Dagblaðið Vísir - DV - 11.02.2011, Blaðsíða 12

12 | Fréttir 11.–13. febrúar 2011 Helgarblað
„Það sem hefur verið mér ofarlega í
huga eru þessir menn sem eru á aldr-
inum tuttugu til fjörutíu ára og halda
þessum stelpum nauðugum viljug-
um, aðallega nauðugum, með dópi
og áfengi svo þeir geti misnotað þær,“
segir Pétur Broddason, forstöðumað-
ur á Laugalandi, meðferðarheimili fyr-
ir ungar stelpur. „Þeir halda hlífiskildi
yfir þeim þegar þær strjúka að heim-
an eða láta þær hverfa. Skelfilegast er
þó að þegar það er auglýst eftir þeim
er þeim hent út á götu, því þeir vilja
ekki að lögreglan sé á eftir þeim. Þær
eru reknar út eða þá að þeim er skutlað
eitthvert og þær skildar eftir.“
219 tilvik á síðasta ári
Árið 2010 hóf lögreglan á höfuðborg-
arsvæðinu 219 sinnum leit að barni
á aldrinum ellefu til átján ára. Sumir
létu sig hverfa oftar en einu sinni og
voru einstaklingarnir alls 104, þar af
48 stúlkur og 56 strákar. Flestar stúlk-
urnar voru á fjórtánda ári en strákarn-
ir á því fimmtánda. Árið 2009 voru til-
vikin 220 og 179 árið 2008. Oftast skila
ungmennin sér fljótlega eftir að ósk-
að er eftir aðstoð lögreglu en í öðrum
tilvikum tekur eftirgrennslan lengri
tíma. Á endanum getur þurft að lýsa
eftir viðkomandi í fjölmiðlum. Þegar
sú ákvörðun er tekin, að birta mynd af
barni með slíkum fréttum, er yfirleitt
búið að leita lengi og allra leiða án ár-
angurs. Eins og fram kom í DV á mið-
vikudag eru þessi mál jafn margvísleg
og þau eru mörg.
Börnin eru í uppreisn og fara að
heiman til þess að gera eitthvað sem
þau mega ekki gera, sum flýja erfiðar
aðstæður og önnur gleyma sér í gleði.
Stundum finnast þessi börn í partíum,
hjá vinum, vandamönnum eða ein-
hverjum sem telur sig vera að hjálpa
barninu með því að hýsa það. Önn-
ur finnast á vettvangi glæpa en oftar
eru það strákar, segir Halldóra Dröfn
Gunnarsdóttir hjá Barnavernd Reykja-
víkur.
Oft sömu mennirnir
Pétur er aftur á móti að vinna með
stelpur og hann hefur meiri áhyggjur
af þeim, enda algengara að þær séu
misnotaðar kynferðislega og þá jafn-
vel af eldri mönnum, sem oftar en
ekki komast upp með gjörðir sínar.
„Ég er búinn að vera í þessum bransa
í fjölda ára og er alltaf að heyra sömu
nöfnin sem eru að eltast við stúlkur á
aldrinum þrettán til sextán ára. Nýjar
stúlkur koma í hópinn og hinar eldast.
Það er með ólíkindum hvað sömu ein-
staklingarnir komast upp með. Kerfið
er svo hægt.
Þetta eru menn með dóma fyrir
fíkniefni, líkamsárásir og annað. Það
er óhugnanlegt að svona menn sæki í
þessar stelpur.
Ég heyri enn sömu nöfn og fyrir
tíu árum. Það er skelfilegt. Ég veit um
húsnæði í Kópavogi þar sem lögregl-
an þorir ekki inn, en þar halda þessar
stelpur gjarna til auk þess sem þar er
verið að selja fíkniefni og annað slíkt.
