Dagblaðið Vísir - DV - 08.05.2009, Síða 33

föstudagur 8. maí 2009 33Helgarblað
Hún tekur á móti blaða-manni með bros á vör, þessu stóra, glæsilega brosi. Það er hennar sér-
kenni. Hún hefur alltaf verið sérlega
brosmild og sumir hafa látið það fara
í taugarnar á sér.
„Vertu ekki alltaf svona ógeðslega
hress. Það getur ekki verið ekta,“ hef-
ur Edda heyrt einstaka sinnum á lífs-
leiðinni. „Við Helga Braga og Björk
Jakobsdóttir köllum þessa tegund
„fúlar á móti“,“ segir hún.
„Ég uppgötvaði seinna á ævinni
að það er ekkert sjálfgefið að vakna
alltaf með fiðrildi í maganum af til-
hlökkun yfir hverjum einasta degi.
Það er óvenjuleg guðsgjöf sem ég er
ofboðslega þakklát fyrir í dag.“ Hún
áttaði sig ekki á því hversu mikil gjöf
þetta var fyrr en að hún tapaði gleð-
inni á tímabili. „Ég áttaði mig á því
hvað þetta er dýrmætt og það er mín
reynsla að eftir því sem ég set meiri
orku í að þakka fyrir allt það góða í
lífi mínu, því meira gott kemur til
mín.“
Gamanleikur heillaði ekki
Edda ákvað að leggja leiklistina fyr-
ir sig ung að aldri. Hún sótti um í
leiklistarskólanum, tveggja barna
móðir, og lét engan segja sér að hún
gæti ekki alið upp tvö börn og verið í
svona krefjandi námi.
„Ég miða alltaf feril minn við
Björgvin Franz þegar ég er að telja
árin sem ég hef verið í faginu. Ég átti
hann þegar ég var í Nemendaleik-
húsinu,“ segir Edda sem hafði engan
áhuga á gamanleik á þeim tíma.
„Maður velur sér ekki grínið. Það
er alveg klárt. Grín er ekki hátt skrif-
að í leiklistarskólanum hér á landi og
það var það síðasta sem ég ætlaði að
eyða lífi mínu í – einhver fíflalæti!“
hrópar Edda og segir alltaf hafa verið
stutt í fordómana. „Þegar kaffibrúsa-
karlarnir Gísli Rúnar Jónsson og Júlí-
us Brjánsson hófu nám við skólann
hugsaði ég með mér: Hvað eru þess-
ir skrípakarlar að gera í svona alvar-
legu námi?“ segir hún glottandi.
Nemendur voru ekki örvaðir til
að þjálfa hina kómísku hlið listagyðj-
unnar, eins og Edda kallar það, og
rifjar hún upp samtal við einn kenn-
ara sinn eftir sýningu á Moliere-verki
á þriðja ári í leiklistarskólanum.
„Ég hafði uppskorið töluvert mik-
inn hlátur meðan sýningu stóð, mér
til mikillar undrunar, og kennar-
inn sagði síðan við mig í trúnaði eft-
ir sýninguna: „Ég ætla að vara þig
við, Edda mín. Þér hættir svolítið til
að detta niður í grínið.“ Ég hugsaði
þá með mér: Guð minn almáttugur.
Grín! Það var hræðilegt. Ég ætla ekki
að verða mella í leiklistinni.“
Almenningur elskar grínið
Af þeim ástæðum voru hennar fyrstu
hlutverk sem atvinnuleikkona há-
alvarleg. Edda hóf feril sinn sem
gamanleikkona í útvarpinu. Það var
í þáttum sem hún, Gísli Rúnar og
Randver Þorláksson framleiddu fyrir
Jónas Jónasson og hétu Úllen dúllen
doff. Edda hefur einnig leikið í fjöl-
mörgum áramótaskaupum og tekið
þátt í óteljandi uppfærslum á försum
og kómedíum auk þess að leika í al-
varlegri leikritum og kvikmyndum.
