Dagblaðið Vísir - DV - 16.01.2009, Blaðsíða 14

föstudagur 16. janúar 200914 Helgarblað
um lánafyrirgreiðslu var ekki röng
að mati hagfræðinga sem blaðið
ræddi við. „Aðgerðin sem slík var
ekki röng út frá hugmyndum sem
menn hafa í nágrannalöndunum
um hvað seðlabankar eiga að gera
þegar bankar komast í vandræði.
Það var enginn góður kostur í stöð-
unni. Seðlabankinn valdi þennan
og það er ekki hægt að sjá að hann
hefði getað gert neitt betra. Það
er alveg ljóst að Seðlabankinn gat
ekki bjargað íslenska bankakerf-
inu þegar komið var fram á síðasta
haust. Það hefði verið alveg sama
hvað hann gerði. Hrunið var óum-
flýjanlegt og því ekki hægt að skrifa
það alfarið á inngrip Seðlabankans í
Glitni,“ segir hagfræðiprófessor sem
DV ræddi við.
Mistök Seðlabankans árin á und-
an og aðgerðaleysi hans í marga
mánuði fyrir inngripin i Glitni eru
hins vegar það sem sigldi þjóðar-
skútunni í þrot. Seðlabankinn gaf
alltaf út heilbrigðisvottorð fyrir fjár-
málakerfið og stuðlaði að vexti bank-
anna allt fram á síðustu stundu.
Reiði Davíðs
Í bókinni Í hlutverki leiðtogans eftir
Ásdísi Höllu Bragadóttur er haft eft-
ir Davíð að hann eigi erfitt með að
leyna því þegar hann reiðist. „Ég er
skapstór og get verið mjög kvikur.
Þetta er stór galli. Önnur amma mín
varaði mig við þessu,“ sagði Davíð.
Annar galli Davíðs sem hann segir
frá er hversu dómharður hann sé á
menn og málefni.
„Ég er mjög næmur fyrir fólki en
um leið dæmi ég oft fullharkalega
þá sem mér mislíkar við eða þá sem
ég tel fara með ósannindi eða ýkjur.“
Þetta sagði Davíð fyrir átta árum og
ljóst er að þessir gallar hans hafa síst
minnkað eftir að hann tók við emb-
ætti seðlabankastjóra árið 2005. Það
sést vel á yfirlýsingum hans í fjöl-
miðlum.
Erfitt reyndist að fá starfsmenn
Seðlabankans til að tjá sig um störf
Davíðs innan bankans. Einn við-
mælandi sagði þó að Davíð hefði
alltaf verið mjög stjórnsamur og
hann væri vissulega mjög ráðandi
innan veggja Seðlabankans þó ekki
væri fastar að orði kveðið.
Hinir skildu stjórnmálin eftir
Þrátt fyrir að Davíð sé alls ekki fyrsti
pólitískt ráðni seðlabankastjór-
inn taldi einn heimildarmaður DV
að aðrir hefðu þó skilið stjórnmál-
in eftir þegar þeir yfirgáfu Alþingi.
Á það sérstaklega við um Birgi Ís-
leif Gunnarsson og Steingrím Her-
mannsson. „Í tíð Birgis Ísleifs réð
Már Guðmundsson, aðalhagfræð-
ingur bankans, ákvörðunum sem
teknar voru innan bankans.“ Hið
sama sé ekki hægt að segja um sam-
skipti Davíðs og núverandi aðalhag-
fræðings bankans, Arnórs Sighvats-
sonar. Í dag sé hagdeildin einungis
stoðdeild undir skrifstofu Davíðs og
samráðið þar á milli allt annað en í
tíð fyrirrennara hans.
Hótun í loftinu
Eftir bankahrunið hefur verið þrýst
á Geir H. Haarde forsætisráðherra
um að víkja Davíð úr Seðlabankan-
um og hafa heilu mótmælin snúist
um að reka þurfi hann úr bankan-
um. Furðu hefur sætt að Geir hefur
ítrekað lýst því yfir að hann hafi ekki
íhugað að skipta um stjórn Seðla-
bankans þrátt fyrir áfellisdóma á
stjórn hans. Jafnvel Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir, formaður Samfylkingar-
innar, hefur lagt til að það væri far-
sælast.
Sumir töldu þó skýringuna á að-
gerðaleysi Geirs fundna þegar Dav-
íð sagði í viðtali við danskt dagblað í
desemberbyrjun að það hefði alvar-
legar afleiðingar ef hann yrði rekinn
úr starfi. Hann ætlaði sér að stýra
Seðlabankanum í nokkur ár til við-
bótar. „Þá hyggst ég hætta af sjálfs-
dáðum með sama hætti og ég gerði
þegar ég lét af starfi forsætisráð-
herra. Verði ég hins vegar þvingað-
ur úr starfi horfir málið allt öðruvísi
við. Þá mun ég snúa aftur í stjórn-
málin,“ sagði Davíð í Fyens Stiftstid-
ende.
Hins vegar dylst fáum að Davíð
hefur enn bein afskipti af stjórnmál-
um. Í áramótablaði DV var Davíð
útnefndur versti stjórnmálamaður
ársins af tveimur stjórnmálafræð-
ingum.
