Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.2008, Side 74

74 FÖSTUDAGUR 23. MAf 2008
Fókus DV
YFIRDRÁP í HURÐUM
MAGNÚS HELGASON opnar sýningu sína Yfirdráp í Virtus við Laugaveg í
dag, föstudag. Sýningin ferfram ísýningasal sem kallast Hurðir.
Setning sýningarinnar stendur frá klukkan 17 til 19.
UÚFIR ENDURFUNDIR
Hatturinn er enn á sínum stað
og Indy getur enn látið smella í
svipunni en helvíti er hetjan samt
orðin roskin.Þau nítján ár sem hafa
liðið frá því lndiana Jones fór í síð-
ustu krossferðina þar til hann fer
nú aftur í leðurjakkann og eltist við
forláta kristalshauskúpu, sem býr
yfir miklum dularmætti, hafa sett
sitt mark á Harrison Ford. Þrátt fyr-
ir að elli kerling sé farin að narta í
hælana á leikaranum fer hann samt
tiltölulega létt með að skila okkur
þeim Indiana Jones sem við viljum
sjá og höfum saknað í tæpa tvo ára-
tugi.
George Lucas og Steven Spiel-
berg taka ellismellinn líka hárrétt-
um tökum og reyna hvergi að fela
að Indy er eldri og stirðari og aldur-
inn er notaður með miklum ágæt-
um í kómískum tilgangi. Nú þarf
Indy virkilega að hafa fyrir hetjulát-
unum og stendur frammi fyrir því
að hann er við það að verða of gam-
all fyrir þetta brölt.
Biðin eftir þessu margboðaða
framhaldi hefur verið svo löng að
harðir aðdáendur Jones voru marg-
ir hverjir farnir að gefa upp alla von
um að kempan myndi eiga aftur-
kvæmt á hvíta tjaldið. En nú er hann
lolcsins mættur og komi hann fagn-
andi þótt Indiana Jones og Kon-
ungdæmi kristalshauskúpunnar sé
síður en svo gallalaus mynd.
Þeir félagar Spielberg og Luc-
as hafa fyrst og fremst skýrt þessa
löngu töf með þeim rökum að þeir
hafi ekki viljað leggja í annan forn-
leifaleiðangur með Ford fýrr en þeir
dyttu niður á pottþétta sögu og skot-
helt handrit. Sagan að þessu sinni
er þó slík moðsuða og á köflum svo
stefnulaus að maður á bágt með að
trúa að það hafi tekið 19 ár að grafa
þetta upp. Reikult handrit gemr í
mörgum tilfellum verið dauðadóm-
ur yfir bíómynd en þegar Indiana
Jones er annars vegar ræður sögu-
þráðurinn ekki úrslitum. Svo lengi
sem Jones er í formi og spenmmni
er haldið með hraðri keyrslu erum
við í toppmálum.
Fyrsta Indiana Jones-myndin,
Ránið á týndu örkinni, endurvakti
á sínum tíma gamlan 3 bíó-fflíng og
heillaði unga sem aldna með nýju
og göróttu víni í eldgömlum belg.
Þessi mynd er enn langbesta Indi-
ana Jones-myndin og þær þrjár sem
fylgt hafa í kjölfarið standa henni
enn mislangt að baki. Almenn sátt
ríkir um að önnur myndin sé sú
slappasta en það breytti þó engu
um að hún skilaði því sem af henni
var ætlast. Lucas og Spielberg létu
samt þau boð út ganga þegar þriðja
myndin kom út að með henni vildu
■:i4diJ;l^^wiicn^7T«r»TrfTiflr!TO1
■mTT.i i*i« |.vj iix*Mnihl f-.i ý-1
|.t] [tj» | H (»1 [j | (liliVM <«!TT»
INDIANAJONES irkirk
ANDTHE KINGDOM OFTHE CRYSTAL SKULL
LEIKSTJÓRN: Steven Spielberg.
AÐALHLUTVERK: Harrison Ford,
Cate Blanchett, Karen
Allen, Shia
BÍÓDÓMUR
þeir biðja aðdáendur Jones afsök-
unar á mynd númer tvö.
Síðasta krossferðin svínvirkaði
og það sama má segja um Kon-
ungdæmi kristalshauskúpunnar.