„Í dag þakka ég guði fyrir þessa
hæfileika, að geta komið fólki til að
hlæja, og ég er ekki grenjandi yfir því
þó að gamanleikarar þóknist í fæst-
um tilfellum einhverri sjálfskipaðri
menningarelítu. Það eru alltaf sömu
aðilarnir sem fjalla af mikilli fyrirlitn-
ingu um gamanleikara,“ segir Edda
en er fljót að bæta við: „Almenningur
hins vegar styður vel við bakið á sín-
um gleðigjöfum og það er það sem
skiptir máli.“
Nýjasta gamanleikritið sem Edda
leikur í heitir heitir Fúlar á móti og
sló gjörsamlega í gegn hjá Leikfélagi
Akureyrar í vetur. Það hefur nú verið
tekið til sýninga í Íslensku óperunni.
Edda leikur þar ásamt Björk Jak-
obsdóttur og Helgu Brögu Jónsdótt-
ur. „Það eru ekki mjög margar gam-
anleikkonur hér á landi. Ég er svo
heppin að fá að vinna með tveim-
ur flottustu gamanleikkonum – og
uppistöndurum – á Íslandi,“ segir
Edda. „Við erum búnar að sýna 40
sinnum fyrir norðan og næstum á
hverri einustu sýningu fæ ég hlát-
urskast yfir einhverju óvæntu sem
Björk og Helga gera. Það eru forrétt-
indi að fá að fylgjast með þeim á sýn-
ingum. Þær eru stundum alveg að
drepa mig,“ segir Edda.
Sér ekki eftir neinu
Þegar Edda var að hefja sinn fer-
il voru þær enn færri leikkonurnar
sem lögðu fyrir sig gamanleik en er
í dag. „Ég dáðist endalaust að Sig-
ríði Þorvaldsdóttur. Mér fannst hún
óendanlega fyndin. Hún var fast-
ráðin í Þjóðleikhúsinu og lék í öllum
söngleikjum og gamanverkum sem
sett voru á fjalirnar og svo var hún
dásamleg í fjölmörgum áramóta-
skaupum,“ segir Edda sem steig sín
fyrstu skref í Þjóðleikhúsinu með
leikkonunum Kristbjörgu Kjeld og
Þóru Friðriksdóttur. Edda hefur allt-
af borið mikla virðingu fyrir þessum
merku leikkonum.
„Það að stunda leiklist er svolít-
ið eins og að gera kjarkæfingar. Það
þarf nefnilega töluverðan kjark til að
opinbera sínar eigin tilfinningar uppi
á sviði og leyfa áhorfendum að horfa
inn í sálina á sér,“ segir Edda. „Ef leik-
arar gefa ekki af sér tilfinningalega ná
þeir ekki að hrífa áhorfendur. Þannig
að ég tala oftar um kjarkmikla leikara
en hæfileikaríka.“
Aðspurð segist Edda vera stolt af
ferli sínum og það er fátt sem hún
myndi breyta ef hún gæti byrjað upp
á nýtt. „Hefði ég fengið að horfa fram
í tímann þegar ég var að byrja feril-
inn og séð framtíðarverkefnin hugsa
ég að ég hefði lagt verulega mikið á
mig til að fá að leika fleiri dramatísk-
ar rullur. Það var búið að innprenta
okkur að gamanleikurinn væri svo
ómerkilegur,“ útskýrir Edda.
„Í dag er ég svo óendanlega þakk-
lát fyrir öll þess dásamlegu hlutverk
sem ég hef fengið að takast á við.
Ég hef alltaf fengið brjálæðislega
skemmtileg verkefni.“
Hló og dansaði í gegnum
hjartasárin
Það var þó ekki alltaf auðvelt að stíga
á svið og viðurkennir Edda að eftir
skilnaðinn við Gísla Rúnar Jónsson
hafi hún gengið í gegnum mikinn
ólgusjó. „Þegar maður er sorgmædd-
ur er oft ákaflega erfitt að þurfa að
fara upp á leiksvið með kökk í háls-
inum kvöld eftir kvöld og geisla af
orku og gleði.“
Edda var á þessum tíma að leika
einleik sem Lily Tomlin lék á sviði í
mörg ár, Leitin að vísbendingum um
vitsmunaverur í alheiminum. „Þetta
var frekar dramatískt verk og alveg
ofboðslega gaman að fá að takast á
við þau fjölmörgu hlutverk sem voru
í þessu leikverki. Á tímabili hélt ég
samt að ég kæmist ekki inn á sviðið.