Baldur Þórhallsson sagði þar
að Davíð væri enn lykilmaður í ís-
lenskri pólitík. „Staðfestingin á því
að Davíð Oddsson hafi aldrei farið
úr stjórnmálum er ein af tíðindum
ársins. Og hvað hann leikur stórt
hlutverk, ekki bara í efnahagsmál-
unum heldur einnig í pólitíkinni
sjálfri.“
Birgir Guðmundsson sagði þá í
samtali við DV að stjórnmálamað-
urinn í Seðlabankanum væri sá
sem hefði staðið sig hvað verst á ár-
inu. „Því hann er stjórnmálamaður
í Seðlabankanum. Þetta er ekkert
annað.“
Hrós frá Svíþjóð
Davíð hefur undanfarið bent á að
hann hafi gagnrýnt ýmislegt í að-
draganda bankahrunsins. Viðmæl-
endur DV eru sammála um það.
„Hins vegar hafði hann ekki fag-
lega þekkingu til þess að rökstyðja
þá gagnrýni eitthvað frekar. Hann
beitti sér ekki að því að lagfæra það
sem hann taldi rangt. Það er því lít-
ið hægt að hrósa honum fyrir emb-
ættisverkin hans,“ sagði heimildar-
maður.
Einn fárra sem hafa stutt hann
er Göran Persson, fyrrverandi for-
sætisráðherra Svíþjóðar, sem stadd-
ur var hérlendis fyrir stuttu. Hann
var spurður álits á því í viðtali við
Morgunblaðið að stjórnmála-
maður eins og Davíð Oddsson
gegndi embætti formanns
bankastjórnar Seðlabanka Ís-
lands. „Seðlabanki þar sem
ekki er til staðar í stjórninni
einhver með þekkingu á al-
þjóðlegum stjórnmálum er
illa staddur, það er mjög mikil-
væg færni. Og sá sem nú stýrir
bankanum er mjög hæfur á því
sviði,“ sagði Persson.
Lítil áhrif bankaráðs.
Bankaráð Seðlabankans er skip-
að sjö fulltrúum sem eru pólitískt
ráðnir. Formaður bankastjórnar er
Halldór Blöndal, fyrrverandi alþing-
ismaður fyrir Sjálfstæðisflokkinn og
forseti Alþingis. Eina menntun Hall-
dórs er stúdentspróf frá Mennta-
skólanum á Akureyri sem hann lauk
árið 1959. Aðrir sem sitja í banka-
ráði eru meðal annars Ragnar Arn-
alds, fyrrverandi fjármálaráðherra
og alþingismaður fyrir Alþýðu-
bandalagið. Hann ber Davíð vel
söguna og telur hann stjórnunarstíl
Davíðs ekki öðruvísi en fyrirrennara
hans. Ragnar hefur setið í bankaráði
Seðlabankans frá árinu 1999. Hið
sama er ekki hægt að segja um alla.
Einn viðmælandi blaðsins sagði að
Davíð hefði sem dæmi misst stjórn
á skapi sínu á fundi með bankaráði
eftir hrun Glitnis: „Á fundum með
bankaráði var Davíð algjörlega yfir-
gnæfandi. Fólk setur alltaf gagnrýni
fram með varfærnislegum hætti í
návist hans.“
Erlend aðstoð
Carsten Valgreen, fyrrverandi aðal-
hagfræðingur Danske Bank, skrifaði
nýverið grein í Fréttablaðið þar sem
hann lagði til að utanaðkomandi
aðilar myndu stýra Seðlabankan-
um. Taldi hann þetta nauðsynlegt til
að skapa þá fjarlægð sem oft er erfitt
að ná á Íslandi. Fagfólk væri þá að
verki sem ætti ekki starfsframa und-
ir stjórnmála- eða viðskiptalegum
hagsmunum hér á landi. Þessu eru
viðmælendur DV margir sammála.
Þeir telja eðlilegt að allir seðla-
bankastjórarnir víki, ekki einungis
Davíð.
Robert Wade, prófessor í stjórn-
málahagfræði við London School of
Economics, lagði einnig til á borg-
arafundi í Háskólabíói í vikubyrjun
að Davíð yrði vikið úr bankanum,
við mikinn fögnuð fundargesta.
Robert gekk þó skrefinu lengra
og stakk upp á því að Davíð
yrði gerður að sendiherra Ís-
lands á Vanúatú, lítilli eyju
í Kyrrahafinu sem er í stór-
kostlegri flóðahættu vegna
hækkandi yfirborðs sjávar.
Að mati prófessorsins skortir
Davíð skilning á alþjóðleg-
um fjármálum og þar sem
hann hafi orðið uppvís að
algjörri vanrækslu í starfi
sé honum ekki stætt á
að halda áfram störf-
um.
annas@dv.is
Norski skógarkötturinn Þar sem ekki náðist
í davíð Oddsson í síma fór blaðamaður heim til
hans. davíð svaraði hins vegar engu, sneri sér
að norskum skógarketti og klappaði honum
áður en hann sneri baki í blaðamann og fór inn.
MyND SigtRygguR ARi
Krafist afsagnar Mótmæli fóru
fram við seðlabankann og þess
var krafist að davíð segði af sér.
MyND SigtRygguR ARi
Sigurður Einarsson segir davíð
hafa hótað sér vegna þess að
Kaupþing vildi gera upp í evrum.