Són - 01.01.2014, Page 81

„Þrotið er nú efnið og Þulan Búin er“ 79
2.2 Þululjóð sem sérstök bókmenntagrein
Bragform og yrkisefni Huldu í „Ljáðu mér vængi“, meðal annars hvern-
ig hún sam einaði þjóðlegan arf og nýja straum í ljóð listinni, heill aði
skáld kon urn ar Theodoru Thoroddsen, Ólöfu Sigurðar dóttur, Ólínu
Andrés dóttur og Guðrúnu Jóhanns dóttur. Þær gerðu bæði efni og form
að sínu og nefndu ljóð sín hik laust þulur þegar þeim fannst við eiga. Það
varð svo að mati Yelenu Sesselju Helgadóttur smám saman að eins konar
„klass ísku þulu formi“ og það þrátt fyrir þá þversögn að eitt helsta ein-
kenni þulna síðari alda sé háttleysa (2003:130). Fræði menn, sem fjallað
hafa um þulur, hafa verið feimnir við að nota þuluheitið um um rædd
ljóð skáld kvennanna. Jón Samsonar son kallar þau „ljóð með þulu sniði“
(1983:312) og Ögmundur Helga son nefnir þau „þululjóð“ (1989:409).
Yelena Sesselja Helgadóttir hefur fært sannfærandi rök fyrir því að
þulur um ræddra skáldkvenna eigi fátt sammerkt með þulum síðari alda,
hvorki er varðar, efni, efnistök eða bragform, heldur sé það fyrst og
fremst ímynd gömlu þulnanna í hugmynda heimi sam tímans sem skáld-
konurnar nýttu sér. Sá hugmynda heimur hafi að mestu byggst á of víðri
skil greiningu Ólafs Davíðs sonar á þulum í Íslenskum gátum, skemmt­
unum, vikivökum og þulum eins og áður hefur verið vikið að. Þessa ímynd
notuðu skáld konurnar að mati Yelenu Sesselju „til að ryðja sér til rúms
á skálda bekk, losna undan fjötrum hefð bundinnar ljóða gerðar 19. aldar
og leiða inn í íslenskan kveðskap þær nýrómantísku nýjungar sem þegar
komu fram í evrópskri ljóðagerð, ekki síst notkun vísana í stór auknum
mæli“ (2003:144).
Þulur skáld kvenn anna eru að mati Yelenu Sesselju heil steypt bók­
mennta verk (2003:132) sem hún nefnir höfunda þulur eða „þulu ljóð“
(2003:139) eins og Ög mundur Helga son gerir. Niður staða hennar er því
sú að þulu ljóðin séu „ný, rómantísk bókmennta grein“ (2003:139) sem
megi „þó varla bera þulu nafn með réttu“ (2003:144). En það voru fyrstu
þulur Huldu sem mótuðu bók mennta greinina og léðu henni þann svip
sem hélst að mestu út alla tuttugustu öldina (2003:141).
3. Þulur sem kvenlegt form og barnaefni
Fyrr á tíð tilheyrðu þulur ekki kvennamenningu sérstaklega en hin nýja
bókmennta grein, þululjóð, varð fljótlega „það sem kall að er „kvenna-
bókmenntir““ (Yelena Sesselja Helgadóttir 2003:142). Þulu ljóðin hafa
greini lega höfðað meira til skáldkvenna en karlskálda á fyrri hluta
tuttug ustu aldar þótt þeim bregði vissulega fyrir hjá körlum, einkum