Málfregnir - 01.04.1991, Side 14

SIGRÚN HELGADÓTTIR
S
Islenskun tölvutækniorða
Stofninn í þessari grein er erindi sem höf. flutti á ráðstefnu sem Orðahók Háskólans
og ÍBM á íslandi gengust fyrir 24. janúar 1990 og nefndist „Pýðingar á tölvuöld
Erindið var hirt í Oröi og tungu 2, 1990. — Ritstj.
Haustið 1978 tók ég við formennsku f
orðanefnd á vegum Skýrslutæknifélags
íslands sem er félagsskapur áhugamanna
um tölvutækni og gagnavinnslu. Nefndin
hafði starfað frá stofnun félagsins 1968
og látið frá sér fara tvö fjölrit með
heitum á hugtökum úr tölvutækni og
gagnavinnslu; hið seinna kom út 1974.
Síðan árið 1978 hefur orðanefndin sent
frá sér þrjú rit: Tölvuorðasafn (1983)
með íslenskum og enskum heitum á
rösklega 700 hugtökum úr tölvutækni og
gagnavinnslu, Örfilmutækni (1985), skrá
með hugtökum úr örfilmutækni ásamt
enskum og íslenskum heitum og íslensk-
um skýringum, og aðra útgáfu Tölvu-
orðasafns (1986) með íslenskum og
enskum heitum og íslenskum skýringum
á tæplega 2600 hugtökum.
Frá því haustið 1978 hafa nefndar-
menn lengst af verið fjórir: Baldur Jóns-
son prófessor, Þorsteinn Sæmundsson
stjörnufræðingur, Örn Kaldalóns kerfis-
fræðingur og höfundur þessa pistils.
Fundir hafa verið haldnir nokkuð reglu-
lega, helst einu sinni í viku, stundum
oftar, stundum sjaldnar. Fjölmargir sér-
fræðingar hafa komið til liðs við nefnd-
ina, einkum þegar unnið var að undir-
búningi annarrar útgáfu Tölvuorðasafns.
Hér á eftir er ætlunin að greina ofur-
lítið frá störfum þessarar nefndar eftir
1978, einkum frá vinnubrögðum hennar.
Markmið og leiðir
Verkefnið sem orðanefndinni var falið af
stjórn félagsins var aldrei afmarkað eða
skilgreint. f>ó var ljóst að í aðalatriðum
var stefnt að því að gera íslendingum
kleift að tala og skrifa um tölvutækni og
gagnavinnslu á íslensku. En við vissum
að sjálfsögðu ekki hvernig við ættum að
ná því markmiði.
Mér hugkvæmdist fljótt að athuga
hvað aðrar þjóðir hefðu gert. Mál tölvu-
tækninnar er enska, og því hljóta fleiri
þjóðir en íslendingar að hafa staðið
frammi fyrir því vandamáli að þurfa að
tala og skrifa um tölvutækni á sinni eigin
þjóðtungu. Ég komst að því að Danir,
Norðmenn og Svíar höfðu þegar gefið út
tölvuorðasöfn. Peir höfðu byggt þau á
alþjóðlegum staðli um orðaforða í tölvu-
tækni oggagnavinnslu. í þessum staðli er
sett fram hugtakakerfi greinarinnar
ásamt enskum og frönskum heitum hug-
taka og skýringum á ensku og frönsku.
Norrænu orðasöfnin voru í aðalatriðum
þýðing á þessum staðli. í þeim voru
norskar, danskar eða sænskar samsvar-
anir enskra heita og skilgreiningar á við-
komandi máli. Norrænir frændur okkar
taka frjálslegar upp enska stofna en við.
Samt getum við ýmislegt lært af þeim í
sambandi við skipulag íðorðastarfsemi.
Staðlar og hugtakakerfí
Þegar gera á yfirlit yfir orðaforða tiltek-
innar greinar er fyrsta stigið að afmarka
það svið sem taka skal fyrir. Segja má að
Orðanefnd Skýrslutæknifélagsins hafi
talið öll hugtök, er lúta að tölvutækni og
14