Þar býr eldri maður sem er hærra sett-
ur en aðrir í fíkniefnaheiminum og
virðist ósnertanlegur. Lögreglan virðist
ekki hafa neitt á hann. Sumum er jafn-
vel hampað í fjölmiðlum.“
Á flótta undan lögreglunni
„Þessir menn halda stelpum uppi með
áfengi, dópi, peningum og jafnvel föt-
um og greiðinn sem þær gjalda er kyn-
líf. Þeir eru ekki að sækjast eftir neinu
öðru. Allt eru þetta menn í eiturlyfja-
bransanum sem eiga flestir flottan bíl,
flott hús, þótt einhverjir búi í grenum,
fara með þær á hótelherbergi og eiga
allt til alls. Eins og stelpurnar segja
sjálfar þá upplifa þær sig sem kvik-
myndastjörnur. Þær halda að þetta
séu bara næs gæjar. Stelpurnar koma
kannski með fúsum og frjálsum vilja
en síðan eru þær fylltar af dópi þannig
að þær komast hvergi. Þær halda jafn-
vel að þær séu í ástarsambandi en
gera sér enga grein fyrir því að tíu aðr-
ar stelpur fá líka að heyra að þeir elski
þær.
Sumir þeirra koma utan af landi
til að sækja þær og þvæla þeim á milli
staða undan lögreglunni á meðan leit-
að er að þeim. Stundum er foreldrum
hótað. Ég veit ekki hvað er hægt að
gera. Barnavernd er að vinna í þessu,
foreldrar og allir, ég veit ekki hvað hægt
er að gera annað en að þrjóskast við,
gefast ekki upp og halda í vonina.“
Fannst illa til reika á pítsustað
„Það sem mér finnst verst í þessu er
hvað það er til mikið af einstakling-
um sem nota þessar stelpur og komast
upp með það. Kerfið er bara svo hægt.
Þetta eru menn með dóma og annað,
bæði fyrir líkamsárásir og annað, það
er óhugnanlegt að svona menn sæki
í þessar stelpur. Þessa menn þekkja
þessar stelpur og þeim finnst þeir bara
næs gæjar.“
Hann tekur nýlegt dæmi af stúlku
sem týndist á jólunum og fannst í byrj-
un janúar. „Hún fannst illa til reika á
pítsustað þar sem hún var að borða,
komandi úr svona aðstæðum. En það
veit enginn hjá hverjum hún var. Þær
segja ekki alltaf frá því sem þær lenda
í. Stundum gera þær það þegar það
líður á meðferðina.
Stundum muna þær ekki eftir því
sem gerðist á meðan þær voru í stroki
því þær eru búnar að vera í vímu og
rugli. Ég þekki stúlku sem strauk að
heiman fimmtán ára gömul. En hún
man ekkert eftir tveimur vikum úr
lífi sínu. Hún fannst í húsi í Garða-
bæ þar sem Barnavernd fann þrjár
stúlkur á sama tíma. Hún getur ekki
munað neitt af því sem gerðist á þess-
um tveimur vikum sem hún var týnd.
