Són - 01.01.2007, Page 88

HEBA MARGRÉT HARÐARDÓTTIR88
að tjá ást sína en kvíðir því. Í næstu tveimur erindum reynir hann að
finna úrlausn á vandanum en hann er of feiminn og getur ekki orðað
tilfinningar sínar. Niðurstaðan kemur í síðustu tveimur línum þriðja
erindis; hann verður að skilja við hana. Síðan er allt efni sonnett-
unnar tekið saman í lokalínunum sem sýna afstöðu ljóðmælandans til
sögunnar sem hann sagði af sjálfum sér.
Formtilraunir
Jakob er fyrsta íslenska skáldið sem gerði tilraunir með lengingu og
styttingu braglína í sonnettunni.29 Hann hefur ort í það minnsta sex
sonnettur þar sem bragliðir eru annaðhvort fjórir í hverri línu eða á
skiptast fjórir og þrír í línu.30 Dæmi um það síðarnefnda er kvæðið
„Spurning“ þar sem eru fjórir og þrír bragliðir á víxl og „Þrjár sonn-
ettur III“ þar sem síðustu tvö erindin hafa þrjá bragliði í stað fimm.
Einnig varð Jakob fyrstur til þess að brjóta upp venjubundna hrynj-
andi sonnettunnar með þríliðum31 og dæmi um það eru kvæðin „Skin
eftir skúr“, „Sonnetta (Þreyttan af dagsins gný ...)“ og „Eftir
Njálsbrennu“ úr Kaldavermslum og kvæðið „Líf“ úr Undir sól að sjá.
Vissulega hafði borið á því allt frá upphafi sonnettuskáldskapar á
Íslandi að í stað forliðar og tvíliðar í kjölfarið færi þríliður, enda oft
óhjákvæmilegt í samræmi við þá reglu í íslensku máli að fyrsta at-
kvæði orðs bera aðaláherslu. Jakob gengur í þessu máli lengra.
Jakob gerði margar tilraunir með rímið sem fyrr segir og er ekki
unnt að gera því nákvæm skil hér á þessum blöðum en gaman er að
líta á notkun hans á rímhljómum, sem voru venjulega fimm í hinni
hefðbundnu ítölsku sonnettu en sjö í þeirri ensku. Á eftirfarandi töflu
sést fjöldi rímhljóma sem Jakob notaði í sonnettum sínum. Ekki er
gerður greinarmunur á karl- og kvenrími í töflunni. tölurnar tákna
fjölda sonnetta:
Rímhljómar Ítalskar Enskar Samtals
ABCDEFG 5 7 12
ABCDEF 6 4 10
29 Hjörtur Marteinsson (1996:40).
30 Auk þeirra eru kvæðin: „Gríma“, „Trúboðið“ og „Manvísur V“ (Kaldavermsl) og
„Mín ástmey ljúf“ (Undir sól að sjá).
31 Hjörtur Marteinsson (1996:40).