Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.2008, Qupperneq 59

FÖSTUDAGUR 23. MAl 2008 59
P
PV Helgarblað
signa sig. Og brátt birtist myndin af
líkinu á forsíðum allra blaða í heimi.
IBros virtist leika um varir Ches í
dauðanum. Samlíkingarvið líkKrists
kviknuðu fljótt. Che varð táknmynd
um veröld víða. En það hafði hann
Iraunar verið lengi.
Þetta hófst allt saman þegar Che
Guevara og Fidel Castro hittust í
Mexíkóborg 1955. Castro hafði verið
náðaður af Batista og vísað úr landi.
Ernesto Guevara var á löngu ferða-
lagi um Suður-Ameríku sem margir
Argentínumenn þekktu nánast ekk-
ert til. Ferðalagið hófst á mótorhjóli
og 50 árum seinna var gerð fræg kvik-
mynd um þann hluta ferðarinnar.
Viðurnefnið Che
Guevara hafði heimsótt þorp
Inkanna í Machu Picchu. Og bylt-
ingarslóðir í Bólivíu. Þar höfðu
landeigendur verið hraktír á brott
af jörðum sínum en þegar fátækir
bændur af indíánaættum komu til
að fá sinn skerf af jörðunum, eins og
þeim hafði verið lofað, létu leiðtogar
byltíngarinnar úða yfir þá skordýra-
eitrinu DDT. Guevara fylltíst heilagri
reiði. í Gvatemala varð hann svo vitni
að valdaráni bandarísku leyniþjón-
ustunnar CLA sem steypti af stóli lýð-
ræðislega kjömum forseta. Sá hafði
unnið sér til óhelgi að reyna að þjóð-
nýta eignir bananasamsteypunnar
United Fruit.
Það vom hinir nýju vinir Ernestos
frá Kúbu sem fóm að kalla hann
„Che" en með því orði ljúka Argent-
ínumenn gjaman setningum. „Che"
stendur fyrir eitthvað í líkingu við
„skilurðu?"
Gengið á land á Kúbu
í nóvember 1956 var Che einn
82 byltíngarmanna sem tróðust um
borð í smábátínn Granma og náðu
landi á Kúbu þar sem hefja skyldi
skæmhernað. Che var í byrjun lækn-
ir hópsins en varð með tímanum
einn helstí herforinginn.
Undir lokhemaðarins tóku menn
hans bæinn Santa Clara og náðu
óskemmdri heilli brynvarinni lest.
Hann var að verða söguffægur.
Á götunum var sungið:
Quitate de la acera
Mira que te tumbo
Que aquí viene el Che Guevara
Acabando con el mundo.
Lausleg þýðing hljóðar svo:
Burt af gangstéttinni. Ég ýti þér
í burtu. Hér kemur Che Guevara og
boðar heimsendi.
Che Guevara (lengst t.v.), Fidel Castro og
aðrir skæruliðar Skipuleggja aðgerðir gegn
stjórn Batista á Kúbu í Sierra Maestra-fjöllum 1958.
Camilo Cienfuegos var einn dáð-
astí leiðtogi byltingarmanna og vinur
Ches. Hann gantaðist með að hann
gæti orðið forríkur á því að setja Gu-
evara í búr og ferðast með hann um
Kúbu til að sýna hann gegn greiðslu.
Þegar skeggjaðir stríðsmennimir
komu niður úr Sierra Maestra-fjöll-
um 1959 og hröktu einræðisherrann
á flótta vom meira að segja Banda-
ríkjamenn þeim velviljaðir. Litíð
var á þá sem eins konar Hróa hött.
Fyrst sögðu þeir að byltíng þeirra
væri græn eins og pálmatrén á Kúbu.
Kúbanskir auðmenn sem tóku fljót-
lega að tínast úr landi sögðu hins
vegar að bylting Castros og Ches væri
eins og vatnsmelóna: græn að utan
en rauð að innan. Fyrir Che Guevara
var Gvatemala vítí tíl vamaðar. Fidel
Castro hafði lofað víðtækum umbót-
um. En yrði þeim hrint í ffamkvæmd
var Che sannfærður um að Banda-
ríkjamenn yrðu snöggir að grípa inn
í eins og þeir höfðu gert gegn ríkis-
stjórn Arbenz í Gvatemala.