Ég var með svo mikil þyngsli í hjart-
anu, eins og eðlilegt er þegar fólk
upplifir svona skipbrot.“
Hún áttaði sig þá á því að eina
leiðin til þess að halda haus væri
að auka endorfínframleiðslu lík-
amans fyrir sýningar. „Endorfín er
náttúrulegt deyfiefni og gleðihorm-
ón sem kemur manni í vímu og með
ákveðnum æfingum eykur maður
framleiðsluna á þessum vímugjafa
svo mikið að það kemur manni í
gegnum heila kvöldsýningu,“ út-
skýrir Edda.
„Ég hafði ekki lesið mér mikið
til um hvernig líkaminn framleið-
ir þetta heilunarefni en komst svo
að því að með því að syngja, dansa
eins og vitleysingur og hlæja eins
og fífl eykur maður endorfínfram-
leiðslu líkamans um mörg hundruð
prósent.“
Seinna viðaði Edda að sér heil-
miklu efni um lækningarmátt end-
orfíns og hvernig maður getur
stjórnað framleiðslunni til að verða
náttúrulega „high“.
Hún segir fólk mikið velta fyrir
sér sambandi hennar og Gísla í dag.
Þau kynntust ung í leiklistarskól-
anum og hafa unnið töluvert sam-
an í gegnum tíðina. Hún segir sam-
skiptin afskaplega hlýleg. Edda og
Gísli eiga saman tvö börn, Björgvin
Franz og Róbert Ólíver, en fyrir átti
Edda stúlkurnar Evu Dögg og Mar-
gréti Ýri.
„Í dag erum við góðir vinir, við
Gísli, og eigum fallega fjölskyldu.
Það er kannski auðveldara að halda
góðum vinskap þar sem við búum
hvort í sínum heimshlutanum,“ seg-
ir hún hlæjandi en Gísli hefur dvalið
í Kaliforníu um tíma þar sem hann
starfar sem þýðandi og höfundur.
Skotin á nýjan leik
Í seinni tíð hefur Edda fengið mikla
dellu fyrir heilsufæði og náttúruleg-
um lækningaraðferðum. Edda tekur
það fram að sem gömlum hippa hafi
þessar pælingar hennar verið henni
eðlilegar en Ágústa amma henn-
ar, sem var öll í náttúrulækningum,
hafði gífurleg áhrif á hana.
„Amma á Hóli var rosalega merki-
legur karakter. Hún var stjórnsöm og
æðislegur performer og stjórnaði
heimili sínu og börnunum sjö með
harðri hendi. Amma var alltaf að
sýna mér alls konar greinar sem hún
klippti út úr dönsku blöðunum. Þar
fann hún meðal annars auglýsingar
um þaratöflur og einhverjar „miner-
al“ töflur sem hún lét vinkonur sínar
í útlöndum kaupa fyrir sig og senda
sér,“ rifjar hún upp.
Edda viðurkennir að vinkonur
hennar fái stundum nóg þegar hún
eys yfir þær fyrirlestrum um GSE-
dropa og steinefnablöndur ef þær
kvarta yfir flensueinkennum. Edda
hefur lesið heilmargt um aukaefni í
matvælum og nánast breytt alfarið
mataræði sínu í seinni tíð.
„Ég reyni að borða eins mikið eit-
urefnalaust og mögulegt er. Það er
það eina sem ég hef að leiðarljósi. Því
minna af viðbættum efnum, því auð-
veldara er að halda sýrustigi líkam-
ans í lagi og þeim mun heilbrigðari
verður líkaminn,“ segir Edda en hún
viðurkennir einnig að þurfa að halda
sykurfíknarskrímslinu niðri.
„Ég er mikill nautnaseggur og inn
við beinið sukkari og ég þarf stöðugt
að spá í hvað ég læt ofan í mig, en ég
vil þó ekki vera alveg heilög belja,“
segir hún hlæjandi og viðurkennir að
þetta sé í rauninni allt saman pjatt.
