Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.2011, Blaðsíða 19

Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.2011, Blaðsíða 19
Fréttir | 19Helgarblað 15.–17. júlí 2011 OPINBERAR SKULDIR HAFA FIMMFALDAST FRÁ 2008 n Skuldir hins opinbera hafa aukist úr 300 milljörðum í upphafi árs 2008 í 1.430 milljarða króna n Haraldur Líndal Haraldsson hagfræðingur segir lántöku ekki notaða til reksturs ríkissjóðs stóra liði eins og framlög til Íbúðal- ánasjóðs upp á að minnsta kosti tólf milljarða króna, tíu milljarða króna vegna yfirtöku Landsbankans á Spari- sjóði Keflavíkur, nærri fimm milljarða króna vegna kostnaðar við nýja kjara- samninga ríkisstarfsmanna og svo mætti lengi telja. „Ríkissjóður er búinn að vera að reka sig með halla síðan árið 2008. Nú liggur fyrir óopinber viðurkenn- ing frá Steingrími J. Sigfússyni, fjár- málaráðherra og Oddnýju G. Harð- ardóttur, formanni fjárlaganefndar, á því að áætlunin um hallalausan ríkissjóð í árslok 2013 muni ekki standast,“ segir Kristján. Að hans mati geri þau sér grein fyrir því að ef farið verði eftir núver- andi áætlunum séu þau að rústa því sem kallist grunnvelferðarþjónusta í landinu. Tekjuaukning ríkissjóðs hafi ekki verið samkvæmt áætlun og því verði mjög erfitt að setja fram nýtt fjárlagafrumvarp fyrir árið 2012 á komandi þingi. „Stjórnarmeirihlutinn átti í mikl- um vandræðum með að koma sam- an fjárlagafrumvarpi fyrir árið 2011 en þau fjárlög áttu að vera þau erfið- ustu. Fjárlögin fyrir árið 2012 munu ekki gefa þeim neitt eftir,“ segir hann. Auk þess berist nú fréttir af því að innflutningur aukist hraðar en út- flutningur sem heftir möguleika rík- issjóðs og annarra til þess að standa skil á afborgunum erlendra lána. Fá merki um bata Í upphafi vikunnar átti Jóhanna Sig- urðardóttir forsætisráðherra fund með Angelu Merkel, kanslara Þýska- lands. Þar hrósaði Merkel íslensk- um stjórnvöldum fyrir góðan árang- ur í efnahagsmálum og það hversu vel þeim hefði gengið að takast á við bankahrunið og afleiðingar þess á efnahagslíf landsins. Líklega verður að efast um það að Merkel hafi sett sig mjög vel inn í skuldastöðu ríkis- sjóðs Íslands. Aðspurður um það segir Kristján Þór að samkvæmt fréttatilkynningum stjórnvalda sé alls ekki allt neikvætt sem gerst hafi eftir hrun. „Fallið í landsframleiðslu virð- ist hafa stoppað þannig að við erum aftur komin í gang með hagvöxt þótt hann sé illa merkjanlegur. Lands- framleiðslan dróst saman um rúm- lega tíu prósent og enn hefur ekki tek- ist að leggja grunn að vexti hennar til frambúðar. Þetta hafa verið tíma- bundin ,,kvikuinnskot“ sem mælst hafa í hagvextinum fram til þessa. Væntingar um frekari vöxt byggja á aukinni einkaneyslu en hverjum manni má ljóst vera að skuldsett heimili landsmanna munu tæpast standa undir væntum varanlegum hagvexti. Við gætum hins vegar náð okkur hraðar upp úr niðursveiflunni ef núverandi þingmeirihluti léti af þráhyggju sinni um að koma fram alls kyns gæluverkefnum stjórnarflokk- anna sem bæði auka hallann á fjár- lögunum og draga úr verðmætasköp- un í landinu,“ segir hann. Að mati Haraldar Líndals eru fá merki um að ástand efnahagsmála hérlendis sé á uppleið. „Í fyrsta lagi held ég að stjórnvöld verði að setjast niður og semja um skuldir ríkissjóðs. Í öðru lagi er núverandi efnahags- ástand í þjóðfélaginu að valda okkur vandræðum. Hagvöxtur er ekki að ganga eftir eins og menn voru að spá. Ég er þeirrar skoðunar að menn séu of bjartsýnir um þann hagvöxt sem spáð er á þessu ári. Í þriðja lagi virðist peningastefna Seðlabankans ekki vera að ganga eft- ir. Verðbólga reynist nú meiri en spár gerðu ráð fyrir og stefnt var að með verðbólgumarkmiðum Seðlabank- ans. Gengi íslensku krónunnar hefur síðan fallið um fimm til sex prósent frá áramótum. Í fjórða lagi er seðlabankastjóri nú jafnvel að boða hækkun stýrivaxta sem mér finnst ganga þvert á það sem þarf að gerast og mun valda meiri verðbólgu. Það mun hækka skuldir og útgjöld ríkissjóðs, sveitarfélaga, fyrir- tækja og einstaklinga og fara beint út í verðlagið,“ segir hann. Einkaneysla vex hraðar en útflutningur Í gær, fimmtudag, birti greiningar- deild Íslandsbanka fréttir af því að aukning einkaneyslu landsmanna á öðrum ársfjórðungi hefði