Fréttablaðið - 12.12.2014, Qupperneq 30

12. desember 2014 FÖSTUDAGUR| SKOÐUN | 28
leggur af stað
á morgun!
Jólalest Coca-Cola fer í sína
árlegu hringferð laugar-
daginn 13. desember með
tilheyrandi ljósadýrð og
jólatónum. Þetta verður 19.
skiptið sem Jólalestin ekur
um Höfuðborgarsvæðið og
gleður íbúa og vegfarendur.
Fylgstu með ferð
Jólalestarinnar á coke.is
#Jolalestin
C
o
c
a
-C
o
la
a
n
d
t
h
e
C
o
n
to
u
r
B
o
tt
le
a
re
r
e
g
is
te
re
d
T
ra
d
e
m
a
rk
s
o
f
T
h
e
C
o
c
a
-C
o
la
C
o
m
p
a
n
y.
Nýverið var lýst yfir í
fjölmiðlum að fólk á öllum
aldri væri saman komið
á Austurvelli til þess að
mótmæla aðgerðum rík-
isstjórnarinnar. Í tilkynn-
ingu um mótmælin var
tekið fram að þau yrðu
friðsamleg þrátt fyrir að
reiði væri fyrir hendi, þar
sem þátttakendur kynnu
sig. Að kunna sig á jafnan
við í aðstæðum þar sem
gæta þarf hófs, halda sig
innan viðtekinna marka samfé-
lags og fylgja því hátterni sem
þykir við hæfi. Samfélag þar sem
allir virðast kunna sig getur hins
vegar reynst nærandi jarðvegur
fyrir rof á þöglum samfélagssátt-
mála.
Eitt slíkt rof átti sér stað um
daginn og var því rofi mætt í
mótmælunum á Austurvelli með
slagorðinu: „Jæja, Hanna Birna.“
Stuttu síðar vék ráðherrann og í
kjölfarið ræddi Sigmundur Davíð
um tíðarandann og umræðuna
um þjóðfélagsmál sem honum
þótti einkennast af neikvæðni og
heift. Skiptar skoðanir virðast því
vera um hvað það þýði að kunna
sig og hvernig skal bera sig úti
á torgi. Ég ætla að leyfa mér að
líta svo á að það að kunna sig vísi
til þess að þeir sem koma saman
til að mótmæla þekki sig og sín
mörk. Að fólk viti hvar og hvenær
þau vilja beita sér og beri kennsl
á aðstæðurnar sem kalla eftir því
að lífvaldi sé beitt gegn lífvaldi.
Nú standa yfir önnur mótmæli
í almannarými sem bera þegar
vott um mikla þrautseigju. Þau
hafa staðið yfir í mörg
ár á hverjum þriðjudegi,
hvernig sem viðrar. Um er
að ræða meðlimi félagsins
Lífverndar. Þeirra bænir
dynja ekki á valdhöfum
heldur á konum. Hópur-
inn stendur fyrir framan
Landspítalann með slag-
orðið: „Stöðvum fóstur-
eyðingar.“ Þeim orðum
er beint til kvenna sem
ganga þar inn um dyr og
mæta möguleika, vali sem
þær hafa á höndum. Minn líkami,
mitt val er slagorðið en nær lagi
væri einfaldlega að staldra við:
Minn líkami.
Tilræði
Hópurinn fyrir framan Land-
spítalann hefur líkt sinni líkam-
legu nærveru við mótmæli gegn
þrælahaldi. Hér miðla líkamar á
götu til annarra að þeirra rétt-
ur og sjálfsábyrgð séu engin,
undir yfirskini velvildar í garð
þeirra sem eru undir haldi ann-
arra. Ef það að kunna sig þýðir
að kunna skil á sjálfum sér og
finna samstöðu í að bera sam-
eiginleg kennsl á sjálfsábyrgð og
rétt, með því að staðsetja líkama
sinn úti á götu með öðrum líköm-
um, þá birtast í mótmælum Líf-
verndar ófriðsamleg og ofbeldis-
full mótmæli.
