Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.2011, Blaðsíða 16

16 | Fréttir 15.–17. júlí 2011 Helgarblað
Allt á einum stað!
Bílaverkstæði | Dekkjaverkstæði | Smurstöð | Varahlutir
Þú færð fría olíusíu ef þú lætur
smyrja bílinn hjá okkur
Komdu með bílinn til okkar og
þú færð fría ástandsskoðun
„Samtök dúnútflytjenda eru að ein­
oka markaðinn á sama máta og olíu­
félögin gerðu. Það er samráð í verði
gagnvart birgjum og það er samráð
í verði gagnvart kaupendum,“ segir
Jón Sveinsson æðarbóndi, hreinsari,
dúnvöruframleiðandi og útflytjandi
á Miðhúsum í Reykhólasveit. Jóni
bauðst að vera með í samtökum dún­
útflytjenda í upphafi en segir að hann
hafi hryllt við þeim vinnubrögðum
sem átti að viðhafa innan þeirra. Jón
er einn af þremur útflutningsaðilum
sem standa fyrir utan félagið.
„Þetta er geðveikur maður“
Jón er eini dúnframleiðandinn á Ís­
landi sem þvær dúninn sjálfur og
hann segist því í raun vera með verð­
mætari vöru í höndunum en aðrir. Þá
er hann, að eigin sögn, einnig með
fullkomnari vélar en gengur og gerist
í dúnframleiðslu á Íslandi. Þrátt fyrir
það hefur honum gengið illa síðustu
ár að fóta sig á Japansmarkaði, sem
er stór. Hann kannaði hvernig á því
stæði og segir þá hafa komið í ljós að
mikill áróður var í gangi gegn honum
frá stóru heildsölunum.
„Maður er búinn að vera í þessu í
yfir tuttugu ár, gera þetta að ævistarfi,
byggja nýjar vélar og koma sér upp
viðskiptum. Svo er þetta kroppað af
manni með bolabrögðum. Þeir ráð­
ast á kaupendurna úti og segja: skipt­
ið ekki við Jón á Miðhúsum, þetta er
geðveikur maður,“ segir Jón og vísar
þar til símtals sem hann fékk frá er­
lendum kunningja sínum. Sá hafði
fengið þær upplýsingar frá aðilum
innan heildsölu í Reykjavík að Jón
gengi ekki heill til skógar. „Svo ráð­
ast þeir á bændurna og segja: skiptið
ekki við Jón á Miðhúsum, hann getur
ekkert selt, komið frekar til okkar.“ Jón
segist hafa verið með um tuttugu pró­
sent af framleiðslunni á tímabili en nú
sé hlutur hans óverulegur. „Þeir hafa
lokað á mig á markaðnum úti og náð
til sín birgjum hérna innanlands. En
ég er þó ekki af baki dottinn og ég finn
ný og rækta ný viðskiptasambönd.“
Gróðinni er í sölunni, ekki
tínslunni
Jón segir þó steininn hafa tekið úr
þegar hann opnaði nýjasta eintakið
af Bændablaðinu og sá þar að nýtt
kynningarefni um æðarfuglinn væri
í smíðum. „Ríkið er að borga fyrir
þetta með styrkjum í gegnum Æðar­
ræktarfélagið og Bændasamtökin
og það er verið að taka upp mynd í
verksmiðju keppinautanna sem eru
einnig í útflutningi. Kynningarefn­
ið kemur því væntanlega til með að
þjóna þeim sérstaklega,“ segir Jón
sem er eðlilega mjög ósáttur.
„Það er ekki verið að hygla einum
eða neinum í þessari mynd. Þetta er
almenn kynningarmynd um æðar­
rækt á Íslandi sem er tekin á fjölda­
mörgum stöðum,“ segir Guðbjörg
Helga Jóhannesdóttir, hlunninda­
ráðgjafi hjá Bændasamtökum Ís­
lands. Hún segir það hafa verið til­
viljun að Bændablaðið myndaði í
þessari ákveðnu verksmiðju, en nafn
verksmiðjunnar komi hvergi fram
í myndinni. Bændasamtök Íslands
koma ekki að gerð myndarinnar,
heldur eingöngu Æðarræktarfélag­
ið, að sögn Guðbjargar. Það fjármagn
sem fer í kynningarefnið kemur því
beint frá félagsmönnum en ekki frá
ríkinu.
Vill fá dúninn á uppboð
Jón hefur verið talsmaður þess að
fella út heildsölustigið og að dúnn­
inn fari frekar á uppboð. „Ég bar
þessa hugmynd upp á fundi félags
æðarræktenda og það var púað á
hana. Það var frá fulltrúum heild­
salanna því þeir myndu missa spón
úr aski sínum ef þetta fyrirkomulag
kæmist á.“
Hann segir heildsalana ekki taka
neina áhættu þegar illa gengur að
selja enda láta þeir framleiðendur
þá sitja uppi með hráefnið. Þá full­
yrðir Jón að heildsalarnir sitji beggja
vegna borðsins því fulltrúar þeirra
séu komnir inn í stjórn Æðarræktar­
félagsins. Það sé mjög óeðlilegt enda
sé það hagur þeirra að halda verðinu
gagnvart bændum eins lágu og þeir
geta.
Framleiðendur fá brot af
smásöluverði
Jón bendir á að æðardúnninn sé
mjög verðmæt vara en að hagnað­
ur framleiðendanna sé ekki nema
um 1/25 af smásöluverði vörunnar.
Meðalverð á sængum úr íslenkum
æðardún í Japan mun vera um tvær
milljónir króna en dæmi eru um að
sængur séu verðlagðar á allt að 45
milljónir króna. Þá eru sængurver­
in einnig úr gæðahráefni. „Þetta er
grein sem enginn veitir athygli og
enginn hugsar um en þetta er al­
vöru vara sem er að fara í eina mestu
lúxus afurð heims, en okkur er þrykkt
út í horn með hana,“ segir Jón sem
vill sjá breytingar sem fyrst.
Einangraður æðarbóndi
segir heildsala loka á sig
n Jón Sveinsson æðarbóndi segir félag dúnútflyjenda vera með áróður gegn sér n Sagður
vera geðveikur n Ríkið greiðir niður kynningarefni tekið upp í verksmiðju keppinautar hans „Þeir ráðast á
kaupendurna úti
og segja: skiptið ekki við
Jón á Miðhúsum, þetta er
geðveikur maður.
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
blaðamaður skrifar solrun@dv.is
Þvær dúninn Jón segist vera eini dún-
framleiðandinn á Íslandi sem þvær dúninn
sjálfur. Það geri vöru hans mun verðmætari
en annarra.
Enginn gróði í tínslu „Gróðinn felst ekki
í því að hlaupa hér út í allar eyjar í vindi og
roki og ganga klukkutímunum saman og
tína hráefnið,“ segir Jón.
Ósáttur Jón Sveinsson æðarbóndi segir samtök dúnútflytjenda stunda áróður gegn sér.
mynd JÓn SVEinSSon