Þetta er bara eitt dæmi.“
Horfa á ofbeldisverk
Guðbjörg Erlingsdóttir, ráðgjafi hjá
Foreldrahúsi, hefur einnig tekið á
móti stúlkum sem eru að koma úr
svona aðstæðum. „Stundum hafa þær
horft upp á það þegar þessir menn
eru að beita aðrar stúlkur hrotta-
legu ofbeldi. Þær eru í raunverulegri
lífshættu, það er raunveruleikinn. Í
mínum huga er það bara tímaspurn-
ing hvenær einhver deyr. Það hefur
reyndar komið fyrir að börn úr þess-
um hópi láta lífið. Oftar hafa þau þó
komist nærri því.“
Pétur segir að yngsta stúlkan sem
hann viti til þess að hafi látist hafi ver-
ið sautján ára. Guðbjörg furðar sig því
á afskiptaleysinu og ráðaleysinu sem
henni finnst afgerandi. „Þetta er um-
fangsmikill vandi og það er ekki ein-
falt að takast á við hann en eins og
staðan er í dag ríkir algjör þögn um
þetta. Við erum sofandi á verðinum.“
Öryggiskerfi halda börnum inni
Stundum fara þessar stelpur meðvit-
að að heiman í einhverri ævintýra-
mennsku á höttunum eftir djammi
og aðrar lenda í aðstæðum sem þær
komast ekki út úr. „Stundum er það
meðvituð ákvörðun að stelast út á
nóttunni til að hitta einhvern til að
djamma með einhverjum. Það er
mjög algengt. Þær ætla samt aldrei að
þetta endi svona. Ég held að foreldr-
um sé yfirleitt ekki mjög brugðið því
eitthvað hefur gengið á, þótt það sé
alltaf áfall þegar börnin hverfa. Oft-
ast gerist þetta mjög hratt. Á einu til
tveimur árum byrja vandræðin að
hlaðast upp í fjölskyldunni og það
þróast út það að krakkarnir fara að
stinga af og láta sig hverfa til að kom-
ast í neyslu. Foreldrar hafa jafnvel
brugðið á það ráð að setja upp örygg-
iskerfi í húsin sín til þess að verða þess
varir ef barnið laumast út. Ég þekki
dæmi um það.“
Guðbjörg segir að það sé rosalega
erfitt að takast á við þetta. „Flestir for-
eldrar gera eins vel og þeir geta. Þeir
eru reiðir, í sorg og áfalli. Þeir upplifa
þetta eins og þeir séu að missa barn.
Litla barnið þeirra breytist og það
breytist í eitthvert monster. Oft þola
börnin ekki foreldra sína á meðan
þetta stendur yfir en það breytist fljótt
aftur þegar þau komast út úr þessu.
Auðvitað eru þó til dæmi um að þær
komi úr erfiðum heimilisaðstæðum.“
Boðið gull og grænir skógar
Oftast byrjar þetta með því að þær eru
í slæmum félagsskap í skóla og eitt
leiðir af öðru. Þær standa ekki alltaf
höllum fæti en eru ævintýragjarnar og
hafa gaman af því að djamma. „Þeg-
ar þú byrjar í neyslu leiðir eitt af öðru.
Það er bara þannig. Á netinu kynnast
þær líka alls konar liði. Þar birta þær
myndir af sér léttklæddum og eru því
miður eins og litlar gleðikonur. Þær
telja sig öruggar á bak við tölvuna en
stefnumótin hrannast upp og þá er
orðið of seint að snúa við. Eftir smá
tíma í meðferð förum við með þeim
í gegnum þetta, látum þær taka þess-
ar myndir út og sýnum þeim hvernig
þær koma sér í þessi vandræði.
Það getur verið erfitt að ná þess-
um stelpum út úr þessu því það ligg-
ur við að það sé setið fyrir þeim þeg-
ar þær fara heim til sín. Það liggur
við að þær þurfi að fara huldu höfði.
Þær eru skíthræddar ef þær ætla að
reyna að standa sig því það fréttist af
þeim og þá eru þær sóttar og þessum
Fimmtán ára,
týnd í tvær vikur
og man ekkert
n Lögreglan hóf 219 sinnum leit að barni árið 2010 n Eldri menn leita uppi fórnarlömb
n 19 ára stúlku haldið fanginni í fimm daga n Þrjár stúlkur fundust hjá manni í Garðabæ
n Unglingsstúlkur heillast af fögru yfirbragði n Foreldrar þurfa stuðning
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir
blaðamaður skrifar ingibjorg@dv.is
„Þá upplifa þær sig
sem kvikmynda-
stjörnur. Þær halda að
þetta séu bara næs gæjar.
Í lífshættu Dæmi eru um að ungar stúlkur hafi orðið fyrir grófu ofbeldi eða horft upp á aðra beitta slíku ofbeldi. Á meðan eru þær í
raunverulegri lífshættu. Oft tekur langan tíma að vinna úr slíkri reynslu. sviðsEtt mynd