Sáttmáli einstaklinga um sam-
félag tekur á sig ýmsar myndir
í sameiginlegum rýmum. Land-
spítalinn og hans nærumhverfi
er eitt slíkt rými, eins og stofn-
unin hefur sýnt með uppsetningu
stöðumæla við bílastæði spítala-
lóðarinnar, til að hrekja burt þá
sem hafa ekki brýna þörf fyrir
gott aðgengi að lífsnauðsynlegri
þjónustu. Slíkt er minniháttar
aðgerð til þess að standa vörð um
réttindi. Landspítalinn ætti ekki
að hika við að taka enn afdrifa-
ríkari afstöðu í því sem nú gerist
á þeirra eigin plani með að neita
Lífvernd um að halda mótmæli
sín þar.
Hertar verkfallsaðgerðir lækna
vegna undirbúnings stjórnvalda
á einkavæðingu heilbrigðiskerf-
is eru svar við tilræði við samfé-
lagið. Þessi bón til Landspítalans
á miðjum átakatímum er bón um
samstöðu gegn öðrum slíkum til-
ræðum.
Ég vil því hér með hefja söfn-
un undirskrifta til að færa Land-
spítalanum, við kröfu um að gefa
konum í það minnsta þann frið að
færa átökin og áverkana annað:
https://www.change.org/p/
landsp%C3%ADtalinn-
st%C3%B6%C3%B0va-
m%C3%B3tm%C3%A6li-
l%C3%ADfverndar-%C3%A1-
l%C3%B3%C3%B0-land-
sp%C3%ADtalans?just_crea-
ted=true
Að kunna sig
Í ljósi þess að ríkisstjórn-
in vill óbreytt fyrirkomu-
lag með núverandi flug-
brautir verður að teljast
með ólíkindum, miðað
við hversu sterkri samn-
ingstöðu hún er í, að
þetta ráðaleysi viðgang-
ist árum saman. Réttast
væri að afturkalla skipu-
lagsrétt borgarinnar
varðandi flugvöllinn með
lagasetningu og hengja saman
staðsetningu á nýjum Landspít-
ala sem mótvægi á þröngsýni og
óbilgirni borgaryfirvalda. Það
er ágætis skiptimynt að borg-
arstjórn verði gert ljóst með
afgerandi hætti að spítalinn fari
úr borginni, t.d. í Kópavog eða
nágrannasveitarfélög.
Borgaryfirvöld þurfa að gera
sér grein fyrir að þau hafa ekki
ein með ákvörðunarvald að gera
varðandi framtíð flugvallarins. Í
ljósi þess að spítalinn er stærsti
vinnustaður landsins, sem borgin
hefur ómældar tekjur af, er hún
ekki í sterkri samningsstöðu að
hunsa þjóðarvilja um óbreytt-
an flugvöll. Einnig má benda á
að það er jafnlangt að ferðast
til næstu sveitarfélaga eins og
þaðan til Reykjavíkur til að leita
sér læknisþjónustu. Að sama
skapi mætti líka senda aðrar
stofnanir víðsvegar út um land.
Það er komið nóg af þessari
óstjórn og orðhengilshjali varð-
andi hvar flugvöllurinn eigi að
standa. Bendandi í allar áttir
varðandi nýja staðsetningu, t.d. á
Hólmsheiði, Löngusker og fleiri
misgáfulega staði. Flugmálayfir-
völd eru ítrekað búin að lýsa því
yfir að völlurinn verði að standa
í óbreyttri mynd eigi ekki að
skerða flugöryggi, samt er haldið
áfram að búa til nýjar skýrslur
til að hagræða staðreyndum.
Jafnvel „Rögnunefnd“ sem öllu
á að bjarga við úrlausn flugvall-
arins er aðeins til þess fallin að
draga þetta enn frekar á langinn
og halda skrípaleiknum áfram
með tilheyrandi kostn-
aði sem mun síðan vart
þola dagsljósið. Til upp-
rifjunar skal nefnt að
árið 2005 skipaði Sturla
Böðvarsson, þáverandi
samgönguráðherra, nefnd
til að setja fram lausnir.
Sú nefnd skilaði ítar-
legri skýrslu sem hefur
væntanlega kostað tugi
milljóna en virðist síðan
vera marklaust plagg. Yfirvöld
hafa lítið annað sýnt en úrræða-
leysi sitt með því að þæfa málið
í skjóli nefnda og athafnaleysis.
