Náttúrufræðingurinn - 2009, Page 40

Náttúrufræðingurinn
104
líklegur til að finnast á búsvæði
eins og Hvalfirði eða Breiðafirði.
Miðað við skjaldarstærð er tösku-
krabbi einnig margfalt þyngri og
því mun fiskmeiri og verðmætari
tegund. Nokkur ytri útlitseinkenni
ættu einnig að auðvelda aðgrein-
ingu tegundanna. Klettakrabbi er
líkt og töskukrabbi með tíu ávala
geira á fram- og hliðarbrún skjaldar
hvorum megin, en þeir eru tenntari
á klettakrabba, mest sá níundi á
miðri hlið. Aftasti geirinn er þó oft
lítt sýnilegur á litlum dýrum. Grip-
armar hafa hrjúfa áferð og ílanga
hryggi á klettakrabba en eru sléttir á
töskukrabba (1. og 4. mynd).
Lífshættir og útbreiðsla
Útbreiðsla klettakrabba er allvíð-
áttumikil við austurströnd Norður-
Ameríku, eða allt frá Labrador til
Flórída (2. mynd). Dýpissvið er
einnig mikið, 0–750 m, og heldur
krabbinn sig hlutfallslega meira
á grunnsævi á norðurslóðum og
öfugt þegar sunnar dregur. Því
má gera ráð fyrir að útbreiðslan
tengist nokkuð hitastigi sjávar, en
hitasvið virðist þó nokkuð vítt, eða
frá -2 til 29°C. Þá er seltusviðið
einnig talsvert, eða 25–35‰.11,12
Sem dæmi má nefna að krabbar
af öllum stærðum hafa fengist í
5°C heitum sjó í júnímánuði,12
þ.e. svipað hitastig og víða hér
við land að vori, t.d. í Breiðafirði.
Ekki er því ólíklegt að útbreiðsla
klettakrabba eigi eftir að aukast
við landið á komandi árum. Stærri
krabbar halda sig mest á hörðu
botnlagi en minni dýr fremur á leir-
eða sandbotni. Karldýr geta orðið
um 150 mm að skjaldarbreidd en
kvendýr verða sjaldan stærri en
100 mm.11
Veiðar
Nytjar eru talsverðar, einkum í
Kanada 7–9 þús. tonn á ári,8 og er
bæði um beinar gildruveiðar að
ræða í St. Lawrenceflóa og auka-
afla með ameríkuhumri (Homarus
americanus), t.d. í Fundyflóa.13 Við
norðausturströnd Bandaríkjanna
er klettakrabbi einnig veiddur við
beinar en oft blandaðar gildruveið-
ar á Jonah-krabba (Cancer borealis)
og klettakrabba en auk þess kemur
hann sem aukaafli við veiðar á
ameríkuhumri.
Niðurlag
Fjórar tegundir af ættkvíslinni Can-
cer er að finna í Norður-Atlantshafi.
Fundarstöðum hér við land á tösku-
krabba, sem kalla má grunnsjávar-
tegund í Norðaustur-Atlantshafi,
4. mynd. Klettakrabbi (Cancer irroratus). Ljósm./Photo: Anton Galan.
1. a) Fram- og hliðarbrún skjaldar með tíu fremur ávala geira
hvoru megin. Yfirborð griparma slétt. – Anterolateral margins
of carapace with broadly rounded lobes. Chelipeds smoothly surfaced
1. b) Fram- og hliðarbrún skjaldar með tíu tennta eða sagtennta
geira hvorum megin. – Anterolateral margins of carapace with
toothed or serrated lobes.
2. a) Fram- og hliðarbrún skjaldar með tíu sagtennta (oftast þrjár
tennur) geira hvoru megin; sá níundi á hliðum smátenntur.
Yfirborð griparma fremur slétt að framan en með ílöngum
smáhryggjum aftar. – Anterolateral lobes of carapace with den-
ticulate margins. The ninth or most lateral lobe with small sharp
teeth. Chelipeds with tubercules or short spines arranged in rows
on upper surface of carpus and palm.
2. b) Fram- og hliðarbrún skjaldar með tíu ávala en smátennta
geira hvoru megin, sá níundi á hliðum þó áberandi hvass-
tenntur. Yfirborð griparma hrjúft með ílöngum hryggjum.
– Anterolateral lobes of carapace with entire or granulate margins.
The ninth or most lateral lobe with one very prominent pointed
tooth. Chelipeds with ridges and carpus with reticulate pattern on
upper surface.
C. pagurus
2.
C. bellianus
C. irroratus
Greiningarlykill / Identification key
cm