Dagblaðið Vísir - DV - 06.08.2010, Qupperneq 28

28 umræða 6. ágúst 2010 FÖSTUDAGUR
Einhvern veginn var það þannig að allar heimsins klisjur og fornkveðnu vísur, um hvernig þetta toppaði allt annað, reyndust sannar í mínum huga þann 6. júlí síð-astliðinn. Dagurinn var langur og átakanlegur. Það eina
sem ég gat gert var að sitja stífur og stressaður í leðurklæddum
hægindastól í Hreiðrinu á Landspítalanum og reyna eftir bestu
getu að styðja við konuna mína, sem var með sársauka-
fullar hríðir. Klukkan hálfátta um kvöldið, eftir erfiðan
dag, fæddist sonur okkar loksins. Það var ótrúlegt að
fá þetta litla kraftaverk í fangið.
Margoft hafði barnafólk sagt það við mig að það væri ótrúlegasta tilfinn-ing í heimi að eignast barn. Í mínum huga var þetta orðin tugga. Í rúma níu
mánuði hafði ég undirbúið mig andlega fyrir þessa
stund og reynt að gera mér í hugarlund hvernig
þessi ótrúlega tilfinning væri í raun og veru.
Eftir að hafa upplifað þetta sjálfur er niðurstaða mín sú að ekki er hægt að ímynda sér hvernig tilfinningin er.
Hún er svo yfirþyrmandi og ótrúleg að talsvert meiri stílsnilli en ég bý yfir þarf
til að lýsa henni. Á einu augnabliki gjörbreyttist gildismat mitt í lífinu og ég var
tilbúinn til að sópa öllu öðru til hliðar fyrir hann og mömmu hans. Frumeðlið
tók yfir. Það mikilvægasta í lífinu var að tryggja syni mínum öryggi og sýna
honum umhyggju. Það er dálítið eins og maður fari á sjálfstýringu fyrstu dag-
ana eftir fæðingu barnsins. Þessi tilfinning rak mig af stað til þess að passa upp
á alls konar hluti sem ég hafði aldrei hugsað um áður. Daginn sem hann kom
inn á heimilið fór ég rakleiðis út í búð og keypti reykskynjara, sem er nokkuð
sem ég hafði ýtt á undan mér í heilt ár. Ég var ofurvarkár í umferðinni á leið
minni í búðina, jafnvel þótt ég væri einn í bílnum eins og þúsund sinnum áður.
Mér fannst ég vera orðinn svo mikilvægur og hafa svo stóru hlutverki að gegna
að alls ekkert mætti skyggja á það. Ekkert mátti henda svo mikilvægan mann.
Ég fann hvernig ég var orðinn hluti af þeim hópi fólks sem ég nefndi hér að ofan. Fólki sem mér fannst áður vera óspennandi með meiru. Eftir að ég komst á fullorðinsár þótti mér barnafólk á mínu aldursbili oft frekar óspennandi. Mér fannst ég aldrei geta haldið uppi samræðum við fólk
sem átti börn án þess að það væri greinilega annars hugar eða umræðurnar
færu að snúast um börnin þeirra. Mér fannst barnafólk vera eigingjarnt, því
það var svo upptekið af einhverju öðru en að sýna mér athygli og skemmta mér.
Ég ræddi það við Ernu snemma á meðgöngunni að svona yrðum við aldrei.
Ég er búinn að skipta algjörlega um skoðun. Barnafólk er í mínum huga ekki lengur eigingjarnt og óspennandi. Vissulega er ekki mesta partíið í kringum foreldra ungra barna en það skiptir ekki máli. Ég gerði mér áður einfaldlega enga hugmynd um hversu sterk tilfinning þetta væri og
hvað það er stórkostlegt hlutverk að vera foreldri. Síðasta mánuðinn hafa það
verið einföldustu hlutir sem veita mér mestu gleðina. Ég vil til dæmis nefna að
stoltið sem ég finn fyrir við að fylgjast með syni mínum er svo skrýtin tilfinning
að ég hefði aldrei getað búið mig undir hana. Þegar sonur minn pissaði út í loft-
ið svo bunan stóð á ljósmóðurina fann ég fyrir ótrúlegu stolti. Þegar ég skipti
á kúkableyju og sé að strákurinn minn er búinn að nota hana vel, þá verð ég
stoltur og kalla jafnvel á Ernu og upphefjast umræður okkar á milli hvað hann
sé nú duglegur og frábær. Þegar sonurinn pissaði á leðursófa ömmu sinnar í
sumarbústaðnum varð ég glaður og fór að hlæja. Þegar ég finn hvernig hann
er farinn að spyrna fastar í mig með fótunum þegar ég held á honum verð ég
stoltur. Þegar sonurinn er búinn að þamba mjólk og ropar eins og vörubílstjóri í
kjölfarið verð ég glaður og ánægður.