„Ég heimta að vera ofurskvísa til
hundrað og þriggja ára aldurs. Núna
er ég, gamli fyrrverandi hippinn, til
dæmis farin að klæða mig í „design“
föt, íslenka hönnun að sjálfsögðu.
Pjattið drífur mig áfram og hefur
hemil á sukkaranum.“
Edda er 56 ára og passar ekki
bara hvað hún lætur ofan í sig held-
ur líka hvað hún ber á líkama sinn.
Allar snyrtivörur verða helst að vera
náttúrulegar. „Ég er ekkert að yngj-
ast og komin töluvert fram yfir 21
árs þannig að það er meiri fyrirhöfn
að halda í unglinginn. Svo er ég orð-
in helmingi pjattaðri eftir að ég varð
nýlega skotin í ofboðslega falleg-
um manni. Það hef ég ekki upplifað
mjög lengi og stend mig að því að
vera miklu áhugasamari um skvísu-
fötin en áður,“ segir Edda flissandi.
„En íslenskar konur eru líka mjög
meðvitaðar um það að þó að þær
eldist þurfa þær ekki að líta út eins
og krumpaðir ruslapokar. Konur hér
á Íslandi eru ofboðslega flottar fram
eftir öllum aldri.“ Edda vill þó lítið
gefa upp um nýja manninn í lífi sínu
en það sést á blikinu í augum hennar
að hún er svo sannarlega skotin.
Menningarlega sinnaður
kommi
Edda segir þetta töluverða breyt-
ingu frá klæðaburði hippatímans
þegar hún gekk eingöngu í kartöflu-
þrykktum hveitipokum og fótlaga
skóm sem voru í laginu eins og tív-
olíbílar.
„Ég var algjör hippi og hnuss-
aði með fyrirlitningu á alla sem
ekki voru nákvæmlega eins og við
menningarlega sinnuðu kommarn-
ir í Menntaskólanum við Hamra-
hlíð. Þeir sem ekki gengu í mussum
og reyktu pípu og voru með kringl-
ótt gleraugu eins og við hugsuðirn-
ir voru allir langt undir meðalgreind
að okkar mati, kapítalistar og fórn-
arlömb auðvaldsins,“ segir Edda og
skellihlær að eigin fordómum.
Í menntaskóla eignaðist Edda
sitt fyrsta barn og segir það hafa ver-
ið mikið gæfuspor að eignast sína
fyrstu dóttur 17 ára gömul. Aðra
dótturina eignaðist hún þegar hún
var nýbúin að setja upp stúdents-
húfuna.
„Ég verð að segja að stúlkurn-
ar mínar tvær ólu mig mikið upp,“
segir hún. „Sú eldri var alveg frá
fæðingu dásamleg pjattrófa. Það
var alveg sama hvað ég setti hana í
margar hippamussur. Augu henn-
ar ljómuðu þegar hún sá hún sá
hælaskó og fína tjullkjóla. Yngri
dóttirin var meira eins og ég, svo-
lítið seinheppin og ævinlega með
matseðilinn framan á sér, dásam-
legt krútt.“
Leiklistin einmanaleg
Edda hefur átt farsælan feril í leik-
listinni undanfarna þrjá áratugi en
hún er þó ekki viss um að leiklistin
sé það eina sem hún hefur áhuga á
þegar hún verður stór. „Ég verð allt-
af í leiklistinni. Ég er alveg sannfærð
um það, en ég veit ekki hvort mig
langar að vinna við það eingöngu,“
segir Edda sem ákvað fyrir nokkru að
skrá sig í meistaranám í menningar-
stjórnun á Bifröst.
Skotin í
ofboðslega
fallegum
manni
Framhald á
næstu síðu
„Ég heimta að vera
ofurskvísa til hundrað
og þriggja ára aldurs.“
Edda Björgvins-
dóttir Er löngu orðin
þjóðargersemi. Leiklist-
arferill hennar spannar
rúm þrjátíu ár.
Myndir HEiðA HELGudóttir