Dagblaðið Vísir - DV - 08.08.2008, Blaðsíða 12

föstudagur 8. ágúst 200812 Helgarblað DV
„Eitthundrað og tuttugu manns
missa vinnuna í rúmlega þrjú-
hundruð manna byggð og afkoma
margra fleiri er í hættu vegna söl-
unnar á kvóta og fiskvinnslu Kambs
á Flateyri. Hinrik Kristjánsson, eig-
andi Kambs, segir fátt annað að gera
en að gangast við raunveruleikan-
um. Enginn leigukvóti sé á lausu og
mistekist hafi að byggja upp fiski-
stofnana með kvótakerfinu.“ (DV
19.05.2007)
Þessar fréttir skóku Flateyringa
og aðra Vestfirðinga síðasta sum-
ar. Íbúar Flateyrar hafa alla sína tíð
byggt afkomu sína á sjávarútvegi.
Fyrir ári síðan leit út fyrir að ein
ákvörðun yrði til þess að samfélag-
ið við Önundarfjörð biði verulega
hnekki.
Seljendur urðu auðmenn
Kambur hf. í eigu Hinriks Kristj-
ánssonar og Steinþórs Bjarna Kristj-
ánssonar var gríðarlega stórt fyrir-
tæki, ein umfangsmesta fiskvinnsla
landsins. Hinrik átti ráðandi hlut.
Hjá fyrirtækinu unnu eitthundrað
og tuttugu manns, á sjó og á landi en
byggðin taldi rúmlega þrjúhundruð
manns. Síðla sumars í fyrra seldu
þeir aflaheimildir Kambs og hættu
fiskvinnslu á Flateyri. Hinrik sagði í
samtali við DV fyrir rúmu ári að ekki
væri hægt að leigja kíló af kvóta fyrir
tvöhundruð krónur. Útgerðafélagið
Kambur átti sjálft um þrjú þúsund
tonna kvóta. Fyrirtækið vann þó,
með leigukvóta, allt að níu þúsund
tonnum á ári. Sala á veiðiheimild-
um skilaði þeim miklum tekjum.
Hinrik, sem nú býr í Hafnar-
firði, var fimmti hæsti skattgreið-
andi landins í fyrra, samkvæmt
nýútkomnum tölum skattstjóra.
Tekjur hans af sölu Kambs námu á
milli 700 og 800 milljónum króna.
Steinþór Bjarni hagnaðist um 150
til 200 milljónir en hann flutti til
Ísafjarðar þar sem hann rekur
bæði trésmiðju og verslun.
Sægreifinn fór suður
Þegar Hinrik fór frá Flateyri
skellti hann einfaldlega í lás og ók
út á flugvöll. Húsið hans stendur
fullbúið á Flateyri en Land Cruiser
jeppi hans á flugvellinum. Í Hafnar-
firði keypti hann sér glæsivillu fyrir
72 milljónir króna og settist þar að.
Húsið greiddi hann með beinhörð-
um peningum. Í viðtali við Séð og
heyrt í vikunni sagði hann tengsl sín
við Flateyri sterk. „Það er nú bara
þannig með lífið að ekkert er eilíft.
Ég þurfti að selja en mestu skiptir að
nú hafa allir atvinnu á Flateyri og líf-
ið gengur sinn vanagang. Mér finnst
dásamlegt að koma vestur og geri
það eins oft og ég get,“ sagði hann.
Hvort sem ákvörðunin var Hin-
riki að skapi eða ekki er ljóst að hann
skildi Flateyri eftir sem kvóta-
laust byggðarlag. Hann
var réttnefndur sægreifi
í þessu litla þorpi og
Flateyingar byggðu
afkomu sína á þessu
stóra fyrirtæki sem var
í hans eigu. Það er sá
veruleiki sem margar
litlar byggðir búa við.
Bjargvættur
byggðarlagsins
Eftir brotthvarf Hinriks
til Hafnarfjarðar leituðu
forsvarsmenn Odda-
táar til sparisjóðs-
ins um fyrir-
greiðslu
vegna kaupa á frystihúsi Kambs. Að
Oddatá stóðu meðal annarra Kristj-
án Erlingsson. Kristján er systur-
sonur Einars Odds Kristjánssonar
heitins. Einar Oddur var áður einn
stærsti eigandi og driffjöður Hjálms
sem síðar sameinaðist Kambi. Auk
Kristjáns komu þeir Teitur Björn
Einarsson, sonur Einars Odds, Ill-
ugi Gunnarsson alþingismaður og
tengdasonur Einars Odds að mál-
um Oddatáar.