Allar þessar undarlegu gleðistundir hefðu mér fundist fáránleg tilhugs-un fyrir nokkrum mánuðum, en ég fæ víst engu um það ráðið að nú er ég orðinn sá sem ég ætlaði ekki að verða.
FyrStu ViKurnAr
Í FöðurHLutVErKi
Rökhugsun og rökhyggja eru því
miður ekki ýkja hátt skrifuð fyrirbæri
á Íslandi. Það þykir jafnvel hæfa að
henda gaman að þjóðum þar sem
fólk leggur sig fram um að reisa rök-
legar vörður að hugsun sinni og
gjörðum. “Voðalegir reglingar eru
þeir Þjóðverjar, Svíar og fleiri svo-
leiðis smásmugumenn,” segjum við!
Og rjúkum svo inn í tilfallandi um-
ræðuefni eins og eldibrandar, þus-
andi og þjótandi, og allir hafa skoð-
anir þvers og kruss – og fyrr en varir
hafa skoðanirnar sagt meirog minna
alveg skilið við viðfangsefnið, heldur
lifa sjálfstæðu lífi. Og svo situr hver
á sínu skýi, mumpandi ánægjulega,
sáttur við sína útgáfu af hinu upp-
runalega hugðarefni, þó það eigi þá
ekkert skylt við umræðuefnið sem
lagt var upp með. Og láta einu gilda
þó þeir virðist ekki ýkja skýrir í hugs-
un, nei ónei, þetta er mín skoðun, já,
mín einkaprívatskoðun, og þú mátt
drepast frekar en reyna að svipta mig
réttinum til að veifa henni!
BEST AÐ TELJA UPP AÐ TÍU
Þetta hvarflaði að mér þegar ég var
búinn að fylgjast með umræðunni
um málefni Runólfs Ágústssonar í
nokkra daga. Mál Runólfs var eitt af
því tagi þar sem best er að telja upp
að tíu áður en maður kemur sér upp
skoðun á því – vegna þess einfald-
lega að hinar fyrstu upphrópanir og
upplýsingar eru ekki alltaf réttar. Sú
er raunin um svo sorglega margt í
samfélaginu þessa dagana. Og það
virðist sorglega fáum treystandi. Hér
dugir að minna á blaðskellandi ásak-
anir skilanefndar Glitnis á hendur
Jóni Ásgeiri um að hann ætti grillj-
ón silljón milljarða inn á einhverj-
um bankareikningum í útlöndum,
en svo kom í ljós að með einu símtali
hefði skilanefndin (og ameríska há-
karlafirmað sem vinnur fyrir hana)
getað komist að því að milljarðarnir
voru reyndar eign einhvers fyrirtæk-
is hvar Jón Ásgeir sat í stjórn eða eitt-
hvað. Bommertur af þessu tagi hjá
skilanefndinni gera að verkum að ég
er hættur að rjúka upp til handa og
fóta þó hneykslisfréttir birtist í blöð-
um eða öðrum fjölmiðlum; það er
yfirleitt best að bíða með stórar yfir-
lýsingar þangað í annarri eða jafnvel
þriðju umferð umræðunnar.
Því beið ég rólegur þegar DV birti
hinar fyrstu fréttir um skuldamál
umboðsmanns skuldara. Gæti hugs-
anlega farið hér eitthvað milli mála?
Það fór reyndar svo að fréttirnar
reyndust réttar. Það mátti ég kannski
vita. DV hefur satt að segja ótrúlega
sjaldan þurft að bakka með sínar
fréttir, svo vel eru þær unnar. En á
hinn bóginn varð mál Runólfs fljót-
lega að einu miklu fjaðrafoki, þar
sem einn talaði í austur að íslensk-
um hætti meðan annar þusaði í vest-
ur, og fljótlega voru menn að mestu
hættir að tala um sama hlutinn.
Snerist málið um pólitíska ráðn-
ingu? Einkavinavæðingu? Ósiðleg
viðskipti Runólfs? Eða þvert á móti
alveg eðlilegan bissniss? Skuldanið-
urfellingu hans, eða var þetta ekki
skuldaniðurfelling? Snerist málið
um hvort þeir sem tóku þátt í braski
“góðærisins” ættu afturkvæmt inn á
veiðilendur okkar hinna? Snerist það
um væl í Runólfi? Aðför að honum –
kannski af hálfu bankanna? Eða var
málið um mannsbrag ráðherrans,
eða skort á honum?
Sínum augum leit hver greinilega
á það. Ég ætla að gera örlitla tilraun
til að greiða pínulítið úr flækjunni og
kannski koma auga á fáein aðalatriði
málsins.
