Dagblaðið Vísir - DV - 09.09.2011, Blaðsíða 14

14 | Fréttir 9.–11. september 2011 Helgarblað
Tap á hvern sjóðsfélaga
13.000 krónur vegna N1
n 15 lífeyrissjóðir töpuðu alls 4,4 milljörðum króna vegna skuldabréfa N1 n N1 fór í skuldabréfaútboð, sem
Glitnir sá um, þremur mánuðum fyrir hrun n 200 þúsund sjóðsfélagar í sex lífeyrissjóðum tapa að meðal-
F
immtán íslenskir lífeyrissjóð-
ir hafa tapað 4,4 milljörðum
króna vegna skuldabréfa sem
þeir áttu í olíufélaginu N1. Við
fjárhagslega endurskipulagn-
ingu N1 áttu lífeyrissjóðirnir 14 pró-
sent af heildarkröfum í olíufélagið
sem hljóðuðu upp á alls 53 milljarða
króna. Samþykktu lífeyrissjóðirnir að
breyta skuldabréfum sínum, sem voru
upp á 7,4 milljarða króna, í hlutafé og
afskrifa þar með 60 prósent af kröf-
um sínum. Heildarafskriftir eru tald-
ar nema 4,4 milljörðum króna og eiga
lífeyrissjóðirnir nú hlutafé í N1 sem
metið er á um þrjá milljarða króna.
Í dag fer Almenni lífeyrissjóðurinn
með 2,7 prósenta hlut í N1, lífeyris-
sjóðurinn Stafir 2,6 prósenta, Sam-
einaði lífeyrissjóðurinn 2,13 prósenta,
lífeyrissjóðurinn Stapi 1,9 prósenta,
lífeyrissjóðurinn Gildi 1,5 prósenta
og Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda 1,1
prósents. Eins og sést með töflu í frétt
eru sjóðsfélagar í umræddum lífeyris-
sjóðum nærri 200 þúsund talsins en
þó má vera að nokkur fjöldi hafi borg-
að í fleiri enn einn sjóð.
Margir töpuðu peningum
Áhugavert er að skoða hversu mikið
hver sjóðsfélagi í umræddum líf-
eyrissjóðum hefur tapað að meðal-
tali vegna fjárfestinga sjóðanna í N1.
Þannig virðast sjóðsfélagar lífeyris-
sjóðsins Stapa hafa tapað mestu eða
nærri 22 þúsund krónum hver. Sjóðs-
félagar hjá Almenna lífeyrissjóðnum
hafa tapað um 17.500 krónum hver
að meðaltali og sjóðsfélagar Söfn-
unarsjóðs lífeyrisréttinda um 15.300
krónum hver. Þess skal þó getið að
vissulega hefur hver sjóðsfélagi borg-
að mismikið í iðgjöld hjá sjóðunum
en tafla með frétt er einungis sett fram
til viðmiðunar. Að meðaltali hafa þeir
nærri 200 þúsund sjóðsfélagar sem
eiga aðild að þeim sex lífeyrissjóðum
sem eiga mest í N1 tapað nærri 13 þús-
und krónum vegna fjárfestinga sinna
lífeyrissjóða í skuldabréfum N1 fyrir
bankahrunið.
Einnig má geta þess að af þeim
fyrir tækjum þar sem starfsmenn
greiða iðgjöld sín til lífeyrissjóðsins
Stafa eru starfsmenn N1 næstfjöl-
mennastir. Þannig tapa mjög marg-
ir starfsmenn N1 að meðaltali um tíu
þúsund krónum vegna fjárfestinga líf-
eyrissjóðs þeirra í N1.
Lífeyrissjóðir ósáttir
með yfirstjórn N1
DV greindi frá því fyrir stuttu að for-
svarsmenn margra lífeyrissjóða væru
ósáttir við að Hermann Guðmunds-
son væri enn í forstjórastólnum hjá N1
eftir fjárhagslega endurskipulagningu
olíufélagsins. Sjálfur sagði Hermann
hins vegar í samtali við Viðskipta-
blaðið nýlega að lánardrottnar félags-
ins væru sáttir við fjárhagslega endur-
skipulagningu þess. Hermann fór sem
kunnugt er með stjórn félagsins frá því
að Engeyingar yfirtóku fyrirtækið með
skuldsettri yfirtöku árið 2006 en ein-
ungis þremur árum eftir yfirtökuna var
félagið komið í þrot.