Rétt reyndist að fljótlega stefndi í
óefni í samskiptum Kúbu og Banda-
ríkjanna. En í miðju kalda stríðinu
hafði Kúba tromp á hendi. Níkita
Krústsjov leiðtogi var tilbúinn að
Um fimmleytið
mánudaginn 9.
október 1967 Lík
Ches Guevara flutt frá
flugvellinum í
Vallegrande á sjúkrahús
í grenndinni. Höfundur
greinarinnar, Björn
Kumm,tók myndina.
styðja sósíalíska byltíngu aðeins
nokkra tugi kílómetra frá ströndum
Bandaríkjanna.
Svar Bandaríkjanna var efnahags-
þvinganir sem í ár hafa verið við lýði
í 45 ár.
Grýla í Bandaríkjunum
Ekki leið á löngu þar til Che var
orðinn helsta grýlan í heimsmynd
Bandaríkjamanna. Honum var lýst
sem hinu rauða hörkutóli að baki
Castros. Hann lék aðalhluverkið þeg-
ar fjöldi stuðningsmanna hins brott-
flúna einræðisherra var tekinn af lífi.
Þetta voru menn úr her og lögreglu,
margir þeirra fjöldamorðingjar. Mörg
hundruð þeirra voru drepnir, oft fýr-
ir ffaman kvikmyndavélar. Þetta voru
Núrnberg-réttarhöld Kúbu, útskýrði
Castro, en þessi skýring var ekki tek-
in gild í Bandaríkjunum.
Aldrei var veröldin nær þriðju
heimsstyrjöldinni en í október 1962
eftír að Kúbverjar samþykktu að Sov-
étmenn kæmu kjarnorkuvopnum
fyrir á Kúbu. John F. Kennedy Banda-
ríkjaforsetí hótaði innrás. Níkita
Krústsjov lét undan síga í taugastríð-
inu sem í hönd fór. Án þess að spyrja
Kúbverja ákvað hann að fjarlægja
kjarnorkuvopnin frá Kúbu.
Che Guevara og Fidel Castro
fannst þeir sviknir en í kalda stríð-
inu varð Kúba smátt og smátt nær
algerlega háð Sovétríkjunum efna-
hagslega. Krústsjov bentí á stuðn-
ing sinn við byltínguna á Kúbu þegar
Mao Zedong í Kína sakaði hann um
ræfilsskap í viðureigninni við Banda-
ríldn.
Stefna Sovétríkjanna var að eiga
ffiðsamleg samskiptí við kapítah'sk
ríki á Vesturlöndum. Che Guevara
var æ gagnrýnni á þá stefnu. Hon-
um fannst stuðningur Sovétríkjanna
við Víemam hvergi nærri nægur og
gagnrýndi kommúnistablokkina fyr-
ir að arðræna þriðja heiminn ekki
síður en kapítalistaríkin.
Byltingin flutt út
(--------------------------\
Framhald
ánæstusíðu
\____________
ÆVICHESGUEVARAIARTOLUM
IAÐUR
1928 Ernesto Rafael Guevara de
la Serna fæðist I Argentínu.
Hann tilheyrir yfirstéttarfólki af
spænskum og írskum ættum.
1951 Heldur I mótorhjólaferð um
Suður-Ameríku.
1953 Tekurlæknaprófogfertil
Gvatemala.
1955 Hittir Fidel Castro í Mexíkó-
borg.
1956 Gengurá land á Kúbu ásamt
Fidel Castro.
1959 Skæruliðarnirá Kúbu vinna
sigur og taka völdin I landinu.
1965 Ferfra Kúbu til Kongó.
1966 Kemur til Bólivíu til að hefja
skæruhernað.
1967 Handtekinn og drepinn I
Bólivíu.
BRASILIA
7^-f'
Tvatn|kð ? BÓLIVÍA
KVRRA
Hann sá lík Ches Guev-
ara
„Það höfðu margir safnast saman á flugvellinum
í Vallegrande- blaðamenn, íbúará staðnum,
hermenn - þegar lík Ches var losað frá þyrlunni.
Nokkrum mínútum síðar- íanddyri sjúkrahúss
- fékkég að sjá byltingarmanninn Che Guevara.
Þá tók ég myndina hér að ofan. í nokkur augnablik hélt ég að hann væri enn
á lífi. Hann var ósköp friðsæll á svipinn. Augun voru opin. Hermennirnir í
kringum börurnar óskuðu hver öðrum til hamingju. Fólkið gægðist forvitið
á milli þeirra. Um sexleytið fór að dimma. Við yfirgáfum þessa líkvöku til að
tilkynna umheiminuni að Che Guevara væri fallinn." Björn Kumm
Fidel Castro í miðið Stýrði skæruhernaði á
Krihu þar sem Che Guevara var einn helsti
hjálparkokkur hans. Myndin var tekin 1957.