Bókasafnið - 01.05.2013, Blaðsíða 10

10
Til fj ölda ára hafa nákvæm og öguð vinnubrögð bókavarða við
skráningu og fl okkun þekkingar verið vatn á myllu Upplýsinga-
stefnunnar (Ólöf Benediktsdóttir, 2009). Í dag er ekki laust við að
óstjórnleg margföldun upplýsinga á veraldarvefnum vinni
gegn sannfæringu manna um þá vegferð framfara. Sú trú að
sannleikurinn muni frelsa menn einskorðast ekki við kristin trú-
arbrögð. Tæknin hefur nefnilega ævinlega borið fyrirheit um
frelsun þekkingar (Davis, 2004).
Í nýlegri grein í tímaritinu The Atlantic er haft eftir ónafn-
greindum fyrrverandi yfi rmanni tæknimála Amazon.com að í
stafrænu formi hafi meira af gögnum verið búin til árið 2009 en
í gjörvallri mannkynsögunni frá upphafi og til loka ársins 2008
samanlagt (Yi, 2012). Í greininni er það verkefni að safna þessum
gögnum, fl okka og skrá nefnt kíkótískt sem vísar til ævintýra-
legra og óraunhæfra fyrirætlana Don Kíkóta margt fyrir löngu.
Tæknilega hugtakið yfi r þetta aukna gagnamagn er gagnagnótt
(e. big data) og bendi ég áhugasömum á fyrirlestur Boyd og
Crawford um áskoranir tengdar meðhöndlun hennar (2011).
Hlutverk Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns
Markmiðið með lögum nr. 20/2002 um skylduskil til safna er að
tryggja að unnt sé að varðveita til frambúðar íslenskan menn-
Tæknivæðing þekkingar
ingararf. Reglugerð um skylduskil nr. 982/2003 mælir fyrir um
að „vefsíður og önnur gögn – sem birt eru eða gerð aðgengileg
almenningi á hinum íslenska hluta veraldarvefsins, það er þjóð-
arléninu .is, svo og efni sem birt er á öðrum lénum á íslensku
eða af íslenskum aðilum“ séu skilaskyld. Íslenskum vefsíðum er
reglubundið safnað með hálf-sjálfvirkum hætti (Kristinn Sig-
urðsson, 2005). Vefsíðurnar eru hvorki skráðar né fl okkaðar og
eru ekki leitarbærar, til þess vantar tæknilegar lausnir. Aðgengi
að þeim er því háð því að notandinn þarf að vita vefslóðina fyrir-
fram.
5. mgr. 4. gr. laga nr. 142/2011 um Landsbókasafn Íslands -
Háskólabókasafn áréttar að meðal verkefna safnsins sé „a ð
þaulsafna íslenskum gögnum, meðal annars með viðtöku
skylduskila samkvæmt lögum, svo og að afl a erlendra gagna er
varða íslensk málefni, skrá þau, veita aðgang að þeim og varð-
veita til framtíðar“. En ljóst er að á 21. öldinni er slíkt verkefni
ofviða jafnvel heilli herdeild kíkótískra bókasafns- og upplýs-
ingafræðinga. Þá er ennfremur ljóst að tölvuforrit teljast al-
mennt ekki skilaskyld en tölvuleikir og ýmis konar margmiðlun-
arefni á stafrænu formi eru menningararfur framtíðarkynslóða.1
Þetta vekur upp frekari spurningar um hvort unnt sé að fram-
fylgja lögum um skylduskil.
1. Í þingsályktunartillögu um varðveislu íslenskrar menningararfl eifðar á stafrænu formi, sem lögð var fram á Alþingi síðastliðið haust og er í
umfj öllun í nefnd sem stendur, er ekki fj allað um þessa stafræna menningu heldur lögð höfuðáhersla á stafræna endurgerð menningarverð-
mæta „fyrri alda, áratuga og ára“ eins og það er orðað (Þingskjal 158, 2012-2013).
Hrafn H. Malmquist útskrifaðist með MLIS-gráðu í febrúar 2013 og hafði fyrir BA-gráðu í
stjórnmálafræði. Hann hóf störf við skylduskiladeild Landsbókasafns Íslands – Háskólasafns á árinu
2013 þar sem hann sérhæfi r sig í rafrænu efni.