Heimildarmaður sem DV ræddi við
innan lífeyrisjóðakerfisins segist líka
furða sig á því að Eggert Þór Kristófers-
son, fyrrverandi framkvæmdastjóri
eignastýringar Glitnis, hafi verið ráð-
inn framkvæmdastjóri fjármálasviðs
N1 eftir fjárhagslega endurskipulagn-
ingu félagsins í sumar. Margir efast
um hæfni hans en Eggert hafði enga
starfsreynslu sem fjármálastjóri áður
en hann fór til N1. Þess skal getið að
DV sagði frá því síðasta föstudag að tvö
einkahlutafélög Eggerts, sem skuld-
uðu Íslandsbanka um 1.200 milljónir
króna vegna hlutabréfakaupa í Glitni
á árunum 2007 og 2008, hafi verið tek-
inn til gjaldþrotaskipta en engar eign-
ir fundust í þrotabúum félaganna sem
heita HEKT og EV Holding.
Ófullnægjandi upplýsingar hjá
Glitni 2006
Líkt og áður kom fram áttu 15 lífeyris-
sjóðir hlut í skuldabréfum N1 upp á
7,4 milljarða króna áður en olíufélag-
ið fór í fjárhagslega endurskipulagn-
ingu. Óhætt er að segja að tengsl N1
og Glitnis hafi verð mikil. Glitnir fjár-
magnaði að stórum hluta skuldsetta
yfirtöku Engeyinga á N1 árið 2006 en
það gerði einnig Kaupþing. Ástæða
þess að Kaupþing var fengið til að fjár-
magna hluta af kaupunum var sú að
við yfirtökuna á N1, sem þá hét Olíu-
félagið, náðu lántökur Engeyinga hjá
Íslandsbanka hámarki. Í skýrslu rann-
sóknarnefndar Alþingis segir að sem
hlutfall af eiginfjárgrunni bankans
fóru heildarútlán Glitnis til Engeyinga
yfir 20 prósent í byrjun árs 2006 við yf-
irtökuna á Olíufélaginu (N1).
Fljótlega eftir að Engeyingar
höfðu keypt N1 á yfirverði í upphafi
árs 2006 fór félagið í fimm milljarða
króna skuldabréfaútgáfu. Keyptu líf-
eyrissjóðir að stærstum hluta um-
rædd fimm milljarða skuldabréf. Hafði
Glitnir umsjón með sölu skuldabréf-
anna og var ætlað að afla gagna sem
gæfu nauðsynlega mynd af stöðu
félagsins.
Sameinaði lífeyrissjóðurinn sendi
nýlega frá sér athugasemd vegna
frétta um tap sjóðsins á skuldabréfum
N1. Þar sagði að sjóðurinn hefði keypt
skuldabréf á N1 árið 2006 upp á 500
milljónir króna. „Þegar bréfin voru
keypt var fyrirtækið hóflega skuldsett
og rekstur þess gekk vel og fyrirtækið
átti að hafa alla burði til að greiða
skuldabréfin til baka,“ segir í athuga-
semdinni. Þau gögn sem Glitnir veitti
lífeyrissjóðunum við umrætt skulda-
bréfaútboð árið 2006 voru einungis
ársreikningar Olíufélagsins (N1) fyrir
árin 2003 til 2005 en engar upplýs-
ingar voru gefnar um stöðu félagsins
eftir skuldsetta yfirtöku Engeyinga á
félaginu. Því virðist sem útboðsgögn
á þessum tíma hafi gefið ranga mynd
af stöðu félagsins. Þannig má nefna
að við fjárhagslega endurskipulagn-
ingu á N1 sem lauk í sumar var við-
skiptavild upp á 4,5 milljarða króna,
sem myndast hafði á árunum 2006 til
2010 eftir yfirtöku Engeyinga, færð að
fullu niður.
Skuldabréfaútgáfa rétt fyrir
hrun
Sumarið 2008, einungis þremur mán-
uðum fyrir hrun, fór N1 aftur í skulda-
bréfaútgáfu. Þá upp á tvo milljarða
króna. Aftur hafði Glitnir umsjón
með útgáfu skuldabréfs olíufélagsins.
