Dagblaðið Vísir - DV - 08.05.2009, Blaðsíða 31

föstudagur 8. maí 2009 31Helgarblað
greindur og altént afar hjátrúarfullur eins og títt var
reyndar um flestalla íbúana á þessum slóðum.
Þegar galdrafárið stóð sem hæst gat Giles Corey þess
við einhvern nábúa að hann hefði séð konu sína - sem
reyndar var þriðja eiginkona hans - að lesa bók, sem
hann vissi ekki hver var, en sjálfur var Giles Corey ólæs.
Þetta dugði til þess að yfirvöldin beindu athygli sinni
að eiginkonu Coreys og vildu draga hana fyrir dóm og
hengja hana, þar sem hún væri augljóslega norn og
sérstök þénustupía andskotans.
Bóndi dreginn fyrir dóm
Þrátt fyrir að hann ætti sjálfur sök, ef sök skyldi kalla,
á upphafi málsins gegn konunni blöskraði Giles Corey
nú þessi framganga og gekk hann á fund dómaranna og
krafðist þess að látið yrði af ofsóknum gegn konu sinni.
En það hafði þær afleiðingar einar að dómararnir fyllt-
ust tortryggni. Hvers vegna var þessi maður að halda
uppi vörnum fyrir þjónustupíu djöfulsins? Það hvarfl-
aði ekki að þeim að það gæti verið vegna þess að Gil-
es Corey þætti vænt um konu sína og vissi vel að hún
væri engin svartagaldursnorn, heldur var eina skýring-
in sem þeim datt í hug sú að hann væri sjálfur í þjón-
ustu andskotans og hættulegur galdrakarl.
Og Giles Corey var dreginn fyrir dóm og þess krafist
að hann svaraði því hvort hann væri á snærum djöfuls-
ins eður ei.
Nú lenti Giles Corey í klemmu. Í fyrsta lagi gat hann
neitað, en þess voru ótal dæmi frá Salem þessar vik-
urnar og mánuðina að slíkt væri talið nær óbrigðult
merki þess að menn væru í rauninni djöfladýrkendur
og galdrahyski. Því ætti hann á hættu að vera tekinn
umsvifalaust af lífi.
En ef hann játaði væru lífslíkur hans nokkru betri,
þar sem þeir sem játuðu voru síður teknir af lífi - það er
að segja ef þeir iðruðust.
Eina leiðin að steinþegja
En þó svo Giles Corey slyppi kannski lifandi frá því að
játa á sig galdra, þá lá jafn ljóst fyrir að þá yrði býlið
dæmt af honum og andvirði þess félli til yfirvaldanna.
Og eftir allt það erfiði sem Giles Corey hafði lagt á sig
til að yrkja sitt land og koma upp sínu býli, þá gat hann
ekki hugsað sér að allt yrði á endanum unnið fyrir gýg í
einhverri galdravitleysu og synir hans yrðu að hrekjast
slyppir og snauðir af bænum.
Lausn Giles Corey var einföld. Hann neitaði einfald-
lega að svara spurningum um hvort hann væri útsend-
ari andskotans og sagði ekki eitt einasta orð. Samkvæmt
enskum lögum bar dómara þrívegis að spyrja sakborn-
ing hvort hann væri sekur eða saklaus. Ef hann svaraði
engu var í rauninni ekki hægt að halda lögformleg rétt-
arhöld yfir honum, en í staðinn mátti láta hann sæta
pyntingum sem í versta tilfelli gátu fólgið sér í bana, því
menn voru pyntaðir allt til dauða ef þeir þráuðust enn
við að lýsa annaðhvort yfir sekt eða sakleysi sínu.
Sakborningurinn var lagður á bakið á steingólf, út-
limir hans festir í járnhringi og teygt á þeim eins og
kostur var, og síðan var spjald sett ofan á hann og þar
komið fyrir þungum lóðum, svo sakborningnum lá
þegar í upphafi við köfnun. En ef hann vildi enn ekki
játa eða neita ásökunum þeim sem á hann voru bornar
var fleiri lóðum bætt á spjaldið, smátt og smátt.
Aftökur tóku marga daga
Þessi grimmilega pyntingar- og aftökuaðferð var oft
marga daga að skila árangri - ef árangur skyldi þá
kalla, því sakborningnum var gefið að borða og drekka
á milli. Ætlunin var í rauninni ekki drepa hann nema
hann þrjóskaðist við, en þá mátti hann líka kveljast og
deyja eins og honum sýndist.
Í sumum tilfellum var steini með hvössum brúnum
komið fyrir undir baki sakborningsins til þess að hann
píndist enn meir en ella þegar fargið lagðist ofan á hann,
og hinir guðhræddu íbúar Salem höfðu einmitt sett slík-
an stein undir bakið á Giles Corey. En hann bar allar sínar
píslir með sannri reisn, neitaði að mæla orð frá vörum um
sakarefnin en bað böðla að bæta meiri þunga á spjald-
ið sem hvíldi á brjósti hans. Og að lokum gaf hann upp
öndina, og er þetta sem fyrr segir eina dæmið um þessa
aftökuaðferð í Bandaríkjunum tilvonandi.
Nokkru eftir að þeir Giles Corey og séra Georg höfðu
verið líflátnir lauk galdrafárinu næstum því jafn snögg-
lega og það hafði byrjað. Yfirvöldin höfðu látið hrífast
með múgæsingunni, en nú var skyndilega eins og rynni
af þeim og landstjórinn hætti skyndilega að staðfesta þá
dauðadóma sem enn streymdu frá dómstólnum í Sal-
em.
Spilaborg galdraofsókna hrynur
Á undraskömmum tíma hrundi spilaborg galdraof-
sóknanna og kviðdómendurnir sem höfðu kveðið
upp tugi dauðadóma gáfu nú út sameiginlega yfir-
lýsingu, þar sem þeir lýstu því yfir að dómar þeirra
hefðu ekki verið á rökum reistir, heldur hefðu þeir
verið á valdi öflugrar og almennrar múgblekkingar.
Með tíð og tíma greiddu yfirvöldin bætur til þeirra
sem harðast höfðu orðið úti, eða aðstandenda þeirra
ef viðkomandi höfðu verið teknir af lífi.
Þá brá reyndar svo við að meðal þeirra sem
heimtuðu hæstar bætur voru sumir þeirra sem
höfðu gengið harðast fram í að ásaka náunga sína
fyrir galdur og djöfulskap. Galdrafárið í Salem, þar
sem menn voru í raun teknir af lífi án dóms og laga,
eða eftir málamynda réttarhöld, þar sem niðurstað-
an var í rauninni ákveðin fyrirfram, olli því að ný-
lendubúar reyndu að treysta undirstöður réttarkerf-
is síns.
Ætlunin var að koma í veg fyrir önnur eins dóms-
morð í framtíðinni. Eftir sem áður voru menn teknir
af lífi, en þó eingöngu fyrir það sem taldir voru alvar-
legir glæpir. Og nokkuð dró úr almennri kæti þess al-
mennings sem viðstaddur var aftökur, þótt enn um
sinn tíðkaðist að taka fólk af lífi á almannafæri.
Og þá fór nú kliður um mannfjöldann, sem
beðið hafði spenntur eftir því að fá að sjá séra
Georg dingla í gálganum ásamt konunum sjö.
Safnið í Salem Nornasafnið í salem vekur athygli. Þar er
haldið til haga þeim atburðum sem áttu sér stað undir lok
sautjándu aldar.