Myndirnar eru um margt líkar og í
báðum rambar ýktur söguþráður-
inn á mörkum hins mögulega. Eins
og reyndar í tveimur fýrstu mynd-
unum. Nú er hins vegar árið 1957
runnið upp og nasistarnir sem Indi-
ana Jones barðist áður við heyra
sögunni til. Nú er Rússagrýlan hins
vegar komin á kreik og á þeim bæn-
um er engu minni áhugi á kukli og
söfnun dulrænna fornmuna sem
eiga að gera þeim sem hafa glingr-
ið undir höndum kleift að leggja
heiminn að fótum sér.
Cate Blanchett leikur ábúðar-
mikla og banvæna frauku sem var
í uppáhaldi hjá Stalín og hefur yf-
irumsjón með galdrabrölti Rússa.
Indy flækist inn í leit hennar að
kraftmikilli kristalshauskúpu og
þarf að rifja upp gamla takta til þess
að bjarga hinum frjálsa heimi eina
ferðina enn.
Hér er ekkert verið að finna upp
hjólið og myndin sver sig fullkom-
lega í ætt við forverana. Hún byrjar
með látum, eins og lög gera ráð fýr-
ir, og svo er drjúgum tíma eytt í elt-
ingarleik Jones við flóknar vísbend-
ingar gamals kollega sem lýkur með
því að hann finnur hauskúpuna eft-
irsóttu. Þá er ekki eftir neinu að bíða
og Spielberg gefur allt í botn í æsi-
legum lokakafla sem klikkar ekld.
Sagan leyfir Spielberg meira að
segja að blanda geimverum í mál-
ið en þær hafa verið leikstjóranum
hugleiknar sfðan í æsku. Hér renna
því saman Indiana Jones og Close
Encounters í súpu sem þeim Spi-
elberg og Lucas er einum lagið að
malla.
Það sem helst má finna að
myndinni fyrir utan þvælda söguna
er sú dapurlega staðreynd að tölvu-
tæknibrellur, sem eru ær og kýr Lu-
casar, svipta Indiana Jones gamla
sjarmanum. Framfarirnar í þess-
ari deild gera því jafnlítið fýrir Indy
og þær gerðu fyrir seinni Stjörnu-
stríðsbálkinn. Sjarminn sem heill-
aði í den er dauðhreinsaður og skil-
ur eftir sig gervibragð. Þá fá fínir
aukaleikarar eldd úr miklu að moða
og helst hefði maður viljað fá að sjá
hinn frábæra Ray Winstone njóta
sín betur. Hinn hvimleiði unglingur
Shia LaBeouf er þó þolanlegur sem
útþynnt gen af Indiana Jones en
einhverra hluta vegna hefur Spiel-
berg tekið ástfóstri við þennan frek-
ar þreytandi leikara.
Rúsínan í þessum fi'na pylsu-
enda er svo endurkoma Karen Allen
í hlutverki valkyrjunnar Marion
sem stal senunni í Ráninu á týndu
örkinni og er stóra ástin í lífi Indy.
Ljúfsár spennan í samspili þeirra
tveggja er ósköp notaleg og þar sýn-
ir Ford sína bestu takta og maðurinn
yngist upp um áratugi. Þessir krútt-
legu endurfundir elskendanna auk
smekJdegra vísana í gömlu mynd-
irnar, sem kalla fram fornan sælu-
hroll, lyfta heildinni upp og skila
Indiana Jones and the Kingdom of
the Crystal Skull fjórðu stjörnunni.
Þórarinn Þórarinsson
Saganhingaðtil
rániðAtýndu örkinni
(1981)
Árið 1936fá bandarískyfirvöld hinn
þekkta fornleifafræðing Indiana Jones
til þess að hafa uppi á Sáttmálsörkinni
sem Biblían
sagði hafa
geymt boðorðin
tlu. Illu heilli eru
útsendarar
Hitlers skrefi á
undan JonesI
leitinniaðtýndu
örkinni. Örkin er
talin búa yfir
ótrúlegum
mætti sem Hitler hyggst nota til að
leggja heimsbyggðina að fótum sér.
Indy nýtur dyggrar aðstoðar Marion,
gamallar kærustu sem hann sækir til
Nepal, í baráttunni við hið illa.
