Són - 01.01.2014, Page 31

Baráttan fyrir skáldskapnum 29
viðbætis nefndar innar, og eins og hann, í sinni uppruna legu mynd, er
hjart næmur og liðugt kveðinn, eins finnst oss „snúningur inn“ vera óvið-
feld inn tilgjörðar fullur og rammstirður…“ (1863:73).
Greinarhöfundi verður tíðrætt um þá viðleitni sem verið hefur
áberandi að sveigja texta sálm anna undir söng lögin og full yrðir að þar
hafi margt slysið orðið og alvarlegum göllum sálmanna fjölgað; í fyrsta
lagi „óíslenzkulega orðaskipun“, í öðru lagi „stirðleika ríms ins, sem
er andstæður fegurðar kröfum vorrar íslenzku brag fræði“, í þriðja lagi
„missir hins upp haflega búnings [bragar háttar]“ og í fjórða lagi „mis-
skilning þann, er hin þvingaða ríg bundna söng áherzla einatt hefir í för
með sjer“ (1863:73).
Höfundur tekur í þessu tilliti afstöðu með skáld skapnum „en ef
annars hvors skal án vera, þá kjósum vjer miklu heldur and ríkan og hjart-
næman sálm með söng göllum en þvingað og kjarna laust nýsmíði, sem
fylgir hníf-rjett hinum ströngustu söng lögum, heldur sjer við bók staf-
inn en missir andann“ (1863:73). Í þessum orðum krist allast vandi allra
þeirra manna sem gert var að endurskoða sálmana eins og síðar kemur
betur fram.
Að lokum gerir höfundur upp sínar hugmyndir um góðan sálma-
kveðskap:
Að lyktum leyfum vjer oss að benda á nokkra þá kosti, er að vorri
hyggju prýða mest hvern sálm sem er, og eru það: and ríki, mál feg urð,
liðug leiki og ljós og ein föld hugs un … Í brag fræðis legu til liti heyr ir
það til sannrar fegurðar, að sálm ur inn sje liðugt kveð inn, og lag ið við
hann á bæði að vera sam svar andi efn inu og rím falland inn lagað ur ept-
ir rjett um fram burðarreglum …
(1863:73–74)
Árið 1868 tekur Sveitar bóndi, sem svo nefnir sig, til máls í Norðanfara
(1868:33) og blöskr ar sá seina gangur sem orðið hefur á lag fær ingum á
sálma bókinni þrátt fyrir margar bænir og ábend ingar. Í næsta tölublaði
Norðan fara kemur fram í stuttri til kynn ingu ritstjóra að biskup hafi
einmitt ákveðið að í næstu útgáfu sálma bókar innar yrði við bætir inn
prentaður með bók inni. Auk þess bendir rit stjórinn á að biskup hafi
nú sent umburðar bréf til pró fasta lands ins og beðið þá að safna saman
góðum sálmum og senda sér „svo þeir gætu komið í stað þeirra sálma
í Messu saungs bók inni, sem almenn ingi sízt geðjaðist að …“ Ritstjór-
inn greinir og frá því að biskup hafi nú sett nefnd í málið til að velja
þá bestu sálma sem inn koma og raða sálm unum niður, semja registur
yfir alla sálm ana og nöfn skáld anna og undir búa hand ritið fyrir prentun
(Norðanfari 1868:37).