Næsta víst má telja að Glitnir hafi á
þeim tíma vitað af því að stærstu eig-
endur BNT, sem átti N1 að fullu, voru
komnir í vandræði vegna skulda-
stöðu sinnar hjá bankanum. Ef Vafn-
ingsfléttan sem sett var upp í febrúar
2008 hefði ekki verið framkvæmd má
telja nokkuð víst að staða stærstu eig-
enda BNT sem lántakanda hjá Glitni
hefði verið orðin miklu verri þegar N1
fór í skuldabréfaútgáfu um sumarið.
Bæði forvarsmenn Glitnis og N1, þar
á meðal Bjarni Benediktsson, sem
fékk umboð til að skrifa undir Vafn-
ingsfléttuna, vissu að aukin vandræði
gætu verið í aðsigi á næstu mánuð-
um. Þrátt fyrir það var farið í skulda-
bréfaútgáfuna.
„Stjórn N1, sem útgefandi, lýsir
því yfir að samkvæmt okkar bestu vit-
und eru upplýsingarnar, sem lýsingin
hefur að geyma, í samræmi við stað-
reyndir og að engum upplýsingum er
sleppt sem kunna að skipta máli varð-
andi áreiðanleika hennar,“ segir í yfir-
lýsingu sem Bjarni Benediktsson, þá
stjórnarformaður N1 kvittar fyrir í júlí
2008.
„Glitnir hefur séð um gerð verð-
bréfalýsingar þessarar. Umsjónaraðili
lýsir því yfir að við gerð hennar var
aflað þeirra gagna sem að mati Glitn-
is banka hf. voru nauðsynleg til þess
að gefa rétta mynd af verðbréfunum,“
segir í yfirlýsingu frá Jóhannesi Bald-
urssyni, þáverandi framkvæmda-
stjóra markaðsviðskipta Glitnis. Þess
skal getið að Jóhannes var einn af
lykilþátttakendum í Stím-málinu sem
nú er til rannsóknar hjá sérstökum
saksóknara. Líklega hefði fjárhagslegt
tjón 15 lífeyrissjóða sem áttu skulda-
bréf í N1 orðið minna ef ekki hefði
verið farið í umrædda skuldabréfaút-
gáfu sumarið 2008.
Afskriftir kröfuhafa
Félag Hlutur í dag Kröfur Afskriftir Eign í dag
N1 alls 53000 31800 21200
Arion banki 39% 20670 12402 8268
Íslandsbanki 30,2% 16006 9604 6402
Glitnir 10,3% 5459 3275 2184
Almenni 2,71% 947 567 379
Stafir 2,62% 915 549 367
Sameinaði 2,13% 744 446 298
Stapi 1,92% 671 402 269
Gildi 1,49% 520 312 208
Söfn.sj. lífsr. 1,10% 384 230 154
Lífeyrissj. alls 14% 7420 4452 2968
Afskriftir kröfuhafa á N1 við fjárhagslega endurskipulagningu
Tap hvers sjóðsfélaga á N1
Sjóður Afskrift á N1 Fjöldi sjóðsfélaga Tap á hvern
Almenni 567 milljónir 32.435 17.495 kr.
Stafir 549 milljónir 53.927 10.173 kr.
Sameinaði 446 milljónir 37.516 11.888 kr.
Stapi 402 milljónir 18.415 21.832 kr.
Gildi 312 milljónir 40000 7.800 kr.
Söfn.sj. lífsr. 230 milljónir 15.041 15.313 kr.
Meðalupphæð taps: 197.334 12.701 kr.
Annas Sigmundsson
as@dv.is
Úttekt
„Þannig tapa mjög
margir starfsmenn
N1 að meðaltali um tíu
þúsund krónum vegna
fjárfestinga lífeyrissjóðs
þeirra í N1
Starfsmenn N1 tapa Af þeim fyrirtækjum þar sem starfsmenn greiða iðgjöld sín til
lífeyrissjóðsins Stafa eru starfsmenn N1 næstfjölmennastir. Þannig tapa mjög margir starfs-
menn N1 að meðaltali um tíu þúsund krónum vegna fjárfestinga lífeyrissjóðs þeirra í N1.
Skrifaði undir
Vafningsfléttuna
Bjarni Benediktsson
var einn þeirra sem
vissi árið 2008 að aukin
vandræði gætu verið í
aðsigi. Samt var ráðist í
skuldabréfaútgáfuna.