verið sú hraðasta frá því í upphafi árs 2008. Var aukningin mest í erlendri kredit- kortaveltu sem hafði aukist um heil 19 prósent að raungildi á milli ára. Verður að telja að þetta valdi stjórn- völdum miklum áhyggjum. Kristján Þór sagði sjálfur frá því nú nýlega í fjölmiðlum að á fundum sem fjárlaganefnd átti með fulltrúum frá efnahags- og viðskiptaráðuneytinu hefðu þeir verið með „rauðu blokk- ina“ uppi og beðið fjárlaganefnd um að fara varlega í alla útgjaldaliði sem kölluðu á gjaldeyri. Ráðuneytið hefði miklar áhyggjur af gjaldeyrisjöfnuði enda hefur út- flutningur ekki vaxið í takt við aukna einkaneyslu landsmanna. Haraldur Líndal segist mjög svart- sýnn á að gengi íslensku krónunn- ar muni styrkjast á næstunni. Helsta ástæða þess séu alltof háar erlendar skuldir íslenska þjóðarbúsins sem erfitt sé að standa skil á því okkur vanti gjaldeyri til þess. Litlar forsend- ur séu því fyrir styrkingu krónunnar. Vantar alla fjárfestingu Að mati Kristjáns Þórs ætti efnahags- kerfið á Íslandi að geta risið hraðar með því að láta heimilin og atvinnu- lífið í landinu komast betur af en raun ber vitni. „Við ættum að stuðla að því að út- flutningsgreinarnar sköpuðu sem mest verðmæti í stað þess að ráðast að þeim eins og gert hefur verið af núverandi stjórnarmeirihluta. Annars vegar með því að standa í vegi fyrir framkvæmdum á sviði orkunýtingar, svo sem gagnaverum og iðnaðaruppbyggingu, og hins vegar með hringavitleysunni í sjáv- arútveginum. Ferðaþjónustan hefur svo orðið illa úti vegna hærri skatta og þjón- ustugjalda. Meðan þannig er þjarm- að að þessum þremur burðarásum í atvinnulífi landsmanna þá er tómt mál um að tala að hér muni hefjast nýtt hagvaxtarskeið. Því miður er ekkert sem bendir til þess að áherslur ríkisstjórnarflokk- anna muni breytast á næstunni. Að óbreyttu mun ríkisstjórnin því skipa hagsmunum erlendra eigenda fjár- málafyrirtækja framar hagsmunum íslenskra heimila og fyrirtækja,“ segir Kristján að lokum. Grænt ljós á launaskerðingu Að mati Haraldar Líndal er nauðsyn- legt að fara í stóriðjuframkvæmdir á næstunni. Auk þess verði að taka betur á skuldavanda heimila og fyr- irtækja. Fólk sem hafi átt 50 prósent í fasteign sinni fyrir hrun sé nú að semja um 110 prósenta skuldsetn- ingu sem komi því í vítahring sem erfitt verði að komast út úr. „Ég get ekki séð að eftirspurn í hagkerfinu muni aukast á næstunni eins og áætlanir gera ráð fyrir. Það leiðir síðan til hækkunar skatta og meiri niðurskurðar hjá ríkinu til þess að ná fram hallalausum fjárlögum. Það er þó einkennilegt að eini lið- urinn sem ekki má snerta í fjárlögum er vaxtakostnaður ríkisins. Það má skerða laun fólks og þjónustu en það þykir ekki í lagi að fara og semja við kröfuhafa um að þeir fái minna í sinn hlut,“ segir Haraldur Líndal að lokum. Tegund Janúar 2008 Júní 2011 Hækkun% Upphæð Upphæð Verðtryggð ríkisbréf 15 milljarðar 103 milljarðar 687% Ríkisvíxlar 10 milljarðar 52 milljarðar 520% Óverðtryggð ríkisbréf 89 milljarðar 640 milljarðar 719% Skuldabréf á Seðlabankann 0 krónur 169 milljarðar Aðrar skuldir 30 milljarðar 55 milljarðar 183% Erlendar skuldir 164 milljarðar 411 milljarðar 251% Skuldir ríkissjóðs 308 milljarðar 1.431 milljarður 465% Hlutfall innlendra skulda 47% 71% 151% Hlutfall skulda af VLF 24% 93% 388% Tekjur ríkissjóðs 476 milljarðar 478 milljarðar 0,3% Fjármagnskostnaður* 22 milljarðar 74 milljarðar 336% *Heimild: lanasysla.is og fjármálaráðuneytið *Fjármagnskostnaður samkvæmt ríkisreikningi 2007 og fjárlögum 2011 Hækkun á skuldum og tekjum Hækkun á skuldum og tekjum hins opinbera 2008-2011: Skuldum vafin þjóð Skuldir hins opinbera hafa aukist úr 300 milljörðum í ársbyrjun 2008 í 1.430 milljarða. Ekki lán til reksturs ríkissjóðs Haraldur Líndal Haraldsson hagfræðingur segir umhugsunarvert hvert þeir peningar fara sem ríkissjóður hefur verið að taka að láni eftir hrun. Þeir hafi farið í allt annað en að reka ríkissjóð. Mynd GUnnAr GUnnArSSon „Ríkissjóður er mjög skuldsettur. Þótt öðru hafi verið haldið að fólki þá hafa skuldir hans verið að aukast. „Mér finnst það vanta meira inn í umræðuna af hverju ríkið hefur verið að taka þessi lán. Það spyr enginn um það.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.