Són - 01.01.2014, Side 45

Baráttan fyrir skáldskapnum 43
kann að virðast sem þar hafi Helgi dregið víg tennurnar úr þessum línum
en Jón Helgason full yrðir að Matt hías hafi kunnað Helga þakkir fyrir
(Jón Helgason 1926:50 neðanmáls).
Í bréfi til Jóns Jónssonar á Stafa felli gerir Matt hías upp hug sinn til
hinn ar nýju sálma bókar: „Sakir þ[eir]ra eldri er meiri hluti bókar innar
con serva tiv og fjörlítill; þó eru ýmsir séra H H s sálmar góðir og stöku
afbragð.“ Valdimar er að mati Matthíasar „langt mest ur og beztur“ og
sálmar hans „margir ágætir“ (Matthías Jochumsson 1972:105).
Í bréfi til Jóns Bjarnasonar metur Matthías enn verk nefndarinnar:
„Aðal galli sálmabókarinnar í mínum augum er hinn forn ortho doxi blær
og andi (efni og efnismeðferð) hennar. Sá sálma kveð skapur á ekki við
rétta brag liðu og kveð andi vorra tíma, og því síður við vort hugsunar form,
sjón, heyrn, smekk, ilman, til finning, trú, von og kærleika“ (Matthías
Jochums son 1935:375). Þannig finnur Matthías að því að gömlum hug-
mynd um, úreltum að hans mati, sé nú þröngvað inn í nýtt form.
Ný sálmabók 1886
Sjaldan hefur nokkurri bók á Íslandi verið fagnað svo mjög sem hinni
nýju sálma bók. Flestir tóku bókinni fagnandi og fluttu henni lof. Það
skýtur þó skökku við að í Heims kringlu birtist grein um verkið sem slær
nokkra var nagla: „Það er biskup landsins, sem felur 7 guð ræknis skáldum
á hendur að gera bókina úr garði, 6 prestum og einu skikkan legu og
mein lausu „þjóð skáldi [Steingrími Thorsteinssyni]“. Það er svo synodus,
sem biður ráð gjafann yfir Íslandi um að Ís lendingar megi söngla á þessa
bók, þegar þeir sjer staklega ætli að snúa huga sínum til guðs“ (nýkomnar
bækur 1886:2). Höfundur þessa ritdóms er harla ósáttur við þessa aðferð;
bókin eigi ekki rætur í trúarlífi þjóðarinnar heldur sé hún færð þjóð inni
til not kunar að ofan. Þrátt fyrir þetta lýsir höfundur nokkurri ánægju
með verkið:
Það er ekki nóg með það, að hún er sú langbezta sálmabók, sem Ís-
lend ingar hafa nokkurn tíma sungið á. Hún er meira að segja snöggt
um betri en menn strangt tekið gátu vonazt eptir … En útgáfu nefnd in
hefur leyst verk sitt sam vizku sam lega af hendi. Hún hefur auð sjáan-
lega gert sjer far um að vanda sálmana sem mest. Hún hefur numið
burt hvert hneyksli, sem hún hefur getað sjeð, og það var náttúr lega
mikið verk.
En þó nóg sje af sálmunum til á voru máli, þá hafa mennirnir
eigin lega ekki haft um auðugan garð að gresja. Íslenzkur sálma skáld-
skapur hefur sjaldnast skarað fram úr í neinu, nema þynnkunni.
(1886:3)