FÍNN VIÐ AÐ HEFJA VERK
Í fyrsta lagi, þá gæti ég sem best trú-
að því að Runólfur Ágústsson hefði
orðið fínn umboðsmaður skuldara,
jafnvel mjög fínn. Að minnsta kosti
til að byrja með, meðan embættið
væri í mótun og þróun. Runólfur er
greinilega hugmyndaríkur og dríf-
andi, einkum við að hefja verk, þótt
óneitanlega virðist nokkuð skorta á
að hann skilji alltaf nógu vel við sig.
Ýmsir hneyksluðust á því að ekki
skyldi ráðin til starfans Ásta Sigrún
Helgadóttir, sem stýrt hafði Ráð-
gjafastofu heimilanna, en ég hef satt
að segja ekki orðið var við að sú stofa
hafi unnið mikil afrek eða aflað sér
áberandi trausts undanfarin misseri.
Í öðru lagi, spurningin um það
hvort Runólfur geti eða megi gegna
embætti af þessu tagi með sitt brask
á bakinu (já, það er ekki hægt að
kalla það annað en brask), henni
treysti ég mér einfaldlega ekki til að
svara. Svona almennt séð, á ég við.
Ég er ekki þeirrar skoðunar að allir
sem með einhverjum hætti stund-
uðu viðskipti og jafnvel brask á “góð-
æristímanum” hljóti að vera útilok-
aðir frá alveg öllu eftir hrunið. Það er
bara ekki hægt. Það er vissulega orð-
ið afar þreytandi að heyra fólk rétt-
læta alls konar rugl með því að það
hafi verið “eðlilegt á þeim tíma”, það
er að segja árið 2007, en það er nátt-
úrlega ekki hægt að hengja alla uppí
hæsta gálga sem eitthvað kollkeyrðu
sig fjárhagslega eða jafnvel að ein-
hverju leyti siðferðilega.
En að væntanlegur umboðsmað-
ur skuldara sé með akkúrat þessa
fortíð – að hafa sloppið á elleftu
stundu við miklar skuldir eftir sýnd-
arviðskipti – það virðist augljóslega
afar óheppilegt. Svo vægt sé nú til
orða tekið. Það er ekki endilega auð-
velt að festa hendur á því, það er til
dæmis örugglega ekki ólöglegt (!),
en það er bara óheppilegt. Mjöööög
óheppilegt. Og þessu hefði Runólfur
Ágústsson sjálfur átt að átta sig á, og
leita fyrir sér um annað starf en akk-
úrat þetta – hversu mikið gagn sem
hann taldi sig geta gert í djobbinu.
Ég get því ekki betur séð en það hafi
verið undarlegt dómgreindarleysi
af hans hálfu að sækja um einmitt
þetta starf. Mjög undarlegt. Hvernig
gat honum eiginlega dottið í hug að
þetta væri besta djobbið fyrir hann?
Að breyttu breytanda var þetta svona
nánast eins og sá góði Mikki Ref-
ur hefði sótt um starf framkvæmda-
stjóra Músavinafélagsins!
Þótt ekki hafi allar mýsnar
kannski verið eins saklausar á sínum
tíma …
EKKI ENDILEGA PÓLITÍSK
RÁÐNING
Í þriðja lagi, þykir mér sem raunar
hafi verið ekkert illa staðið að ráðn-
ingarferlinu – að ýmsu leyti. Ráðn-
ingarfyrirtæki var fengið til að meta
umsækjendur; það komst að þeirri
niðurstöðu að aðeins Runólfur og
Ásta Sigrún væru hæf af umsækjend-
um, en hann væri henni þó svolítið
röggsamari. Við getum deilt um nið-
urstöðu og framsetningu fyrirtæk-
isins, en þetta eru þó altént vinnu-
brögð sem betur hefðu verið viðhöfð
við margar fyrri ráðningar ríkisins.
Nú sé ég, mér til mikillar undrunar,
að sumir bloggarar telja það Árna
Páli ráðherra til hnjóðs að hafa við-
haft þessa skipan – því með þessu
hafi hann framselt ráðherravaldið til
fyrirtækis “úti í bæ” sem allt í einu er
þá orðin einhvers konar svívirða. En
má ég samt biðja um meira af slíku?
Hins vegar virðist aldrei í þessu ráðn-
ingarferli hafa verið spurt um mögu-
legar beinagrindur eða þó ekki væri
nema gamlan sviðakjamma inní
skáp Runólfs; það var ljóslega veik-
leiki. Og líka undarlegt.
