hún kenndi
mér fjallaheitin á leiðinni á Eyr-
arbakka og prófaði mig í þeim á
leiðinni til baka. En þó að ég
hafi gleymt öllum þessum heit-
um sem hún kunni, þá situr
lotningin sem hún kenndi mér
að sýna náttúrunni eftir. Hún
kenndi mér að sjá fegurð henn-
ar, sjá litina og finna lyktina.
Hún kenndi mér fyrst og fremst
að njóta, náttúrunnar og ann-
ars. Ég þekki engan með jafn
græna fingur og langamma,
grasið var alltaf aðeins grænna
hennar megin. Vandvirkni ein-
kenndi allt sem hún gerði en ég
held að það hafi verið róandi
sönglið sem fékk blómin hennar
til þess að blómstra aðeins feg-
urra en önnur blóm í Reykjavík,
og jafnvel þótt víðar væri leitað.
Ég mun sakna þín mjög,
elsku langamma Agga, og ég
held að blómin muni gera það
líka. Við erum öll heppin að
hafa fengið að kynnast þér.
Guðrún Svavarsdóttir.
Ragnheiður Eide
Bjarnason
Er við lítum yfir farinn
veg og finnum gamla
slóð
færast löngu liðnar
stundir okkur nær
(Har. Ól.)
Þetta er reyndar ekki eitt af
lögunum hans Harðar en kemur
þó upp í hugann þegar farið er
yfir þann merka og mikilfeng-
lega skátaferil sem Hörður skil-
ur eftir sig. Sjálf ólst ég upp við
skátalögin hans, ófá Vormót í
Krísuvíkinni okkar, skemmtilegu
varðeldarnir og kvöldvökurnar
sem allar báru keim af þeim
skátaanda sem endurspeglaðist í
lögum og ljóðum eftir þennan
merka mann.
Hörður gegndi veigamiklu
hlutverki á uppvaxtarárum
Hörður
Zóphaníasson
✝ Hörður Zóp-haníasson
fæddist 25. apríl
1931. Hann lést 13.
maí 2015. Hörður
var jarðsunginn 29.
maí 2015.
Skátafélagsins
Hraunbúa. Starfaði
lengi sem félagsfor-
ingi, tók virkan þátt
í skátastarfi, var
leiðbeinandi fyrir
þá sem voru að feta
sín fyrstu spor í
skátunum og þótti
þá einstaklega gott
að geta leitað til
hans til að fá ráð og
leiðbeiningar við
hverju því sem upp kom. Alltaf
hafði hann gott fram að færa og
fylgdi jafnan eftir.
Sem kennari í eðli sínu virtist
hann hafa góða tilfinningu fyrir
þeirri óhefðbundnu kennsluað-
ferð sem felst í skátastarfi og
hafði trú á skátunum sínum. Sú
arfleifð sem situr eftir hjá okkur
skátunum og er innbyggð í
skátastarf Hraunbúa ristir
djúpt. Hún er gjöf sem okkur er
gefin og okkur er falið að halda
henni við. Í hug okkar og hjarta
er einlægt þakklæti fyrir góða
forystu, skemmtilegt, fjörugt og
líflegt samstarf, ótrúlegt magn af
söngvum og ljóðum sem munu
fylgja okkur um ókomna tíð og
minning um góðan mann með
einlægan persónuleika.
Hraunbúar senda aðstandend-
um innilegustu samúðarkveðjur
með þökkum fyrir samferðina.
Fyrir hönd Skátafélagsins
Hraunbúa,
Hrafnhildur Ýr Hafsteins-
dóttir félagsforingi.
HINSTA KVEÐJA
Með djúpri virðingu og
þakklæti kveðja skátar
góðan skátabróður. Allt til
hinsta dags lagði Hörður
Zóphaníasson sitt af mörk-
um til að skilja við heiminn
betri en hann var. Minning-
in um Hörð mun ekki síst
lifa í ljóðum hans um ókom-
inn ár.
Við skiljum hér í skátabæn
og þökk,
við skátasystkin syrgjum auð-
mjúk, klökk.
Hér kveðjumst við og kveðjan
mín er hlý,
sú kemur stund að hittumst
við á ný.
(Hörður Zóphaníasson)
Bragi Björnsson,
skátahöfðingi.