Þeir mættu andstöðu Angantýs
Jónssonar, sparisjóðsstjóra á Þing-
eyri, sem stóð í vegi fyrir því að þeir
fengju að færa veð sem nauðsynlegt
var til að kaupin gengju í gegn. Að-
stoðarsparisjóðsstjórinn, Eiríkur
Finnur Greipsson, á Flateyri var al-
gjörlega ósammála aðgerðum Ang-
antýs og urðu vegna þessa mikil átök
innan sparisjóðsins. Um tíma leit út
fyrir að Angantý tæk-
ist að bregða fæti
fyrir Oddatáar-
menn en mála-
lyktir urðu þær
að stjórn spari-
sjóðsins greip
í taumana og
fyrirgreiðslan
fékkst.
Tilkoma
Erlings og fé-
laga hleypti lífi
í Flateyringa á
nýjan leik. Teit-
ur Björn hefur
tekið við kyndli
föður síns en hann er
framkvæmda-
stjóri Eyrar-
odda hf.
Þar vinna
rúm-
lega
fjöru-
tíu
manns í stað eitthundrað og tuttugu
áður.
„Þetta fyrirtæki er rúmlega þri-
svar sinnum minna en Kambur
var,“ segir Kristján Erlingsson. Eyr-
aroddi er að stærstum hluta í eigu
fjölskyldu hans. „Við lögðum mikla
áherslu á að ráða alla þá sem voru
skráðir á Flateyri og áttu þar hús-
næði. Það fengu allir vinnu sem áttu
heima hér,“ segir Kristján en stór
hluti þeirra sem unnu hjá Kambi
voru farandverkamenn.
Gróði er aukaatriði
Aðspurður hvernig rekstur-
inn gangi segir Kristján: „Þetta er
fjandanum erfiðara. Við erum ekki
í þessu til að eignast pen-
inga.“ Hann vill lítið
segja um ástæð-
ur þess að hann
ákvað að hefja
atvinnurekstur á
Flateyri en bend-
ir á að hann sé
fæddur og upp-
alinn Flateyring-
ur. Ástæðurnar
segir hann marg-
ar. „Það sem öllu
máli skiptir er að
viðhalda atvinnu-
rekstri í byggðarlag-
inu. Það var það sem
við lögðum upp
með í upphafi.
Hvort við græð-
um peninga
á þessu eða
ekki er algjört
aukaatriði,“
segir Kristj-
án sem býr
stærstan
hluta árs-
ins í Úg-
anda. Þar
fæst hann
við flug-
fragt auk þess sem hann selur græn-
meti til Evrópu en Úganda er eitt fá-
tækasta ríki heims.
Landsbyggðin gleymdist
Afkoma Flateyringa ræðst af
stórum hluta á afkomu Eyrarodda.
Spuður hvort hann finni fyrir þeirri
miklu ábyrgð sem því hlýtur að
fylgja segir Kristján: „Það er samfé-
lagslegt verkefni að reka fiskvinnslu-
hús. Við vitum að umhverfi okkar er
ekki hagstætt en ég veit ekki hvort
það megi kalla þetta ábyrgð. Þetta
er verkefni sem við erum að vinna
að og við ætlum okkur að klára
það verkefni. Ég held að við séum
að klára ansi mörg mál sem gefa
ástæðu til nokkurrar bjartsýni.“
Kristján segir að sú
ákvörðun að setja kvótann
á bátana en ekki byggð-
arlögin sé ástæða þess
hvernig komið sé fyr-
ir landsbyggðinni nú.
„Árið 1992 var rætt
um hagræðingu. Ég
held að hagræðing-
in hafi orðið fyrir örfáa
einstaklinga sem voru í
viðskiptum. Hagsmunir
landsins í heild gleymd-
ust alveg. Það rann allt
til suðvestur-
hornsins
en
Sægreifinn Sem Slökkti ljóSið
Hinrik Kristjánsson, útgerðarmaður á Flateyri, seldi Kamb hf. fyrir um ári
síðan. Hann fór frá borði með hundruð milljónir króna en íbúar Flateyrar sátu
eftir með sárt ennið. Kristján Erlingsson, Flateyringur og athafnamaður í Úg-
anda sneri heim, stofnaði útgerð og reynir að blása lífi í þorpið á nýjan leik.
Bæjarstjórinn á Ísafirði telur að fólk beri ekki kala til þeirra sem áttu Kamb.
Skipstjórinn Níels Ársælsson á bæði góðar og slæmar minningar frá Flateyri.
Flateyri Íbúum bæjarfélagsins
við önundarfjörð fækkaði um 15
prósent á einu ári.
Flutti til Ísafjarðar steinþór Bjarni
Kristjánsson átti hlut í Kambi en er nú
atvinnurekandi á Ísafirði.
Uxu mjög hratt „Kambur hafði vaxið mjög
hratt og var stórglæsilegt fyrirtæki. Þeir voru
að vinna ótrúlegt magn af fiski,“ segir Halldór
Halldórsson, bæjarstjóri á Ísafirði.