Bókasafnið - 01.05.2013, Blaðsíða 4

4

Það hefur verið til umræðu í stjórn Upplýsingar og staðið til í
nokkur ár að koma á ritrýni í Bókasafninu, að minnsta kosti
einhverjum hluta þess (Eva Sóley Sigurðardóttir, 2010; Sigrún
Klara Hannesdóttir, 2009). Eitt af fyrstu verkefnum ritnefndar
sem starfaði árin 2009-2012 undir ritstjórn Einars Ólafssonar
var að móta reglur og leiðbeiningar um ritrýni, ætlaðar bæði
ritrýnum og höfundum fræðigreina.1 Í kjölfarið kallaði ritnefnd
eftir efni á tölvupóstlista Skruddu og Bókarinnar og bauð upp
á ritrýni fræðigreina í fyrsta sinn. Ritnefnd barst ein grein sem
var ritrýnd, er birtist í 35. árgangi Bókasafnsins og byggðist
hún á lokaverkefni til MLIS gráðu (Steinvör Haraldsdóttir,
2010, 2011).
Ritrýni (e. peer review) er þekkt innan háskólasamfélagsins
þar sem síauknar kröfur eru gerðar til akademískra háskóla-
manna um að skrifa greinar í ritrýnd fræðitímarit. Upphaflega
var það dr. Jóhanna Gunnlaugsdóttir, prófessor í bókasafns-
og upplýsingafræði við Háskóla Íslands, sem vakti máls á
mikilvægi ritrýndra greina fyrir akademíska starfsmenn í
tölvuskeyti á póstlista Bókarinnar 9. ágúst 2012. Sama dag
hafði ritnefnd kallað eftir efni samkvæmt venju á Skruddu og
Bókinni og boðið upp á ritrýni fræðilegra greina. Svarpóstur
kom frá Jóhönnu stuttu síðar þar sem hún bað ritnefnd/rit-
stjóra um að útskýra nánar hvað fælist í ritrýni Bókasafnsins
og hvort hún miðaðist við stigamatskerfi opinberra háskóla. Í
1. Þær voru síðast endurskoðaðar í sept/okt. 2012 og eru aðgengilegar á vefsíðu Bókasafnsins á vefslóðinni http://upplysing.is/Default.asp? Page=446
þessari grein verður reynt að varpa ljósi á hvað felst í ritrýni og
gildi hennar og hvernig ritnefnd Bókasafnsins hefur hugsað
sér að vinna að eflingu hennar. Leitast verður við að svara
spurningu Jóhönnu í síðari hluta greinarinnar.
Ekki er víst að allir átti sig á hvað felst í ritrýni og er því við
hæfi að byrja á að skýra það hugtak. Ekki er hægt að fjalla um
ritrýni nema í samhengi við fræðitímarit og fræðigreinar. Þess
vegna verður gerð grein fyrir helstu tegundum fræðitímarita
og einkennum þeirra. Þá tekur við umfjöllun um stöðu Bóka-
safnsins með hliðsjón af Matskerfi opinberra háskóla (Mats-
kerfisnefnd Háskóla Íslands, 2011) og könnun sem tímaritið
tók þátt í. Að lokum verður greint frá stefnu ritnefndar um rit-
rýni.
Ritrýni: skilgreining – tilgangur – hlutverk
Í grundvallaratriðum gengur ritrýni út á að fá einn eða fleiri
sérfræðinga, fræðimenn eða kennara á fræðasviði greinarhöf-
undar til að fara ítarlega yfir rannsóknargrein og gera efnis-
legar og faglegar athugasemdir. Slík ritrýni er notuð til að
tryggja að rannsóknargrein teljist hæf til birtingar í tímariti
eða öðru vísindariti. Í henni felst ákveðin gæðastjórnun
(e. quality control), ferli sem fer af stað þar sem skorið er úr um
hvaða efni fer í blaðið og hvað ekki (Hames, 2007; Rakel Ýr
Guðmundsdóttir, 2012).
Anna María Sverrisdóttir lauk BA-námi í íslensku og ensku við Háskóla Íslands 1995 og útskrifaðist
með MLIS-gráðu í bókasafns- og upplýsingafræði við sama skóla sumarið 2011. Hún hefur unnið á
Landsbókasafni Íslands – Háskólabókasafni frá 1999.
Ritrýni og gildi hennar
Staða Bókasafnsins með hliðsjón af Matskerfi opinberra háskóla