Náttúrufræðingurinn - 2009, Qupperneq 18

Náttúrufræðingurinn
82
(6. mynd).6,7 Á uppgangsárum til-
raunadýrafræðinnar var helsta mið-
stöð hennar Dýrafræðirannsókna-
stöðin í Napólí,8 sem stofnuð var
af þýska dýrafræðingnum Anton
Dohrn (1840–1909) árið 1872,9 og
síðar Sjávarlíffræðirannsóknastöðin
í Woods Hole, Bandaríkjunum, sem
stofnuð var 1888.10 Ástæðu þess-
ara viðbragða sumra dýrafræðinga
gegn formfræðinni rakti Ashworth
til „fljótfærnislegra getgátna“ tals-
manna fræðigreinarinnar, sem „kall-
aði skömm yfir þessa grein dýrfræð-
innar“. Ashworth lagði hins vegar
áherslu á að tími formfræðilegra gíf-
uryrða væri löngu liðinn. Af þessum
sökum talaði hann fyrir því að góð-
um formfræðigrunni yrði viðhald-
ið í námi dýrafræðinga. Það taldi
Ashworth mikilvægt þar eð þeir
sem vildu „sérhæfa sig í tilrauna-
líffræði“ yrðu að vera meðvitaðir
um þá staðreynd að „formfræði er
nauðsynlegur undanfari lífeðlis-
fræðinnar“. Niðurstaða hans var
því sú að formfræði skyldi hvorki
vera útilokuð né væri hún skaðleg
tilraunaaðferðafræðinni.11
Það sem vekur eftirtekt í frásögn
Ashworths af þróun tilraunadýra-
fræðinnar frá því á síðasta áratug
19. aldar er að hann nefnir engan
breskan dýrafræðing, enda voru
áhrif Haeckels á dýrafræðikennslu
í breskum háskólum slík að árið
1910 „yfirgnæfðu þróunarsögulegar
vangaveltur, sem byggðust á lýsandi
formfræði, dýrafræðilegar rann-
sóknir“.12 Staða breskrar dýrafræði
í upphafi 20. aldar var í sláandi
mótsögn við þá staðreynd að breskir
grasafræðingar höfðu hlúð að lífeðl-
isfræðinni frá því á áttunda áratug
19. aldar.13 Grasafræðingurinn Arthur
G. Tansley (1871–1955) og fjórir sam-
starfsmenn hans gerðu þetta að
umtalsefni í grein árið 1917, þar sem
þeir reyndu að spyrna við tilraunum
nokkurra háskóla til að aðskilja
plöntulífeðlisfræði og plöntuform-
fræði í námskrám skólanna.14 Fimm-
menningarnir bentu þar á að „hin
slæmu áhrif formlegs aðskilnaðar
lífeðlisfræði frá formfræði má sjá
með sláandi hætti innan dýrafræð-
innar“. Sökum læknisfræðilegrar
áherslu dýralífeðlisfræði í breskum
háskólum hafði dýrafræði, að þeirra
mati, „að mestu fengið sömu merk-
ingu og samanburðarlíffærafræði“.
Grasafræðingarnir bentu enn frem-
ur á að tilraunir til þess að endur-
lífga dýrafræðina með því að leggja
áherslu á t.d. erfðafræði hafi ekki að
fullu náð að lyfta greininni sem heild
upp; það sé „ekki gerlegt ef dýralíf-
eðlisfræði … er skilin útundan“.15
Ástæðan fyrir þessum aðskiln-
aði milli dýraformfræði og dýra-
lífeðlisfræði innan breskra háskóla
er líklega margþætt. Augljósasta
3. mynd. Ernst Haeckel (1834–
1919), þýskur dýrafræðingur.
2. mynd. Charles Darwin
(1809–1882).
6. mynd. Jacques Loeb (1859–
1924), bandarískur dýrafræðingur.
1. mynd. A.V. Hill (1886–1977),
breskur lífeðlisfræðingur.
5. mynd. Thomas Hunt Morgan
(1866–1948), bandarískur dýra-
og erfðafræðingur.
4. mynd. Hans Driesch (1867–
1941), þýskur dýrafræðingur.
7. mynd. E. Rays Lankester (1847–
1929), breskur dýrafræðingur.