Það eru hreinlega engar fjár-
hagslegar forsendur til að byggja
nýjan flugvöll, jafnvel þó tæk-
ist að finna aðra staðsetningu.
Stjórnmálamenn og almenning-
ur þurfa að átta sig á að ekki er
endalaust hægt að halda áfram
með þeim óábyrga hætti sem
felst í mikilli skuldsetningu sem
bitnar á næstu kynslóðum.
Ráðaleysi
Borgarstjóri þarf líka að gera
sér grein fyrir að borgin er
meira en listaspírur og póstfang
101, ekki síst þar sem nóg pláss
er til að þétta byggðina í aust-
ur. Sé vesturhluti borgarinnar
svona verðmikill, hvers vegna á
þá sér ekki stað landfylling við
ströndina eins og á árum áður
var úti á Granda, í Sundahöfn og
víðar? Frekar skal allri efnis-
uppkeyrslu vera beint austur í
Rangárvallasýslu (Bolöldu) með
ómældum kostnaði og óþægind-
um fyrir vegfarendur. Slíkt er
til þess fallið að auka að ástæðu-
lausu akstur stórra vörubifreiða
þvert í gegnum borgina og á
Suðurlandsvegi, sem er þar að
auki einbreiður, með ómældum
aksturstöfum ásamt eignatjóni,
auknum rúðubrotum og slysa-
hættu sem hlýst af þessu fyrir-
komulagi. Það væri á nokkrum
áratugum unnt að gera landfyll-
ingu í suðvesturhluta borgarinn-
ar og víðar sem næmi þessum
ferkílómetrum sem flugvöllur-
inn tekur.
Borgarstjórn ætti að íhuga
að landsbyggðin hefur fyllilega
lagt sitt af mörkum til að byggja
velferðarkerfið upp í höfuð-
borg allra landsmanna. Lands-
byggðin á í húfi öryggi gagnvart
því að flugvöllurinn verði áfram
í óbreyttri mynd enda er hann
lífæð sjúkraflutninga ásamt því
að vera stysta, hraðvirkasta og
öruggasta samgönguæðin.
Það er umhugsunarefni að við-
gengist hefur áratugum saman
að flugvallarstarfsmenn sem og
flugfarþegar hafi þurft að sætta
sig við núverandi flugbragga
ásamt aðstöðuleysi í og við flug-
völlinn. Kjark- og ráðaleysi er
allsráðandi áratugum saman,
ásamt tómu hjali og yfirlýsing-
um um framtíð vallarins, og
ákvörðunarfælni. Sveitarstjórnir
á landsbyggðinni ættu að standa
betur saman og íhuga ráðaleysi
sitt sem einkennist af máttleysis-
legum ályktunum um hve flug-
völlurinn er þeim mikilvægur.
Borgaryfirvöld þurfa að fara
að láta af því að hagsmunir útval-
inna séu hafðir í hávegum með
gróðabraski og gæluverkefnum
við uppbyggingu borgarinnar.
Úrræðaleysið er jafnvel svo yfir-
gengilegt að það er ekki hægt að
komast að niðurstöðu um framtíð-
arstaðsetningu nýs kirkjugarðs
innan borgarinnar. Borgarstjórn
þarf að fara að gera sér grein
fyrir að hún þarf að láta af þröng-
sýni sinni og fara að standa undir
eðlilegum samfélagsskyldum.
Flugvöllur ekki einkamál
borgaryfi rvalda
SAMFÉLAG
Bryndís
Björnsdóttir
myndlistarmaður
➜ Skiptar skoðanir virðast
því vera um hvað það þýði
að kunna sig og hvernig skal
bera sig úti á torgi. Ég ætla
að leyfa mér að líta svo á að
það að kunna sig vísi til þess
að þeir sem koma saman til
að mótmæla þekki sig og sín
mörk.
SKIPULAG
Vilhelm Jónsson
fj árfestir
➜ Það er komið nóg af
þessari óstjórn og orð-
hengilshjali varðandi hvar
fl ugvöllurinn eigi að standa.
Bendandi í allar áttir varð-
andi nýja staðsetningu, t.d.
á Hólmsheiði, Löngusker og
fl eiri misgáfulega staði.