Í fjórða lagi er ráðning Runólfs
kölluð pólitísk, gott ef ekki pólitísk
spilling, því Runólfur sé í Samfylk-
ingunni rétt eins og Árni Páll ráð-
herra. Og hér ætla ég, kannski ein-
hverjum á óvart, að leyfa mér að vera
ósammála. Ég tek það fram að ég hef
þusað út í pólitískar mannaráðn-
ingar og spillingu í útvarpspistlum
og blaðagreinum í 20 ár, svo ég þyk-
ist hafa alveg sæmilegan skilning og
jafnvel skikkanlegt orðspor og ped-
igrí á þessu sviði. Pólitískar manna-
ráðningar kallast það þegar ráðherra
ræður flokksbróður eða –systur án
þess að viðkomandi sé augljóslega
hæfastur. En mér finnst ekki að það
sé beinlínis hægt að banna ráðherra
að ráða flokkssystkin, svo fremi að
það sé metið af hlutlausum aðilum
hæfast í starfið. Eins og raunin var
vissulega í þessu tilfelli. Helst finnst
mér að umsækjandi þurfi hreinlega
að vera metinn langsamlega hæfast-
ur til að réttlætanlegt sé að ráðherra
úr sama flokki ráði hann til starfa –
en þetta mál er alla vega ekki sam-
bærilegt við ráðningar á Ólafi Berki
eða Jóni Steinari í Hæstarétt og Þor-
steini Davíðssyni í héraðsdóm. Í öll-
um þeim tilfellum voru aðrir um-
sækjendur metnir hæfari en þeir
þremenningar. Samfylkingarskír-
teini Runólfs hefði því eitt og sér ekki
átt að koma í veg fyrir að hann yrði
ráðinn.
NÚ VERSNAR Í ÞVÍ …
Í fimmta lagi versnar hins vegar illi-
lega í því þegar í ljós kemur að Run-
ólfur og Árni Páll eru eða voru vinir.
Þeir tilheyrðu jú sömu klíkunni í MH
á sínum tíma, ef mér skjöplast ekki.
Klíkuskapur og kunningjaráðning-
ar hafa ekkert síður leikið íslenskt
stjórnkerfi illa en “hreinar” pólitísk-
ar ráðningar. Og í raun og veru finnst
mér það verstur ljóður á ráði Árna
Páls í þessu máli öllu, að hafa ekki
áttað sig á því að burtséð frá flokks-
pólitískum tengslum, þá gekk bara
ekki – á þessum síðustu og bestu
tímum – að ráðherra réði kunningja
sinn eða vin í starf af þessu tagi.
Hann hefði átt að segja sig frá málinu
undireins og í ljós kom að skólabróð-
ir og vinur/kunningi kom til álita.
Það hefði sýnt heilbrigða skynsemi
og já, smekkvísi. Þarna varð Árni Páll
sekur um dómgreindarleysi. Og það
svo rækilegt og stórundarlegt, að það
virkaði – dare I say it? – heimskulegt,
kannski frekar en nokkuð annað. Og
fyrir stjórnmálamann er auðvitað
stórvarasamt að tengjast með nokkr-
um hætti orðinu heimskulegt.
En úr því Árni Páll var meira að
segja sjálfur að ræða við umsækj-
endur hefði hann auðvitað líka (eins
og ráðningarfyrirtækið) átt að spyrja
út í hvort Runólfur ætti sér einhverja
fjárhagslega fortíð sem gæti vafist
fyrir honum í akkúrat þessu starfi.
Í sjötta lagi var brugðust þeir
vissulega vandræðalega við báð-
ir tveir, Runólfur og Árni Páll, þeg-
ar í ljós kom að fólki blöskraði fortíð
umboðsmannsins nýja. Ég hreinlega
nenni samt ekki að elta mjög ólar
við það hver hefði mátt segja eða
gera hvað hvenær, og hvenær ekki.
Í raun er það nefnilega slík nýlunda
að embættismaður í bobba segi af
sér, og líka að ráðherra reyni ekki að
hanga eins og hundur á roði á rangri
eða vafasamri ákvörðun, að maður
hlýtur að gefa þeim svolítið “tilfinn-
ingalegt svigrúm” hvað það snertir.
En umfram allt, þá er vonandi að
þetta vandræðamál verði til að við
lærum eitthvað af því, en notum það
ekki sem tækifæri til að fara enn um
víðan völl með reykblæstri, fordæm-
ingum eða fordómum, réttlætingum
og rugli.
Valgeir Örn ragnarsson skrifar
helgarpistill
trésmiðja illuga
Það gekk bara ekki
– á þessum síðustu
og bestu tímum –
að ráðherra réði
kunningja sinn eða
vin í starf af
þessu tagi.
Illugi Jökulsson fylgdist sér til undrunar með máli Runólfs
Ágústssonar og baslar hér við að draga af því lærdóm
MiKKi reFUr Í
MÚsaVinaFÉlaginU