INDIANA JONES OG MUSTERI
DAUÐANS (1984)
Árið er 1935 þannig að um forleik að
Ráninu á týndu örkinni að ræða. Engir
nasistar og engin Marion. Bara
síöskrandi næturklúbbssöngkona og
12 ára kínverskur gutti sem lenda
óvart í ægilegum ævintýrum með
fornleifafræð-
ingnum.
Blóðþyrstir
ofsatrúarmenn,
Þöggar, hafa
rænt öllum
börnum
indversks þorps
og þvingað þau
í námugröft
eftir kynngi-
mögnuðum steinum. Indy lætur til
leiðast og fer í musteri dauðans þar
sem hann lendir í klóm brjálæðinga
og engin vettlingatök duga eigi að
bjarga börnunum, gellunni og binda
enda á ógnarvald hinna illu Þögga.
INDIANA JONES OG SÍÐASTA
KROSSFERÐIN (1989)
Þremur árum eftir að honum tókst að
koma í veg fýrir ránið á týndu örkinni
kemst hinn frægi ævintýramaður og
fornleifafræðingur yfir dagbók sem
geymir vísbendingar um hvar finna
megi hinn helga
gral sem Kristur
notaði (síðustu
kvöldmáltíðinni.
Jones slæst í för
með tálkvenndi
á vegum nasista
í leit að
bikarnum og
föður Indys.
Þegarfeðgarnir.
ná saman á ný snýst leit sonar að
föður upp í æsispennandi eltingaleik
þarsemfeðgarnirleggjaofurkapp á
að ná bikranum helga á undan
nasistum en Hitler telur sig geta öðlast
eilíft líf með því að bergja af honum.
MÚSLJMA HÆTTAN
Stærsta deilumál Evrópu er
komið til Isiands. Þeir sem vilja
verða gildir í umræðunni um inn-
flytjendamál þurfa að skilja íslam-
ista og naívista. Bókin varpar ljósi
á marga af stærstu atburðum sam-
tímans, til dæmis árásirnar 11.
september, skopteikningamál-
ið og þjóðflutningana miklu í Evr-
ópu. Hún er fádæma upplýsandi
og áhrifamikil, fjallar um fordóma
og afdráttarlaust um viðkvæmt
mál sem fram að þessu hefur ver-
ið orðað jafnvarfærnislega og snara
í hengds manns húsi. Það verður
sífellt erfiðara að komast hjá því
að mynda sér skoðun á málefnum
.múslima í Evrópu, ekki síst í kjöl-
ÍSLAMISTAR kkki
OG NAÍVISTAR
EFTIR: Karen Jespersen
og Ralf Pittelkow
ÞÝÐING: Brynjar Arnarsson
ÚTGEFANDI: Bókafélagið Ugla
BÓICADÓMUR
far þess að íslamistar hafa brennt
sendiráð og hótað mönnum lífláti
fyrir skoðanir eða listsköpun. Bók-
in gefur mönnum yfirsýn og hug-
takasafn til að leggja mat á það,
sem og önnur mál sem varða fjöl-
menningu og innflytjendur. Þar
skiptir miklu máli að hún greinir á
milli múslima og fslamista og vinn-
ur þar með gegn fordómum á hóf-
sömum múslimum.
íslamistar eru strangtrúaðir og
alræðissinnaðir múhameðstrúar-
menn, sem vilja beygja vestrænt
lýðræði undir ósamrýmanleg lög
fslams. Naívistar eru vel meinandi
Vesturlandabúar sem fórna lýðræð-
inu á altari pólitísks rétttrúnaðar í
barnaskap sínum. Þessir tveir hóp-
ar standa í vegi fyrir aðlögun mús-
iimskra innflytjenda að vestrænum
samfélögum og um leið vinna þeir
gegn undirstöðu lýðræðisins; tján-
ingarfrelsinu.
Tveir gallar eru helstir á þess-
ari bók. I fyrsta lagi er hún full end-
urtekningasöm, sem þó er ákveð-
ÍSLAMISTAR
OG NAÍVISTAR
KAREN JESPERSEN
RALF PITTELKOW

ið herbragð til að halda samhengi
í röksemdarfærslunni. I öðru lagi
eru skopmyndirnar af Múhameð,
sem bókin fjallar að stórum hluta
um, ekki birtar í bókinni. Það er
furðulegt. JónTraustiReynisson